“Kì nữ” Kim Cương: Một đời lận đận, một mối tình chung

Một trong “tứ đại mỹ nhân” của Sài thành

Thời điểm những năm trước 1975, Kim Cương được xưng tụng là một trong “tứ đại mỹ nhân” của Sài Gòn, cùng với Thẩm Thúy Hằng, Thanh Nga, Kiều Chinh. Sinh ra trong gia đình nghệ thuật, bà cố, bà nội và cha ruột đều làm bầu gánh, bên mẹ có 12 người cậu dì thì 4 người nổi danh là Năm Phỉ, Bảy Nam, Chín Bia, Mười Truyền, bà đến với sân khấu từ lúc mới sinh được 10 ngày tuổi trong vai con của Quan Âm Thị Kính. Lớn lên một chút, Kim Cương trở thành cô đào nhí trong đoàn hát Đại Phước Cương, cùng cha mẹ và các thành viên trong gia đình. Với nhiều biến cố của thời cuộc, gánh hát phải di tản, Kim Cương bị mẹ, các dì, những nghệ sĩ lớn thời ấy như Bảy Sang, Phùng Há, Thanh Tùng... quyết liệt cấm cản cô bé theo nghề hát. Nhưng, như một định mệnh, Kim Cương cuối cùng cũng từ bỏ sách đèn, đi theo tiếng gọi của nghề hát.

Những năm 1970, Kim Cương tỏa sáng trên sân khấu cải lương Sài Gòn, một đỉnh cao sự nghiệp kéo dài rất nhiều năm. Không chỉ có sắc và giọng hát đắm lòng người, Kim Cương còn là một nghệ sĩ tài hoa có khả năng dàn dựng, soạn vở, rồi chỉ huy gánh hát. Sau này bà còn là người nắm giữ kỉ lục là người soạn nhiều kịch bản kịch nói nhất Việt Nam. Những tài năng ấy đã khiến Kim Cương được vinh danh “kì nữ” ngay từ thời trẻ.

Giữa bao đàn ông dập dìu theo đuổi, trong đó có sĩ quan, thương nhân và không ít người giàu có, nhưng mãi mà duyên số vẫn chưa đến với Kim Cương. Quá tuổi ba mươi, Kim Cương gặp kí giả Trần Trọng Thức trong một cuộc phỏng vấn. Quen nhau, rồi nhiều chia sẻ, đồng điệu, dần dà họ đến với nhau, dù rằng nhiều người vẫn nói ra nói vào, sao mà Kim Cương dại, vì Trần Trọng Thức hồi ấy là một kí giả nghèo, tài sản chẳng có gì ngoài chiếc mô- bi- lét cà tàng. Đám cưới của Kim Cương cũng diễn ra hết sức đơn sơ, giản dị, chỉ là một buổi lễ ra mắt gia đình, ngược lại hoàn toàn với đám cưới của các diễn viên, minh tinh hồi ấy.

Tưởng như cuộc hôn nhân ấy sẽ bền chặt vì xuất phát từ tình yêu đích thực, không mang nặng vật chất. Nhưng rồi lại không nhận cái kết có hậu. Kim Cương, vẫn là người đàn bà cứng cáp tự nhận mọi lỗi lầm về mình. Bà nghĩ rằng chính mình, người nghệ sĩ với danh tiếng và lịch diễn dày đặc đã khiến cuộc sống gia đình “bất bình thường”, khiến chồng không được bàn tay chăm nom từng miếng ăn, giấc ngủ và mất dần niềm vui. Dù rằng, theo lời của nhiều người thì người chồng của Kim Cương đã tìm cho mình một người đàn bà khác, một niềm vui ngoài hôn nhân.

Thất bại trong hôn nhân, Kim Cương tiếp tục là “kì nữ” một tay lèo lái đoàn hát, viết kịch bản, làm đạo diễn, rồi chuyển sang kịch nói, phim... Và, vừa làm mẹ vừa làm cha, tự tay chèo chống gia đình.

Cuộc đời Kim Cương từng trải qua một biến cố kinh hoàng, đó là sự việc con trai bà bị bắt cóc rúng động Sài Gòn. Năm 1977, lúc đó con trai Kim Cương là Toro (tên đầy đủ là Trần Trọng Gia Vinh) mới lên 5 tuổi. Một buổi sáng, khi cháu bé đang được gửi ở nhà trẻ thì có một người đàn ông lạ mặt đến dùng súng hăm dọa cô giáo, bắt cóc cháu bé. Sau đó, bọn bắt cóc liên lạc gia đình Kim Cương đòi giao nộp 20 lượng vàng mới được chuộc con.

Trong suốt nửa tháng con bị bắt cóc là thời điểm kinh hoàng, khủng hoảng nhất trong cuộc đời người kì nữ danh tiếng. Bà bỏ ăn ngủ, hoảng loạn muốn phát điên. Rất may là sau đó, khi giao tiền chuộc, con trai Kim Cương được thả ra, đoàn tụ với gia đình.

Mối “tình điên” bất hủ

Chuyện thi sĩ “điên” Bùi Giáng say đắm nghệ sĩ Kim Cương đã trở thành huyền thoại của giới văn nghệ Sài Gòn. Thậm chí có một nhà thơ từng diễn tả tình yêu đơn phương say đắm của mình bằng câu nói: “Anh yêu em như Bùi Giáng yêu Kim Cương”.

Bùi Giáng gặp Kim Cương khi ông là một giáo sư của Văn khoa. Trong đám cưới một người bạn, lần đầu tiên ông thấy Kim Cương xuất hiện trên sân khấu. Lúc ấy, thiếu nữ Kim Cương 19 tuổi, mà ông ví là “hào quang tỏa lộng lẫy như một tiên nữ”. Mối tình theo ông suốt cả cuộc đời. Kể cả trong những ngày tháng điên dại nhất, hầu như chẳng nhận ra người thân, bạn bè, chỉ duy nhất nhận ra và luôn lẩm bẩm gọi tên “tiên nữ Kim Cương”. Những câu thơ lạ lùng này là dành cho phút đầu gặp gỡ: “Kể từ tao ngộ đầu tiên/Kim Cương vô tận, thuyền quyên vô cùng/Bốn mươi năm đã lẫy lừng/Âm thầm tưởng niệm lạ lùng giai nhân/Trái tim thiết thạch vô ngần/Từ tam thu tới tử phần hôm nay”.

Cách yêu của thi sĩ điên cũng cực kì kì lạ, khiến người chung quanh và chính Kim Cương cũng “dở cười, dở mếu”. Trong hồi kí của mình, Kim Cương từng kể: “Ông thường lui tới nhà tôi chơi, vài lần mời tôi đi uống cà phê nhưng nhất định phải đi bằng xe đạp do ông chở, chứ không chịu đi bằng bất cứ phương tiện nào khác. Một hôm ông trịnh trọng cầu hôn tôi. Tôi thấy thái độ của ông không được bình thường nên tôi đều né tránh. Vài lần sau, ông thở dài nói với tôi: “Thôi, chắc cô không ưng tôi vì tôi lớn tuổi hơn cô, vậy cô hứa với tôi là sẽ ưng thằng cháu của tôi nhé. Nó trẻ, lại đẹp trai, học giỏi”... Tưởng ông nói chơi, ai dè làm thiệt. Ông đùng đùng dắt ngay đứa cháu tới, mà đứa cháu đó chỉ... mới 8 tuổi”.

Ngày nào Bùi Giáng cũng đến tìm Kim Cương, với hình hài kì dị: Tóc đầy rơm rác, vòng hoa, quần áo xộc xệch, vỏ chai, vỏ lon xủng xẻng theo sau. Rồi những lần ông gặp nạn, gây hấn, gặp rắc rối ngoài đường, luôn cho địa chỉ Kim Cương để người ta liên hệ, khiến Kim Cương lần nào cũng tất tả chạy đến lúc thì bảo lãnh đưa về nhà, lúc thì đi bệnh viện. Cái cách mà ông gọi người yêu của lòng mình cũng thật là: Nàng, nương tử, Hằng Nga, tiên nữ, hay... mẫu thân(!).

Nếu là một người đàn bà nào khác, trước một gã si tình kì quặc như thế, hẳn nhiên phải hoảng sợ mà chạy trốn. Cách đối đãi của Kim Cương với Bùi Giáng cũng thật lạ. Bà không yêu thi sĩ họ Bùi, nhưng trước sau bốn mươi năm trời vẫn tiếp nhận tình cảm của ông với một sự trân trọng, bao dung. Không hắt hủi, không thờ ơ, bà với ông ấm áp, chân thành, độ lượng, vừa như một em gái, vừa như một người tri kỉ, một người mẹ.

Bạn bè còn nhớ mãi những cảnh tượng thú vị, khi Bùi Giáng đến nhà Kim Cương chơi, bà ngồi lặng lẽ gọt trái cây cho ông ăn, cười nhẹ nhàng, Bùi Giáng thì ứng tác những vần thơ tặng “nương tử Kim Cương” trên giấy, tờ lịch, quyển sổ... và cao hứng đọc cho bà nghe. Đến giờ, bà vẫn trân trọng cất giữ rất nhiều di cảo do chính tay ông viết tặng: “Thương yêu có lẽ như là/Nghi ngờ nhau mãi vẫn là/Kim Cương/Ta đi đau xiết vui buồn/Một mình ở lại muôn trùng em yêu”.

Nghệ sĩ Kim Cương từng chia sẻ kể lại: “...Tên tôi được ông gọi đi gọi lại bất cứ khi vui, khi buồn, bất cứ khi hạnh phúc, khi đau đớn. Chưa một lần nào ông sàm sỡ bằng hành động hay lời nói. Xưng hô vẫn cứ tôi và cô một cách nghiêm túc và chững chạc. Một tình cảm xuất phát thật hồn nhiên, bản năng và vô điều kiện”.

Những ngày bệnh Bùi Giáng trở nặng, ông chẳng còn nhớ ai, chỉ gọi tên mình Kim Cương. Lúc ông gây rối, điên cuồng, chỉ cần nghe tên “Kim Cương” là bỗng nhiên dịu lại. Trong những ngày ít ỏi tỉnh táo, ông luôn nói, trên đời chỉ có Kim Cương nhân hậu mới chịu đựng Bùi Giáng suốt mấy chục năm trời.

Ngày cuối đời, trước lúc chết, ông vẫn luôn miệng gọi tên bà. Niềm may mắn của Bùi Giáng là được chết mà bên cạnh có Kim Cương. Trong tang lễ Bùi Giáng năm 1998, NSND Kim Cương đến nơi an nghỉ cuối cùng của Bùi Giáng và nói những lời sau cuối: “...Anh Giáng ơi, Kim Cường nè! Tôi đứng đây để nói với anh những câu vĩnh biệt cuối cùng. Câu cuối cùng tôi muốn nói với anh là tôi mang ơn anh, cám ơn anh. Cám ơn tất cả những gì anh để lại cho cuộc đời. Cám ơn những tác phẩm bất hủ anh để lại cho cuộc đời. Cám ơn một mối tình thật đẹp, thật sâu lắng anh đã dành cho tôi suốt 40 năm nay. Cám ơn bài học anh cho tôi thấy rằng sống trên đời cho dù trong hoàn cảnh nào, cho dù nghèo khổ, giàu sang, điên loạn, tỉnh táo, người ta cần thấy những tình yêu…

Vĩnh biệt anh”.