Tuần trước, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin chỉ ra rằng Nga có thể sẵn sàng để giảm bớt cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu, các thị trường đã thở phào nhẹ nhõm.
Giá khí đốt tự nhiên đã tăng vọt vào đầu ngày hôm đó, một phần của mô hình trong những tháng gần đây khi nhu cầu tăng lên - do các nền kinh tế mở cửa sau thời gian phong tỏa vì dịch COVID-19, kết hợp với nguồn dự trữ giảm ở châu Âu sau mùa đông kéo dài năm ngoái.
Nga là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất cho Liên minh châu Âu (EU), những quốc gia ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu khí đốt tự nhiên, và Nga có khả năng tạo ra sự khác biệt.
Nga cho biết họ đã hoàn thành các hợp đồng dài hạn nhưng các chuyên gia đặt câu hỏi tại sao nước này không tận dụng giá cả để giao dịch nhiều hơn trên thị trường châu Âu.
“Việc giao hàng từ Gazprom, công ty độc quyền về đường ống xuất khẩu khí đốt của Nga sang châu Âu, vẫn ở mức bình thường. Theo như chúng tôi biết, họ đã tuân theo tất cả các cam kết trong hợp đồng”, Dennis Hesseling, người đứng đầu bộ phận cơ sở hạ tầng, khí đốt và bán lẻ tại Cơ quan Hợp tác Quản lý Năng lượng EU nói với Euronews vào tuần trước.
Khí đốt tự nhiên là nguồn năng lượng chính để sưởi ấm các ngôi nhà ở EU và do đó nhu cầu cao hơn nhiều vào mùa đông. Hiện tại, trữ lượng khí đốt tự nhiên ở châu Âu đang ở mức thấp khoảng 76%, theo Cơ quan quản lý Cơ sở hạ tầng khí đốt châu Âu. Thời điểm này năm ngoái, nó đã đầy khoảng 95%.
Ông nói rằng thông thường các nhà xuất khẩu khí đốt sẽ cung cấp nhiều khí đốt hơn để giảm giá.
“Bạn sẽ mong đợi các bên phản ứng với các tín hiệu giá. Trước đây, chúng ta đã thấy Gazprom phản ứng với các cơ hội ở thị trường châu Âu. Điều đó không xảy ra bây giờ, và chúng tôi không biết tại sao lại không phải như vậy”, chuyên gia bày tỏ băn khoăn.
Một số chính trị gia và chuyên gia châu Âu lo ngại rằng Nga đang cố gắng gây áp lực với các cơ quan quản lý để phê duyệt đường ống Nord Stream 2 mới hoàn thành. Các chuyên gia khác cho rằng Nga không có khí đốt dự phòng và đang cố gắng nạp đầy kho dự trữ của mình trước mùa đông.
Tuần trước, ông Putin khẳng định Nga là “nhà cung cấp đáng tin cậy” cho châu Âu và “thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của mình”, trong bài phát biểu tại Điện Kremlin, nhưng gợi ý rằng Nga có thể gửi thêm một lượng khí đốt tới châu Âu.
Người phát ngôn của Điện Kremlin Dmitry Petrov cũng nói với các phóng viên rằng có "tiềm năng" cho các đường ống dẫn khí đốt hiện tại để cung cấp thêm khí đốt tự nhiên cho EU, AP đưa tin.
| |
Các công nhân ở Nga xây dựng đường ống dẫn khí Nord Stream 2. Ảnh: Reuters |
Jack Sharples, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, đồng thời là chuyên gia về Nga và Gazprom, cho biết ảnh hưởng của ông Putin đối với thị trường cho thấy "đây là một thị trường rất nhảy vọt".
"Ngoài các yếu tố cơ bản về cung và cầu, chúng ta có thể đang nhìn thấy một lượng đầu cơ hợp lý. Điều này có thể thấy trong thực tế là biến động giá [vào cuối tuần trước] đã khác xa so với biến động của dòng khí đốt chảy vào châu Âu", ông Jack Sharples nói.
Simone Tagliapietra, một thành viên cấp cao tại tổ chức Bruegel (chuyên về kinh tế), lập luận rằng "hiện khá rõ ràng" rằng Nga có liên quan đến cuộc khủng hoảng: "Họ muốn chứng tỏ rằng khí đốt là quan trọng, rằng khí đốt của Nga là quan trọng đối với châu Âu".
Cuộc khủng hoảng khí đốt vẫn có thể gây áp lực lên cơ quan quản lý Đức và Ủy ban châu Âu trong việc phê duyệt đường ống Nord Stream 2 gây tranh cãi, sẽ bơm 55 tỷ mét khối khí tự nhiên mỗi năm vào khối.
Điện Kremlin khẳng định việc đưa đường ống vào hoạt động sẽ giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng khí đốt ở châu Âu.
| |
Đường ống dẫn khí ở Biển Baltic hoàn thành khi châu Âu đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng với trữ lượng khí đốt tự nhiên ở mức thấp và giá năng lượng tăng cao. Ảnh: AFP |
Các nghị sĩ châu Âu lần đầu tiên nêu lên lo ngại rằng Nga đang giữ lại khí đốt để khuyến khích việc kích hoạt đường ống gây tranh cãi vào giữa tháng 9, yêu cầu một cuộc điều tra về khả năng thao túng thị trường.
“Tôi biết rằng một số bạn lo ngại về khả năng thao túng thị trường năng lượng của EU và đây là những lo ngại nghiêm trọng”, Ủy viên Năng lượng EU Kadri Simson cho biết tại phiên họp toàn thể của Nghị viện EU hôm 6/10.
“Chúng tôi đang xem xét tuyên bố này, thông qua các góc độ cạnh tranh của chúng tôi. Đánh giá ban đầu của chúng tôi chỉ ra rằng Nga đã và đang thực hiện các hợp đồng dài hạn của mình, trong khi không cung cấp thêm bất kỳ nguồn cung cấp nào”, ông Kadri Simson nói.
Nhưng Nga không có nghĩa vụ phải cung cấp nhiều khí đốt hơn cho thị trường châu Âu. Trong khi nguồn cung của Nga thông qua các đường ống hiện có đã thấp hơn trong năm nay, đặc biệt là qua Ukraine và Belarus, điều này cũng có thể là do các vấn đề trong việc đáp ứng tất cả nhu cầu.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết trong một tuyên bố cách đây hai tuần rằng họ tin “Nga có thể làm nhiều hơn nữa để tăng lượng khí đốt cung cấp cho châu Âu và đảm bảo lượng khí dự trữ được lấp đầy để chuẩn bị cho mùa sưởi ấm mùa đông sắp tới”.