Tại cuộc họp với Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (UBQLV), Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu phải nhanh chóng thành lập UBQLV theo đúng tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 12 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII, các nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Phó Thủ tướng nêu rõ, trong quý I/2018 bảo đảm thành lập được UBQLV để khẳng định địa vị pháp lý của cơ quan này. Và đề nghị Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ trình dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về việc thành lập UBQLV để Chính phủ thảo luận, cho ý kiến tại phiên họp Chính phủ trong tháng 2/2018. Bộ KH&ĐT khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ dự thảo Nghị định về cơ cấu chức năng, nhiệm vụ của UBQLV, trong đó có thể hiện nội dung điều chỉnh các nghị định Chính phủ khác về cơ cấu, chức năng, nhiệm vụ của một số bộ (chuyển chức năng, nhiệm vụ của các Vụ Đổi mới doanh nghiệp về UBQLV).
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2014, tổng giá trị tài sản của các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có trên 50% sở hữu nhà nước đạt 5,4 triệu tỷ đồng. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN), Nghị quyết số 12 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII ngày 3/6/2017 về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước, yêu cầu: khẩn trương thành lập một cơ quan chuyên trách của Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu đối với doanh nghiệp nhà nước theo hướng: Thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước, cổ phần, vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp; Phê duyệt và giám sát việc thực hiện các chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển ngành; Phối hợp với các cơ quan có liên quan thực hiện đúng quy định của pháp luật về công tác tổ chức - cán bộ tại doanh nghiệp.
Ngăn chặn lợi ích nhóm
Xung quanh câu chuyện thành lập UBQLV tại doanh nghiệp, tại Tọa đàm Kinh tế vĩ mô quý IV/2017 và năm 2017 do Viện Nghiên cứu Chính sách và Kinh tế (VEPR) tổ chức, ông Trương Đình Tuyển - nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại nêu quan điểm phải tách các bộ làm chính sách ra khỏi các doanh nghiệp, bởi để như vậy sẽ dẫn tới mâu thuẫn lợi ích.
Theo ông Tuyển, nhiều doanh nghiệp nhà nước thì không ai quản được nên việc tách ra phải đi đôi việc đẩy mạnh cổ phần hoá với quan điểm những ngành, doanh nghiệp không cần Nhà nước nắm giữ vốn thì bán hết. “Làm thế thu gọn đầu mối lại và cần quản lý chỗ cực kỳ quan trọng, quản lý các doanh nghiệp về chính sách công nghiệp”, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại nói.
Khi được hỏi về vai trò của UBQLV khi đi vào hoạt động, TS. Lê Đăng Doanh - chuyên gia kinh tế cho rằng, việc thực hiện và vận hành UBQLV đang thực sự là thách thức vì có quá nhiều khó khăn. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế nổi tiếng này nói rất mong dư luận, báo chí ủng hộ việc thành lập UBQLV, vì nó lấy đi lợi ích nhóm của các bộ, ngành sở hữu hiện nay. Các bộ, ngành sau này sẽ chuyên tâm cho hoạt động quản lý nhà nước, và thực hiện việc này một cách bình đẳng.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thì cho rằng, thành công và hiệu quả của UBQLV phụ thuộc phần lớn vào người quản lý. “Do đó, phải là những người kỹ trị, chứ không phải là nhà chính trị. Người làm chính trị nhưng nếu không có kĩ năng, không am hiểu thị trường, thấu hiểu các nguyên tắc trên thị trường, cách quản lý cơ bản thì không thể làm được. Cách chúng ta đảo lộn giữa hai nhiệm vụ này khiến tôi không yên tâm”, bà Chi Lan nói.
Cũng theo bà Phạm Chi Lan, một số chuyên gia kiến nghị Việt Nam chỉ nên duy trì 20 doanh nghiệp nhà nước, lúc đó không cần đến “siêu uỷ ban”. “Ở Việt Nam, chúng ta vẫn khẳng định kinh tế nhà nước là chủ đạo. Nếu không lập Uỷ ban mà vẫn để mỗi doanh nghiệp được một bộ, địa phương quản lý, vẫn giữ kiểu chia quyền cho bộ và địa phương thì chẳng khác nào bổn cũ soạn lại, không thể quản lý được”, chuyên gia kinh tế này nhấn mạnh.
