Vướng mắc chủ yếu liên quan đến phân cấp thẩm quyền thẩm định dự án
Các bộ, cơ quan Trung ương thuộc Tổ công tác số 3 có Văn phòng Trung ương Đảng, TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Nội vụ, Ủy ban Dân tộc... Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại cuộc họp cho biết, tổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023 Thủ tướng Chính phủ giao cho 16 bộ, cơ quan Trung ương thuộc Tổ công tác số 3 là 34.314,3 tỷ đồng. Đến thời điểm này, các bộ, cơ quan đã phân bổ 97,5% tổng số vốn được giao theo kế hoạch. Số vốn còn lại chưa giao kế hoạch là hơn 576 tỷ đồng.
Theo báo cáo cập nhật của các đơn vị, tổng số giải ngân của 16 bộ, cơ quan Trung ương đến hết quý I/2023 là 2.097,01 tỷ đồng, đạt 6,11% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của cả nước (10,35%). Trong số các bộ, cơ quan Trung ương dự họp, VKSND Tối cao có tiến độ giải ngân cao nhất, đạt 22,48% trong khi còn 4 bộ, cơ quan Trung ương chưa giải ngân là Văn phòng Trung ương Đảng, Ủy ban Dân tộc, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam.
Báo cáo cũng cho thấy, những tháng đầu năm, các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đang tập trung thực hiện công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu, công tác giải phóng mặt bằng, xử lý khó khăn về nguồn cung cấp vật liệu... nên ảnh hưởng tiến độ, khối lượng nghiệm thu giải ngân vốn. Đối với vốn nước ngoài, một số dự án chưa tháo gỡ được khó khăn trong công tác lựa chọn đơn vị tư vấn thẩm định giá thiết bị để làm cơ sở xác định giá gói thầu nên chưa đủ điều kiện thực hiện và giải ngân.
Phát biểu tại cuộc họp, 16 bộ, cơ quan Trung ương cho biết, những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện giải ngân vốn đầu tư công chủ yếu liên quan đến phân cấp thẩm quyền thẩm định dự án đầu tư công sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước của cơ quan chuyên môn về xây dựng; thẩm quyền kiểm tra điều kiện nghiệm thu công trình các cơ quan trung ương có ngành dọc đã được xác định nhưng đến vẫn nay chưa được sửa đổi. Các Bộ Công an, Quốc phòng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Văn phòng Trung ương Đảng cho biết đang quyết liệt trong công tác chỉ đạo triển khai đầu tư những dự án trọng điểm. Tuy nhiên, một số nơi vẫn đang gặp vướng mắc do những quy định, khâu thẩm định, giải phóng mặt bằng… Đại diện các bộ, ngành khẳng định sẽ nỗ lực để đảm bảo tiến độ giải ngân các dự án trong năm 2023.
Về tổ chức thực hiện, nhiều ý kiến cho rằng, thủ tục đầu tư các dự án khởi công mới kéo dài từ khâu lựa chọn nhà thầu tư vấn khảo sát, lập thiết kế bản vẽ thi công - dự toán, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công - dự toán, đến bước lựa chọn nhà thầu thi công, nhất là các dự án có tổng mức đầu tư lớn, đấu thầu tư vấn và xây lắp, dẫn đến nhiều dự án trọng điểm, dự án lớn đã được bố trí vốn đầy đủ nhưng chưa thể triển khai thực hiện. Năng lực một số nhà thầu tư vấn còn yếu kém dẫn đến chất lượng công tác tư vấn, hồ sơ còn hạn chế nên khi khảo sát thiết kế và triển khai thi công thực tế phải dừng để xử lý hoặc điều chỉnh dự án, dẫn đến tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn chậm.
Các bộ, ngành cũng chỉ ra một số nguyên nhân dẫn đến chậm trễ, trong đó một số bộ, cơ quan có những nguyên nhân đặc thù như có nhiều dự án đầu tư cơ sở vật chất, trụ sở làm việc của ngành trên địa bàn nhiều tỉnh, TP nên thường gặp khó khăn trong việc giao đất, điều chỉnh quy hoạch cục bộ… Các dự án mua sắm phần lớn là hàng nhập khẩu, trong đó có những trang thiết bị đặc chủng, thiết bị chuyên dùng có yêu cầu kỹ thuật cao và tính đồng bộ, nên công tác giải ngân sẽ tập trung vào những tháng cuối năm…
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả
Kết luận buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh, cuộc họp nhằm trao đổi, nhận diện khó khăn, vướng mắc để sớm có hướng tháo gỡ bởi đầu tư công có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với tiến trình phục hồi và phát triển kinh tế trong bối cảnh khó khăn hiện nay.
Phó Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu những khó khăn, vướng mắc và kiến nghị tại cuộc họp cũng như của 4 Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 để đề xuất các giải pháp tháo gỡ. Phó Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết phải sớm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc điều chuyển vốn từ năm 2022 sang năm 2023, tránh tình trạng các dự án đầu tư dở dang. Đồng thời, phải kiểm soát chặt chẽ các dự án đầu tư để tránh sai phạm, thất thoát trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản. “Cần tạo điều kiện thông thoáng cho anh em làm việc, nhưng vẫn phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả”, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nêu rõ.
Đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, Phó Thủ tướng cho rằng cần có cơ chế thuận lợi hơn bởi các dự án này phải đáp ứng tiêu chí kép, vừa tuân thủ pháp luật trong nước, vừa đáp ứng các quy định ngặt nghèo của nước sở tại về quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng…
