Dự án Nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) Long Phú 1 đang rơi vào tình trạng “bất khả kháng” do một nhà thầu của Nga thi công DA này chịu sự cấm vận toàn phần của Mỹ khiến cho các giao dịch bằng USD không thể thực hiện được.
DA “tê liệt”, nhân viên bỏ đi…
DA NMNĐ Long Phú 1 (xã Long Đức, huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng), đang là công trình ngổn ngang, dang dở. Nhiều thiết bị chất thành từng đống, nằm la liệt trên các bãi đất trống, không bạt che mưa che nắng, bắt đầu xuất hiện những vết han gỉ.
“Nếu không sớm có biện pháp khắc phục, rất nhiều thiết bị có thể bị hoen gỉ nặng, hỏng hóc”, một công nhân tại đây cho biết. “Tình trạng nhà máy thế này khoảng 6 tháng đến 1 năm nữa, dù không muốn, nhưng có thể nhiều anh, em sẽ phải từ bỏ DA ra đi”, một cán bộ tại đây tâm sự.
Trao đổi với PLVN, ông Nguyễn Doãn Toàn - Trưởng Ban quản lý (BQL) DA NMNĐ Long Phú 1 cho hay, chủ đầu tư ban đầu của DA là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), nhưng năm 2009, DA chuyển cho PVN. Năm 2010, DA bắt đầu khởi công. Thời gian đầu, do năng lực của tổng thầu, DA thực hiện khá chậm. Đến năm 2016, có liên danh nhà thầu mới nên tiến độ DA được đẩy nhanh. “DA đang bon bon thì tháng 1/2018 phải dừng lại do gặp sự cố bất khả kháng”, ông Toàn nói.
Theo đó, khi khối lượng xây dựng nhà máy đạt khoảng 77,56% thì nhà thầu Power Machines (PM) của Nga bị Chính phủ Mỹ áp đặt lệnh cấm vận toàn phần (ngày 26/1/2018), trong đó có việc cấm các doanh nghiệp Mỹ giao dịch, làm ăn với PM; đồng USD trên toàn thế giới cũng không được các đơn vị giao dịch với PM.
Điều đáng nói, nhà thầu PM là đơn vị cung cấp thiết bị cho DA Long Phú 1. Những thiết bị này được PM nhập từ Mỹ qua một đối tác ở Mỹ. Sau khi PM bị Chính phủ Mỹ cấm vận, các giao dịch của nhà thầu này với các đối tác Mỹ bị đình trệ, thiết bị cũ đã nhập về không thể thanh toán, thiết bị mới không thể làm thủ tục nhập.
Không chỉ doanh nghiệp Mỹ không được giao dịch với PM, tất cả các tổ chức tín dụng trên thế giới cũng không được giao dịch với PM bằng đồng USD, khiến các hợp đồng vay vốn bằng USD liên quan đến PM đều vô hiệu hóa. “Tất cả các doanh nghiệp Mỹ, các ngân hàng trên thế giới đều phải tuân thủ theo lệnh cấm của Mỹ, nếu đơn vị nào giao dịch với PM, đơn vị đó cũng sẽ bị Mỹ cấm vận”, Trưởng BQL DA NMNĐ Long Phú 1 cho biết thêm.
Việc nhà thầu PM bị “đóng băng” khiến DA NMNĐ Long Phú 1 bị “tê liệt” theo, các hoạt động xây dựng của DA bị dừng lại, nhiều công nhân, nhân viên DA bị nợ lương.
“Giải cứu” cách nào?
Theo Trưởng BQL DA NMNĐ Long Phú 1, sau 10 năm được phê duyệt lần đầu, tổng mức đầu tư DA tăng lên, cần được thay đổi để hợp với tình hình thực tế hiện nay. “Chúng tôi đã đề xuất phương án tăng tổng mức đầu tư và đang chờ được phê duyệt”, đại diện chủ đầu tư nói và cho biết, vốn đang là vấn đề khó khăn đối với công trình này.
Trước những tồn tại nêu trên, lãnh đạo PVN đang có nhiều phương án đối với NMNĐ Long Phú 1. Theo ông Nguyễn Huy Vượng - Trưởng ban Điện PVN, hiện đang có ba phương án liên quan đến nhà thầu của DA. Thứ nhất, tiếp tục đàm phán với nhà thầu PM để thực hiện DA; thứ hai, tìm nhà thầu mới thay thế, và cuối cùng là PVN tự làm. “Cả ba phương án này mỗi điểm có ưu, khuyết điểm riêng, chúng tôi phải tiếp tục nghiên cứu trước khi đưa ra quyết định cuối cùng”, lãnh đạo ban Điện của PVN nói.
Theo PVN, ngay từ thời điểm Mỹ áp đặt lệnh cấp vận đối với PM, PVN đã thực hiện ngay các công việc cần thiết để tháo gỡ khó khăn, đồng thời báo cáo, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, nhưng tới nay PVN vẫn chưa nhận được chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền liên quan những đề xuất trên.
Trao đổi với PLVN, ông Shirkes Sergei (chuyên gia Nga) - Giám đốc Chỉ huy công trường DA NMNĐ Long Phú 1 tin tưởng PVN và các bên liên quan sẽ tìm được giải pháp tối ưu để xây dựng tiếp nhà máy. “Tôi coi DA này như đứa con tinh thần của tôi, tôi đã gắn bó với nó nhiều năm nay. Tôi mong chờ khi DA hoàn thành, tạo ra dòng điện thắp sáng muôn nơi”, lời chuyên gia Nga.
Được biết, DA NMNĐ Long Phú 1 có quy mô công suất 1.200 MW, gồm 2 tổ máy, mỗi tổ 600 MW. Tổng mức đầu tư được phê duyệt (sau thuế) là 29.581 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư điều chỉnh đã được PVN trình các cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt
Chờ phản hồi của cấp có thẩm quyền
PVN đã thực hiện ngay các công việc cần thiết để tháo gỡ khó khăn, đồng thời báo cáo, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, nhưng tới nay PVN vẫn chưa nhận được chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền liên quan những đề xuất “giải cứu” dự án này.
