Theo AP, trong Sách trắng vừa được công bố, Nhật Bản cho rằng các hoạt động hung hăng và đang gia tăng nhanh chóng cả trên không lẫn trên biển của Trung Quốc cùng với sự thiếu minh bạch trong hoạt động quân sự của nước này đã gây mất ổn định cán cân quân sự trong khu vực.
Báo cáo khẳng định một số động thái của Trung Quốc liên quan đến các tuyên bố chủ quyền chồng lấn với các nước khác là những hành động nguy hiểm, có thể đưa đến những hậu quả ngoài ý muốn và bày tỏ quan ngại sâu sắc về những sự việc có thể xảy ra trong tương lai.
Đi vào cụ thể hơn về tình hình ở Biển Đông, Sách trắng quốc phòng của Nhật cho rằng Trung Quốc sẵn sàng đáp ứng những đòi hỏi đơn phương của nước này mà không thỏa thuận với các nước khác, trong đó có những nỗ lực cưỡng ép thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông. Các hoạt động cải tạo đất và xây dựng của Trung Quốc ở Biển Đông được nêu rõ là hành vi khiêu khích.
Với lưu ý về việc Trung Quốc đang thúc đẩy sử dụng các đảo nhân tạo nhằm mục đích quân sự, Sách trắng quốc phòng của Nhật thúc giục Trung Quốc chấp nhận phán quyết trọng tài mới đây nhằm dàn xếp tranh chấp trên biển với Philippines.
Về vấn đề biển Hoa Đông, Sách trắng của Nhật cho biết Trung Quốc đang tăng cường hoạt động xung quanh quần đảo Điếu Ngư hiện do Tokyo kiểm soát nhưng Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền và lưu ý việc một tàu chiến của Trung Quốc đã tiến vào vùng biển ngay bên ngoài khu vực Nhật tuyên bố chủ quyền. Theo Sách trắng này, sự gia tăng các hoạt động của Trung Quốc ở biển Hoa Đông đã khiến Nhật phải hơn 570 lần điều máy bay tới xua đuổi các máy bay chiến đấu của Trung Quốc.
Với 484 trang, Sách trắng quốc phòng của Nhật năm nay dài hơn 1/10 so với năm ngoái. Ngoài các vấn đề trên biển, Sách cũng đề cập đến những lo ngại an ninh khác như mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo và chương trình bom hạt nhân của Triều Tiên cũng như sự hồi sinh sức mạnh quân sự của Nga ở vùng Viễn Đông. Sách cũng dành đến 50 trang để nêu bật liên minh đang ngày càng được củng cố của Nhật và Mỹ.
Sách trắng quốc phòng của Nhật Bản được công bố trong bối cảnh Bắc Kinh đang chịu sức ép phải tuân thủ phán quyết do Tòa trọng tài thường trực ở The Hague, Hà Lan đưa ra hồi tháng trước theo đó khẳng định Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để đòi hỏi chủ quyền đối với gần như toàn bộ vùng Biển Đông. Tòa cũng khẳng định không thực thể nào mà Trung Quốc đang chiếm giữ ở quần đảo Trường Sa được hưởng quy chế vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý.
Trong một động thái được cho là để trả đũa phán quyết trọng tài, theo Reuters, Tòa án tối cao Trung Quốc ngày 2/8 tuyên bố sẽ phạt tù lên đến 1 năm đối với những người bị bắt khi đang “đánh bắt trái phép” trong vùng biển của nước này. Theo tòa trên, khu vực mà Trung Quốc định áp dụng biện pháp này bao gồm các vùng biển mà Trung Quốc nhận là vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của họ.
Trong tuyên bố được đưa ra ngày hôm qua, Tòa án tối cao Trung Quốc không đề cập trực tiếp tới Biển Đông hay phán quyết của Tòa trọng tài nhưng cho rằng quyền tài phán của Trung Quốc được đưa ra phù hợp với luật pháp nước này cũng như UNCLOS.
Ngoài ra, theo AP, trong một động thái thể hiện quyết tâm của Bắc Kinh nhằm bảo vệ các yêu sách chủ quyền của mình, kể cả dùng vũ lực nếu cần, hải quân Trung Quốc đã bắn hàng chục quả ngư lôi và tên lửa trong cuộc tập trận đang diễn ra ở Biển Hoa Đông. Trước đó, Trung Quốc cũng đã tập trận ở Biển Đông và tiến hành tuần tra trên không thường xuyên ở khu vực.