Cục Thuế TP.HCM mới đây đề xuất thu thuế cá nhân, tổ chức cho thuê căn hộ, cho thuê nhà ở, cho thuê mặt bằng kinh doanh tại các khu chung cư…và đề nghị thí điểm tại quận 11. Thông tin này khiến nhiều gia đình có nhà cho thuê “đứng ngồi” không yên vì lo không đủ chi phí tái đầu tư.
Thực tế, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 hơn 1 năm qua, phân khúc bất động sản cho thuê có mức giá giảm mạnh. Cụ thể, giá cho thuê căn hộ tại TP.HCM đã giảm từ 20-40%, thậm chí nhiều khu vực giảm đến 50%. Điều đáng nói, dù chủ nhà giảm giá mạnh nhưng tỷ lệ bỏ trống vẫn chiếm khoảng 30 - 40% do nhu cầu ít.
Ở phạm vi cả nước, báo cáo của Savills Việt Nam cho thấy, giá thuê căn hộ trong quý 1/2021 trung bình là 22 USD/m2/tháng, giảm 2% so với quý 4/2020 trong khi công suất thuê trung bình là 63%, giảm 2%. Công suất giảm chủ yếu do chịu ảnh hưởng từ việc hủy hợp đồng dài hạn và nhu cầu ngắn hạn giảm. Để thu hút người thuê mới và duy trì các hợp đồng thuê hiện có, chủ nhà đã cung cấp nhiều ưu đãi hơn như giảm giá thuê, tăng phụ cấp điện nước và miễn phí nâng cấp...
Với thực tế trên, ông Nguyễn Hoàng, Giám đốc bộ phận R&D DKRA VietNam cho rằng, xét riêng góc độ thị trường, khả năng thực hiện đề xuất thu thuế với nhà ở cho thuê còn nhiều điều đáng lưu ý. Chẳng hạn, mức thuế sẽ áp dụng như thế nào, với các loại nhà và diện tích khác nhau? Giá trị thuê khác nhau thì thuế có khác nhau hay không? Những người ở một nửa căn hộ (còn một nửa cho thuê) thì có đánh thuế hay không và nếu có thì tính ra sao?...
Ông Hoàng nêu nhận định, chắc chắn người cho thuê sẽ bị ảnh hưởng thu nhập khi bị thu thuế. Khi đó, họ sẽ tăng giá thuê để bù đắp tiền thuế.
Theo GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, về nguyên tắc, thu thuế cho thuê nhà là đúng, nhưng cần phải hợp lý. "Cho thuê nhà là có thu nhập, người dân phải đóng thuế. Chỉ có điều mức thuế như thế nào cho phù hợp với hoàn cảnh người cho thuê, vì người dân bỏ tiền ra mua nhà sau đó cho thuê lại để kiếm thêm thu nhập", ông Võ nói.
Vì thế, thuế thu nhập từ cho thuê nhà cần phải được nghiên cứu kỹ. Bởi nếu đánh thuế cao quá, thị trường bất động sản không còn hấp dẫn nữa, thậm chí sẽ đi xuống vì không còn kinh doanh cho thuê nhà.
Cũng theo ông Võ, trong thời kỳ COVID-19 đang diễn biến phức tạp, chưa nên thu thuế cho thuê nhà. Bởi vì dịch bệnh đang làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp.
Hiện nay, người cho thuê nhà có thể né thuế bằng cách có một hợp đồng chính thức là hợp đồng thuê quản lý, hoặc cho mượn... Thế nên, cần đưa ra mức thuế hợp lý để người dân tự nguyện nộp thì sẽ hiệu quả hơn.
Nhiều chuyên gia khác cũng cho rằng, tình hình dịch bệnh kéo dài từ năm ngoái đến nay khiến thị trường cho thuê căn hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Giá cho thuê tuy đã giảm 10-30% nhưng nhà trống vẫn còn rất nhiều. Nếu áp dụng thuế cho thuê vào thời điểm hiện tại, chủ nhà sẽ không dám đẩy phần thuế này cho người thuê cuối để giữ khách. Nhưng khi thị trường cho thuê căn hộ khởi sắc trở lại, có thể họ sẽ cân nhắc cộng thêm phần thuế này vào giá cho thuê. Vì vậy, việc đánh thuế có thể khiến người đi thuê gặp khó khăn vì chủ nhà đẩy chi phí thuế sang người đi thuê.
Tình trạng này dẫn tới những chính sách thuế không đạt được mục đích điều tiết.