Đặt câu hỏi chất vấn tại phiên họp, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) dẫn báo cáo cho hay, tỷ lệ án hành chính bị hủy sửa do nguyên nhân chủ quan còn cao và đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết nguyên nhân.
Trả lời chất vấn của đại biểu, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình thừa nhận hiện còn nhiều vấn đề tồn tại xung quanh án hành chính, như tỷ lệ xử thấp trong khi tỷ lệ hủy, sửa nhiều hơn các án khác; có năm tỷ lệ hủy, sửa lên đến 4% trong khi tỷ lệ QH cho phép là 1,5%. Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng có bản án nhưng UBND các cấp không thi hành nghiêm túc, gây bức xúc cho người dân.
Về câu hỏi những tồn tại này có phải do thẩm phán nể nang hay không, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, việc nể nang là có thật nhưng không nhiều. “Khi xét xử, các thẩm phán xét xử các vụ án của UBND cùng cấp cũng có câu chuyện nể nang, nhưng tuyệt đại đa số các thẩm phán đều phát huy bản lĩnh, tính chuyên nghiệp, xét xử vụ án hành chính nghiêm túc”, ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định.
Đồng thời, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cũng khẳng định, việc nể nang không phải là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ án hủy, sửa cao mà do cung cấp tài liệu của UBND các cấp cho người dân không đầy đủ, làm ảnh hưởng đến chất lượng xét xử. “Luật quy định UBND các cấp phải có trách nhiệm cung cấp tài liệu theo yêu cầu của người dân, tuy nhiên trong thực tế, việc cung cấp tài liệu này rất hạn chế”, ông Bình nói.
Một nguyên nhân khác là sự tham gia của chính quyền các cấp trong việc đối thoại trước khi xét xử cũng như tham gia các phiên tòa hành chính còn rất hạn chế. “Luật Tố tụng hành chính quy định Chủ tịch UBND các cấp khi bị kiện phải ra tòa, nếu ủy quyền chỉ được ủy quyền cho cấp phó chứ không được ủy quyền sâu hơn. Nhưng ở cấp tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh thường rất nhiều việc nên thời gian ra tòa hạn chế, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến án hành chính bị hủy, sửa và chậm được khắc phục”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết.
 |
Phiên chất vấn được tổ chức tại Phòng Diên Hồng, Nhà Quốc hội, kết nối truyền hình trực tuyến với 62 Đoàn đại biểu Quốc hội tại các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương. |
Về giải pháp, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết, tại nhiệm kỳ trước, hệ thống Tòa án nhân dân đã tổ chức hội nghị chuyên đề và đề ra 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử. “Về hạn chế tình trạng cả nể, nâng cao chất lượng xét xử án hành chính, tại nhiệm kỳ trước, chúng ta đã đổi mới tố tụng hành chính bằng cách quy định đối với các vụ án kiện ở huyện thì giao cho Tòa án tỉnh xử lý, vụ án của tỉnh thì tỉnh vẫn xử. Tới đây, chúng tôi sửa đổi có tòa chuyên trách, theo đó vụ án của tỉnh sẽ do tòa chuyên trách xử”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình thông tin.
Trong phần trả lời đại biểu Lê Thị Thanh Xuân (đoàn Đắk Lắk) và một số đại biểu sau đó, để khắc phục những khó khăn, vướng mắc, nâng cao chất lượng xét xử án hành chính, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh việc tuân thủ pháp luật.
"Chủ tịch UBND các cấp phải tuân thủ quy định của pháp luật, tham gia đối thoại đầy đủ, tham gia cung cấp chứng cứ, tài liệu cho người dân, nhất là những tài liệu về đất đai. Việc lưu giữ hồ sơ do phòng địa chính, người dân không có hồ sơ gốc, nhưng khi người dân yêu cầu thì chậm trễ cung cấp sẽ chậm", ông Bình nói.
Về phía Tòa án, cùng với nâng cao năng lực trách nhiệm của các thẩm phán, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu giải pháp đột phá là tăng cường xét xử các vụ án hành chính thông qua xét xử trực tuyến.
Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cũng nêu vấn đề, thời gian gần đây, các vụ án hành chính đang tăng về số lượng, chủ yếu liên quan đến đất đai, rất phức tạp. Trong khi đó, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang đề xuất đưa các tranh chấp đất đai, kể cả trường hợp chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sang Tòa án giải quyết. “Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đánh giá gì về tính khả thi và nguồn lực thực hiện của ngành Tòa án đề xuất này?”, đại biểu nêu câu hỏi.
Trả lời, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao biết, theo luật hiện hành, người dân có thể lựa chọn gửi đơn ra UBND hoặc kiện ra tòa. “Nếu đưa hết khiếu kiện sang tòa án là đã hạn chế quyền của người dân trong việc lựa chọn hoặc xử trước tòa hoặc xử hành chính. Việc giải quyết tại UBND có lợi rất lớn là UBND cấp dưới mà sai thì UBND cấp trên có thể sửa chữa ngay, không cần phải đưa ra tòa. Vụ án được giải quyết nhanh, có trách nhiệm, lợi ích của người dân vẫn được đảm bảo. Trong xu thế hiện nay, không nên đưa hết việc này cho tòa án. Do đó, đề nghị QH cân nhắc việc này”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu quan điểm.
