Sai phạm từ cầu vượt đến đường cao tốc
Theo Kiểm toán Nhà nước, sai phạm xảy ra ở tất cả các khâu, từ việc phê duyệt quy hoạch đến công tác quản lý chất lượng công trình.
Theo đó, ngay từ đầu đã để xảy ra việc phê duyệt điều chỉnh dự án nhiều lần, không đảm bảo trình tự thủ tục; lập tổng mức đầu tư (TMĐT) chưa hợp lý; điều chỉnh TMĐT chưa kịp thời; điều chỉnh tăng quy mô, tăng TMĐT so với phê duyệt lần đầu; phê duyệt dự án đầu tư khi chưa xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, không thuộc danh mục kế hoạch đầu tư giai đoạn 2013-2015...
Đơn cử như các dự án đầu tư xây dựng cầu vượt tại Hà Nội: Cầu Nguyễn Chí Thanh - đường Láng: TMĐT phê duyệt 348,165 tỷ đồng, tổng dự toán được duyệt 223,955 tỷ đồng (giảm 124,209 tỷ đồng, bằng 35,7% TMĐT); cầu Nguyễn Chí Thanh - đường Kim Mã: TMĐT phê duyệt 360,48 tỷ đồng, tổng dự toán duyệt 232,646 tỷ đồng (giảm 127,851 tỷ đồng, bằng 35,5% TMĐT); cầu Nam Hồng - Mai Dịch - Nội Bài: TMĐT phê duyệt 305,801 tỷ đồng, tổng dự toán duyệt 211,259 tỷ đồng (giảm 94,54 tỷ đồng, bằng 30,9% TMĐT).
Ngược lại, Dự án Đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng tăng 20.920 tỷ đồng, bằng 0,85 lần so với TMĐT phê duyệt lần đầu; Dự án xây dựng đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai tăng 10.148 tỷ đồng, bằng 0,50 lần; Dự án cầu Nhật Tân và đường hai đầu cầu (dự án thành phần 1) tăng 6.096 tỷ đồng, bằng 0,80 lần; Dự án tuyến đường bộ mới Phủ Lý - Mỹ Lộc (BT) tăng 1.183 tỷ đồng; Dự án đầu tư mở rộng quốc lộ 1 đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ tăng 775 tỷ đồng....
Đáng chú ý, theo cơ quan kiểm toán thì chất lượng khảo sát, thiết kế tại nhiều dự án còn chưa đảm bảo; hồ sơ khảo sát không đầy đủ theo quy định; thiết kế, lập dự toán không đảm bảo, thiếu chính xác; áp dụng định mức, đơn giá lập dự toán không phù hợp; hồ sơ thiết kế, lập dự toán còn thiếu sót; căn cứ lập dự toán chưa đảm bảo…
Có thể kể tên như Dự án xây dựng đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai dự toán được phê duyệt còn một số sai sót làm tăng giá trị các gói thầu xây lắp 278 tỷ đồng; Dự án đầu tư mở rộng quốc lộ 1 đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ là 58,5 tỷ đồng; Dự án Giao thông nông thôn 3 là 1,7 tỷ đồng; Dự án mở rộng quốc lộ 1A đoạn từ TX.Đông Hà đến TX.Quảng Trị là 1,2 tỷ đồng…
Tính lại các dự án BOT
Kết quả kiểm toán cũng cho thấy, việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch đấu thầu chưa đúng quy định, không ghi rõ thời gian đấu thầu; hồ sơ mời thầu chưa đầy đủ, rõ ràng, hồ sơ dự thầu không chi tiết, đầy đủ, lựa chọn nhà thầu không đảm bảo năng lực, áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu không đúng quy định; chấm thầu không phát hiện sai sót trong bảng tiên lượng mời thầu; lựa chọn nhà thầu chậm so với kế hoạch được duyệt…. Đơn cử như Dự án đường Hồ Chí Minh (gói thầu số 1, 2, 4 đoạn qua TP.Pleiku); Dự án xây dựng cầu Phú Long (gói thầu Tư vấn khảo sát, lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công và dự toán)…
Đặc biệt, lần đầu tiên Kiểm toán Nhà nước đã chỉ rõ nhiều tồn tại, bất cập trong việc thực hiện các dự án giao thông theo hình thức BT, BOT như phương án tài chính, thời gian thu hồi vốn của các hợp đồng. Cụ thể, Dự án tuyến đường Lê Văn Lương kéo dài đến hết địa phận Hà Nội cũ và Dự án đường trục phát triển phía bắc Hà Đông xác định giá trị hợp đồng BT lấy theo tổng mức đầu tư của dự án được phê duyệt lớn hơn giá trị thực tế đầu tư 239,7 tỷ đồng.
Dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1A đoạn nam cầu Bến Thủy - tuyến tránh thành phố Hà Tĩnh (BOT): Xác định giá trị còn lại trong phương án tài chính do đơn vị tính là 311,443 tỷ đồng, Kiểm toán Nhà nước xác định 289,697 tỷ đồng; phương án tài chính tính toán vốn vay là 1.897,2 tỷ đồng, Kiểm toán Nhà nước xác định 1.764,7 tỷ đồng; thời gian hoàn vốn chủ đầu tư theo tính toán của đơn vị đến hết tháng 12/2027, Kiểm toán Nhà nước xác định đến hết tháng 9/2024.
Không chỉ phát hiện sai phạm trong trình tự, thủ tục đầu tư, Kiểm toán Nhà nước còn nhận thấy công tác quản lý chất lượng công trình chưa được các chủ đầu tư quan tâm, tình trạng hồ sơ quản lý chất lượng còn thiếu sót, không đầy đủ xảy ra tại hầu hết các dự án; chất lượng một số hạng mục công trình, dự án chưa đảm bảo, có hiện tượng nhanh xuống cấp, hư hỏng ….
Các công trình bị điểm tên bao gồm: Dự án xây dựng đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai; Dự án đầu tư mở rộng quốc lộ 1 đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ; Dự án Cầu Nhật Tân và đường hai đầu cầu (dự án thành phần 1); Dự án đường Hồ Chí Minh; Dự án Tuyến tránh TP.Huế; Dự án mở rộng quốc lộ 1A đoạn từ TX. Đông Hà đến TX. Quảng Trị (BOT); Dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1A đoạn nam cầu Bến Thủy - tuyến tránh TP.Hà Tĩnh (BOT)…
