Từ nhiều năm nay, những vị khách nước ngoài đến nhà lương y Hoàng Gia Trí (SN 1940, ngụ số nhà 2A, phố Thể Giao, phường Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) tìm hiểu về y học dân gian Việt Nam đều ngạc nhiên trước điều “thần kỳ”: hoa lá cỏ cây lại có thể chữa bệnh hiệu quả.
 |
| Lương y Trí với bài thuốc cảm phong hàn |
Bài thuốc chữa cảm phong nhiệt
Theo lương y Trí, mùa hè, người dân khi ra ngoài trời nắng thường dễ bị cảm. Bệnh có hai dạng: Cảm phong nhiệt (gọi là cảm nhiệt) do chứng phong nhiệt, và cảm phong hàn (cảm hàn) do chứng phong hàn gây nên.
Nguyên nhân của cảm phong nhiệt là do mùa hè khí hậu nóng bức, khi ra ngoài trời không tránh khỏi nắng nóng. Lúc này mồ hôi ra nhiều làm các lỗ chân lông bị nở ra, cơ thể suy yếu, là cơ hội để tà khí xâm nhập vào. Dấu hiệu mới đầu mắc bệnh đông y gọi là “biểu”, bệnh vào bên trong cơ thể gọi là “lý”.
Bệnh cảm nhiệt thường có những triệu chứng như: Sợ nóng, sợ gió, mồ hôi nhiều, nặng đầu, khát nước, khô miệng, nước tiểu màu vàng, mặt đỏ, mắt đỏ, rêu lưỡi màu vàng mỏng, mạch phù xác, họng đỏ ngứa đau. Tuy nhiên, khi chữa bệnh cần phân biệt bệnh ở giai đoạn biểu, bán biểu bán lý, hay đã vào trong lý để có phương thuốc cho phù hợp.
Cách chữa bệnh cảm nhiệt có thể kết hợp giữa phương pháp xông và dùng bài thuốc kinh nghiệm được lương y Trí chia sẻ như sau. Với bài thuốc xông giải cảm, có thể dùng: Lá sả, tía tô, kinh giới, lá bưởi, mỗi thứ một nắm to đun sôi. Bệnh nhân nhấc nồi này ra ngoài để gần rồi trùm chăn kín, xông khoảng 15 phút. Tác dụng của thuốc xông này là làm toát mồ hôi, đưa tà khí ra ngoài.
Bệnh nhân nên kết hợp với bài thuốc sau để có hiệu quả cao hơn: Kim ngân hoa (16g), Trúc diệp (lá tre) (16g), Kinh giới (12g), Bạc hà (8g), Tía tô (10g), Hương nhu (10g), Cam thảo nam (4g). Tác dụng bài thuốc theo lương y Trí là khu phong, thanh nhiệt, giải biểu.
Những vị thuốc trên tạo thành một thang thuốc hoàn chỉnh. Cho thuốc vào nồi đổ 3 bát nước, đun cạn còn một bát thuốc, lần hai cũng đun 3 bát nước còn một bát thuốc, lần 3 tương tự. Bệnh nhân nên đun được bát thuốc nào thì để nguội uống luôn, ngày uống 3 lần vào sáng, trưa, tối. Một số thực phẩm bệnh nhân nên tránh như: Rượu, ớt, hạt tiêu, thịt gà, thịt chó.
 |
| Bài thuốc chữa bệnh cảm phong hàn |
Bài thuốc chữa cảm phong hàn
Với bệnh cảm phong hàn, có nhiều nguyên nhân gây bệnh, trong đó có việc người bệnh ngồi trong phòng lạnh lâu, khi tắm ngâm nước lâu, khi ra ngoài trời gặp thời tiết nóng làm sức khỏe suy yếu, gây ra cảm. Những người hay mắc thường là người bệnh mãn tính về hô hấp (viêm phế quản, hen, lao…) và những người cao tuổi. Từ đó dẫn đến chính khí bị suy giảm, đang ở trong nhà mát ra ngoài trời nóng làm cho tà khí xâm nhập. Bệnh nhân thường có những biểu hiện như: Sợ lạnh, sốt cao, đau đầu, đau gáy, toàn thân đau ê ẩm, không có mồ hôi, tắc mũi, ho có đờm, tức ngực.
Bài thuốc chữa cảm phong hàn bao gồm những vị: Nhân sâm (12g), Độc hoạt (8g), Xuyên khung (10g), Cát cánh (12g), Khương hoạt (10g), Tiền hồ (12g), Sài hồ (12g), Chỉ xác (12g), Phục linh (12g), Phòng phong (8g), Kinh giới (12g), Sinh khương (gừng tươi) (3 lát). Bài thuốc có tác dụng khu phong, tán hàn, ích khí, giải biểu. Tuy nhiên, bài thuốc này không dùng cho người cảm lạnh mà kèm theo biểu hiện vừa sốt nóng, vừa sốt rét.
Những vị thuốc phải rửa sạch, làm sạch tạp chất, ngâm, ủ, thái, phơi khô, tẩm (có thể với gừng, với rượu…) sau đó sao thành thuốc. Khi sắc, cho một thang thuốc vào nồi, cho 3 bát nước đun sôi nhỏ lửa, cô cạn còn một bát thuốc. Lần hai tiếp tục đổ 3 bát nước đun cạn còn một bát, lần 3 cũng vậy. Mỗi ngày uống thuốc 3 lần, chỉ cần dùng khoảng 3 thang là khỏi bệnh. Để điều trị mang lại hiệu quả cao hơn, bệnh nhân cần kiêng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá; không uống nước đá, bún, thịt trâu, cua ốc, dưa cà muối.
 |
| Lương y Trí giảng giải về y học dân gian cho khách Tây |
Mách nước bài thuốc chữa ho
Lương y Trí chỉ dẫn bạn đọc một bài thuốc khác chuyên trị ho hen.
Nguyên nhân gây ra ho là do cơ địa trong người nóng, mắc bệnh về đường hô hấp, hay uống quá nhiều kháng sinh dẫn đến phế âm (phổi) bị ảnh hưởng. Bệnh nhân thường có những triệu chứng như: Ho khan, ho lâu ngày, có đờm đặc khi khạc ra có màu vàng (gọi là phế âm hư).
Bài thuốc gồm 11 vị như: Tiền hồ (12g), Cát cánh (12g), Bán hạ (8g), Mạch môn (12g), Tang bì (12g), Tô tử (10g), Chỉ xác (8g), Hậu phác (16g), Sa sâm (10g), Cam thảo (8g), Đại táo (10g). Thông thường, bệnh nhân uống năm thang thuốc trong bảy ngày. Mỗi thang sắc làm bốn lần trong 1,5 ngày.
Theo cách sắc thuốc thông thường, bệnh nhân cho thuốc vào nồi đổ 3 bát nước đun sôi nhỏ lửa còn một bát thuốc, 3 lần sau cũng vậy. Cuối cùng hòa lẫn số thuốc của bốn lần sắc vào và dùng dần. Với những người khỏe, nên uống thuốc trước khi ăn 30 phút, người cao tuổi nên dùng thuốc sau khi ăn 30 phút. Ngoài ra người bệnh cũng cần kiêng, không nên ăn thịt gà, tôm, thịt chó, vừng, lạc, rượu, bia, ớt, hạt tiêu….
Ông Trí sinh ra trong một gia đình có truyền thống làm thuốc đông y, bản thân ông cũng được cha hướng dẫn làm thuốc từ nhỏ. Lớn lên theo nghiệp tổ tiên, ông Trí học nghề y, đã công tác tại bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương 45 năm.
Có một điểm đặc biệt, đó là không chỉ khám bệnh không thu tiền với những nhà tu hành, bệnh nhân nghèo, ông còn miễn phí thuốc để họ chữa bệnh. Chưa hết, gia đình ông còn là địa chỉ quen thuộc của những vị khách Tây đến khám, nghe ông giảng về y học phương Đông.
Có chuyện này vì một lần ông chữa bệnh cho một người nước ngoài, sau khi khỏi bệnh, vị khách quay lại quay lại cảm ơn. Thấy ông làm từ thiện, vị khách ngỏ ý muốn chung tay, giúp sức. "Tây ba lô" "rỉ tai" nhau, địa chỉ nhà ông được nhiều vị khách nước ngoài thăm viếng từ đó. Số tiền những người nước ngoài làm từ thiện được ông quy đổi ra thuốc phát theo định kỳ. Điều đó khiến ông cảm thấy tự hào, bởi mình có thể đem những hiểu biết về y học cổ truyền của dân tộc để người phương Tây biết đến.
Hà Bắc
