Nhiều dự án nghiên cứu sắp hoàn thành
PGS.TS Trần Đắc Phu - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết, trong những năm gần đây, tỷ lệ tiêm chủng trên toàn quốc đạt kết quả cao. Cụ thể năm 2017 đạt trên 95% và là năm thứ 18 liên tiếp Việt Nam bảo vệ thành quả thanh toán bệnh bại liệt, năm thứ 12 duy trì thành quả loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh. Cùng với đó tình trạng khan hiếm vắc xin ít xảy ra. Đặc biệt, hiện tại,Việt Nam đã sẵn sàng cho việc sản xuất vắc xin “made in Vietnam”.
Đến thời điểm này, Việt Nam đã sản xuất được 10 loại vắc xin, trong đó, có 8 loại được sử dụng trong Chương trình tiêm chủng mở rộng Quốc gia. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, hiện Việt Nam có 4 nhà máy sản xuất vắc xin và đã sản xuất được nhiều loại như: lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, bại liệt, viêm gan B, viêm gan A, viêm não Nhật Bản B, tả, thương hàn…
Đặc biệt từ tháng 4/2018, vắc xin Sởi – Rubella (MRVAC) do Việt Nam sản xuất đã được sử dụng trên quy mô toàn quốc cho trẻ từ 18 tháng tuổi trong tiêm chủng mở rộng. Ngoài ra, Việt Nam đang tích cực nghiên cứu và tự sản xuất thêm các loại vắc xin nhằm bảo vệ trẻ em. Trong đó, Viện vắc xin và sinh phẩm y tế được giao thực hiện Dự án nghiên cứu phát triển sản phẩm vaccine cúm mùa, phòng 3 chủng cúm cơ bản là A/H1N1, A/H3N2 và cúm B trong thời gian từ năm 2015-2019.
Theo đó, kết quả kiểm định chất lượng và nghiên cứu tiền lâm sàng trên các mô hình động vật thí nghiệm cho thấy vắc xin cúm do Viện sản xuất đạt tiêu chuẩn chất lượng, an toàn, dung nạp tốt theo đường tiêm bắp và tạo được đáp ứng miễn dịch tốt trên động vật thí nghiệm phù hợp với khuyến cáo của WHO và quy định của Việt Nam. Dự kiến, đầu năm 2019 sẽ đưa vắc xin ra thị trường trong nước.
Bên cạnh đó, Viện vắc xin và sinh phẩm y tế cũng thực hiện Dự án “Nghiên cứu sản xuất vắc xin phối hợp 5 trong 1 hấp thụ, dạng dung dịch”. Được biết, thời gian tới, Viện dự kiến sẽ tự sản xuất được vắc xin 5 trong 1 (phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và Hib). Ngoài ra, Dự án nghiên cứu phát triển sản phẩm vắc xin viêm não Nhật Bản trên tế bào Vero do Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên vắc xin và Sinh phẩm số 1 đang triển khai, dự kiến hoàn thành vào năm 2019.
Đến thời điểm hiện tại, vắc xin đã thử nghiệm lâm sàng ở giai đoạn 3 và được đánh giá đạt tính an toàn trên người tình nguyện. Thời gian tới, công ty tiếp tục thử nghiệm lâm sàng đánh giá mức độ tồn lưu kháng thể ở thời điểm 12 tháng sau khi tiêm 2 mũi vắc xin và hiệu quả của liều tiêm nhắc lại (liều 3) vắc xin viêm não Nhật Bản; đồng thời hoàn thiện quy trình nhân nuôi tế bào để sản xuất vắc xin viêm não Nhật Bản ở quy mô 1-2 triệu liều/năm.
Ưu tiên phát triển vắc xin đa giá
Việc sản xuất vắc xin là cần thiết, không chỉ bảo đảm an ninh về nguồn cung mà giảm phụ thuộc vào nguồn hàng nhập ngoại. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường, Việt Nam đang trải qua giai đoạn thu nhập trung bình, người dân chưa hoàn toàn tin tưởng vào vắc xin được sản xuất trong nước.
Một bộ phận còn có tâm lý, thói quen sính ngoại. Vì vậy, vắc xin của Việt Nam tự sản xuất chủ yếu phục vụ Chương trình tiêm chủng mở rộng, 100% miễn phí từ ngân sách nhà nước. Chính vì thế, biện pháp tuyên truyền, thay đổi suy nghĩ của người dân cũng rất quan trọng.
Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng Cường, dù có thành tích về nghiên cứu, sản xuất song việc sản xuất những sản phẩm vắc xin trên mới chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ lẻ, chưa tạo ra được giá trị thương mại cao. Do vậy, theo Thứ trưởng y tế, vấn đề nghiên cứu ứng dụng công nghệ ở trình độ cao để có thể chủ động cung ứng từng loại vắc xin đang là thách thức, đòi hỏi các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp cần có giải pháp phù hợp.
Mặt khác, theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, thị trường vắc xin toàn cầu có giá trị rất lớn, vì vậy trong định hướng nghiên cứu, sản xuất vắc xin “made in Việt Nam”, cần phải chuyển các giá trị khoa học trong lĩnh vực vắc xin “nội” thành hàng hóa có giá trị thương mại cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cho rằng, Bộ Y tế đề ra định hướng từ nay đến năm 2020, Việt Nam có ít nhất 7 loại vắc xin đáp ứng yêu cầu của chương trình tiêm chủng quốc gia, thay thế vắc xin nhập khẩu và tiến tới xuất khẩu.
Trong đó, dạng vắc xin đa giá (vắc xin chứa 2 hoặc nhiều chủng/type huyết thanh của kháng nguyên như vắc xin 5 trong 1, 6 trong 1) là một trong những ưu tiên hàng đầu trong nghiên cứu và phát triển vắc xin mới tại Việt Nam hiện nay. Chính vì vậy, việc nâng cao công nghệ để tự sản xuất được các loại vắc xin hỗn hợp là yêu cầu hết sức cần thiết và cấp bách trong giai đoạn sắp tới.
