Hầu hết các môn học trở thành môn thi
Với phương thức thi gồm hai môn bắt buộc (Toán, Văn) và hai môn tự chọn, điểm khác biệt lớn so với kỳ thi giai đoạn trước 2025 là hầu hết các môn học trở thành môn thi. Trong đó có những môn lần đầu xuất hiện trong kỳ thi tốt nghiệp như Công nghệ, Tin học.
Bộ GD&ĐT vẫn giữ môn Ngữ văn thi tự luận. Thay vì có ba phần trong đề thi như năm 2024 trở về trước, đề thi Ngữ văn của kỳ thi từ 2025 sẽ có hai phần: đọc hiểu và viết với cách tính 4 điểm và 6 điểm cho hai phần, tổng điểm là 10. Thời gian thi là 120 phút.
Các câu hỏi với môn thi trắc nghiệm được chia thành 3 phần. Trong đó, phần 1 gồm các câu hỏi ở dạng thức trắc nghiệm nhiều lựa chọn, phần 2 gồm các câu hỏi ở dạng thức trắc nghiệm dạng Đúng/Sai, phần 3 gồm các câu hỏi ở dạng thức trắc nghiệm dạng trả lời ngắn.
Các môn thi chỉ tối đa 4 trang giấy A4, từ đó giảm bớt được khối lượng công việc, giảm bớt rủi ro in sao, ghép tờ đề thi thuận lợi hơn.
Theo GS.TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, thay vì xây dựng câu hỏi thi theo tính bảo mật, khép kín như hiện nay, ngân hàng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ có tính mở, xây dựng trên cơ sở phát huy trí tuệ toàn ngành. Cụ thể, các nhà trường, địa phương có những câu hỏi hay, tốt sẽ được gửi về Bộ GD&ĐT. Bộ GD&ĐT sẽ có bộ phận đánh giá chất lượng câu hỏi bằng lý thuyết khảo thí, gửi ngược trở lại cho các Sở GD&ĐT, góp phần giúp lãnh đạo địa phương đánh giá chất lượng dạy, học và biên soạn đề thi.
Cấu trúc định dạng đề thi đã được nhiều địa phương triển khai ra đề thi thử nghiệm với học sinh lớp 10 và 11, được đánh giá hàm lượng đủ sâu để đánh giá năng lực tư duy của học sinh, tránh tình trạng khoanh mò, học sinh sẽ phải vận dụng sáng tạo và áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
Theo cô giáo Trần Thị Thanh Xuân, Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong, tỉnh Nam Định, đề thi kiểm tra lớp 10, 11 môn Sinh học tại tỉnh Nam Định đã được thử nghiệm trên 1000 học sinh. Đề thi minh họa được đánh giá có tính phân hóa rất cao, hơn 90% học sinh đạt điểm trên trung bình, trong đó điểm phổ biến là 6,5. Số học sinh đạt điểm 8 và 9 giảm dần. Chỉ có 1/1000 học sinh đạt điểm 10. Điều này, đòi hỏi học sinh phải có kiến thức chắc chắn, kĩ năng thành thạo, giảm may rủi trong việc khoanh lụi đáp án của học sinh, dư luận xã hội có những phản hồi khá tích cực.
Đặc biệt, đề minh họa và cấu trúc định dạng đề thi được các đại biểu đánh giá có tác động rất mạnh tới việc dạy và học của giáo viên và học sinh. Giáo viên cũng cần phải nâng cao năng lực, dạy cho học sinh vững vàng kiến thức, cả phương pháp tư duy và thực tiễn, quy trình tính toán. Theo đó, không còn tình trạng dạy mẹo, không còn những vấn đề hóc búa, xa rời thực tiễn,…
Ngoài ra, các đại biểu chia sẻ mong muốn đề thi có tính phân hóa, phân loại tốt hơn, nhất là với những khối ngành đặc thù. Sớm triển khai xây dựng ngân hàng câu hỏi; quan tâm lựa chọn chất lượng đội ngũ xây dựng ngân hàng câu hỏi; tổ chức tập huấn hướng dẫn để triển khai thực hiện, nhất là với những môn mới đưa vào như Tin học, Công nghệ; sớm phổ biến phần mềm thi trắc nghiệm, mẫu giấy; các trường đại học cần xây dựng nhóm môn xét tuyển phù hợp với chương trình GDPT 2018, đồng thời giảm tỉ lệ xét tốt nghiệp qua điểm học bạ…
Bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Trị băn khoăn chương trình GDPT 2018 sử dụng nhiều bộ SGK khác nhau. Việc ra đề thi cho kỳ thi tốt nghiệp phải làm sao thống nhất về nội dung và có hướng dẫn cụ thể để các nhà trường, giáo viên có định hướng dạy học, ôn tập cho học sinh.
Theo bà Hương, hiện có những nội dung kiến thức mỗi bộ SGK lại trình bày, diễn đạt khác nhau. Việc ra đề thi trong bối cảnh này cần đạt được tính phù hợp chung cho tất cả học sinh và tính phân hóa. Đề thi minh họa công bố rộng rãi cũng cần được ổn định ít nhất trong thời gian 5 năm.
Ông Lê Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP HCM cũng bày tỏ băn khoăn khi trong kỳ thi năm tới có những môn lần đầu trở thành môn thi tốt nghiệp. Học sinh học nhiều bộ SGK khác nhau. Về việc này rất cần bộ có định hướng cụ thể, trong đó xác định phạm vi tài liệu ôn tập để giáo viên hướng dẫn học sinh.
Bà Hà Thị Khánh Vân, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Lạng Sơn chia sẻ, với chương trình GDPT 2018 ở cấp THPT, học sinh phải lựa chọn nhóm môn học theo định hướng nghề nghiệp từ lớp 10 và ở kỳ thi tốt nghiệp cũng sẽ phải lựa chọn các môn thi phù hợp.
Điều nhiều phụ huynh và các nhà trường băn khoăn là không rõ từ năm 2025, các tổ hợp xét tuyển đại học sẽ thay đổi như thế nào. Liệu thay đổi đó có phù hợp với thực tế đã thay đổi ở trường phổ thông để tạo điều kiện cho học sinh được dự thi, dự tuyển theo những môn học đã được chọn và học chuyên sâu từ lớp 10 hay không? Để học sinh có định hướng học tập, các cơ sở đào tạo cần có đề án tuyển sinh sớm cho lứa học sinh dự tuyển năm sau.
Do đó, bà Khánh Vân cho rằng, với học sinh lớp 12 từ năm học tới, sẽ có hai cái mới phải đối diện là nội dung thi mới, phương thức thi mới. Vì thế, kỳ thi tốt nghiệp cũng như tuyển sinh rất cần có bước đệm để không gây khó khăn cho học sinh.
Về những băn khoăn trên, ông Nguyễn Ngọc Hà cho biết, tuy học sinh học chương trình GDPT 2018 có nhiều bộ SGK khác nhau nhưng việc dạy học, kiểm tra đánh giá đều dựa vào yêu cầu cần đạt của môn học. Và việc xây dựng câu hỏi thi cũng dựa vào yêu cầu cần đạt cụ thể.
 |
Các đại biểu tham dự Hội thảo. (Ảnh: MOET) |
Khuyến khích đại học lấy kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển
Ông Huỳnh Văn Chương cũng cho biết kỳ thi tốt nghiệp từ năm 2025 vẫn đảm bảo một kỳ thi nhiều mục tiêu: xét tốt nghiệp THPT, là căn cứ để đánh giá chất lượng dạy và học của các cơ sở giáo dục và cung cấp dữ liệu tin cậy cho các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp sử dụng trong tuyển sinh theo tinh thần tự chủ.
Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, công tác kiểm tra, đánh giá, công tác khảo thí nói chung và công tác ra đề thi tốt nghiệp THPT luôn là việc khó khăn, nhạy cảm, phức tạp, áp lực, đòi hỏi có nhân lực, vật lực, phối hợp từ chuyên môn đến đảm bảo an ninh cho đề thi.
Nhắc lại ý kiến của một số chuyên gia, cán bộ quản lý giáo dục cho rằng, kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT thời gian qua đáng tin cậy để các cơ sở giáo dục đại học lựa chọn là một trong những căn cứ xét tuyển đại học, Thứ trưởng cho rằng, kết quả đó không chỉ ở công tác ra đề, mà còn ở công tác coi thi, chấm thi nghiêm túc, công bằng.
“Việc xây dựng đề thi, tổ chức kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kỳ, tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT cần hướng tới học thật, thi thật, không gây quá tải, không gây áp lực, đảm bảo khoa học, gắn với thực tiễn và hiệu quả”, Thứ trưởng nói.
Để công tác khảo thí, ra đề thi thời gian tới tốt hơn nữa, Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý chất lượng tổng hợp, tiếp thu ý kiến chuyên gia, cán bộ quản lý, thầy cô trao đổi tại Hội thảo để tham mưu cho lãnh đạo Bộ tiếp tục bổ sung cho phương án thi, cấu trúc định dạng đề thi nếu thấy hợp lý, khoa học.
Cục Quản lý chất lượng cũng cần sớm xây dựng kế hoạch, tiếp tục triển khai tập huấn xây dựng ngân hàng đề thi và ra đề thi cho cán bộ cốt cán của các Sở GD&ĐT. Xây dựng kế hoạch chi tiết về đề thi minh hoạ và sớm công bố để làm căn cứ cho các cơ sở giáo dục phổ thông dạy và học, kiểm tra đánh giá thường xuyên, đánh giá định kỳ; các cơ sở giáo dục đại học nghiên cứu để công bố sớm phương án tuyển sinh.
Đối với Vụ Giáo dục Trung học và Vụ Giáo dục Thường xuyên, Thứ trưởng đề nghị sớm tham mưu cho lãnh đạo Bộ ban hành hướng dẫn các Sở GD&ĐT chỉ đạo các trường phổ thông về nội dung kiểm tra, đánh giá theo định dạng cấu trúc đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025. Đồng thời, tổ chức kiểm tra thực tế và định hướng chuyên môn cho các Sở GD&ĐT, các cơ sở giáo dục.
Đối với các Sở GD&ĐT, Thứ trưởng lưu ý, trên cơ sở phương án thi, cấu trúc định dạng đề thi đã được Bộ GD&ĐT ban hành, trong quá trình chỉ đạo chuyên môn cần chủ động tổ chức tập huấn, bồi dưỡng giáo viên; chủ động ra đề kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kỳ; chủ động trong công tác truyền thông tại cơ sở để tạo sự thấu hiểu từ giáo viên, học sinh, phụ huynh.
Từ góc độ tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học, Thứ trưởng đánh giá: Phương thức tuyển sinh đại học được thực hiện theo Luật Giáo dục đại học. Tuy nhiên thực tiễn hiện nay, cần thống nhất tăng cường công tác quản lý nhà nước về các phương án tuyển sinh của giáo dục đại học. Trong đó khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học lấy kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển.
Theo Thứ trưởng, thời gian qua, Bộ GD&ĐT đã từng bước tăng cường sự tin cậy của kết quả thi tốt nghiệp THPT và tới đây đề thi có độ phân hoá cao hơn. Theo hướng hạn chế tối đa học tủ, học lệch học mẹo, hướng tới học thật, thi thật, kết quả thật. Do đó, việc sử dụng kết quả kỳ thi tốt nghiệp là một trong những phương thức cho tuyển sinh đại học sẽ giảm áp lực, giảm tốn kém cho xã hội, cho chính các trường đại học và đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục.
“Nếu học sinh vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số không có điều kiện về các cơ sở giáo dục đại học để tham gia các kỳ thi riêng thì cơ hội sẽ ra sao, có công bằng hay không?”, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng chia sẻ.
