Doanh nghiệp thờ ơ
Theo ông Phan Ngân Sơn, Phó Cục trưởng Cục SHTT, Bộ KH&CN, tầm quan trọng của SHTT đối với các dự án khởi nghiệp sáng tạo là rõ ràng. Chỉ một vài thập kỷ trước, phần lớn tài sản của các DN của Mỹ là hữu hình. Các tài sản vô hình như SHTT chiếm xấp xỉ 20% tài sản DN. Tuy nhiên, đến năm 2005, tỷ lệ tài sản vô hình và hữu hình của DN về cơ bản đã bị đảo ngược. Giá trị thị trường của S&P 500 (chỉ số chứng khoán dựa trên vốn hóa thị trường của 500 công ty giao dịch) là xấp xỉ 80% tài sản vô hình và đến năm 2015, con số này là 87%.
Theo Phó Cục trưởng Cục SHTT, ở Việt Nam, hoạt động khởi nghiệp sáng tạo đang phát triển ngày một mạnh mẽ nhưng có một thực trạng chung là các startup lại không để ý nhiều về vấn đề này. Họ chỉ tập trung vào hình thành DN, kêu gọi vốn đầu tư mà chưa nghĩ đến việc đăng ký quyền bảo vệ SHTT.
Sau khi sản phẩm thành công (1- 2 năm), hoặc khi xảy ra tranh chấp, xuất hiện hàng nhái trên thị trường, họ mới quay lại tìm hiểu thì có khi đã bị mất bản quyền.
Nguyên nhân được đại diện Cục SHTT chỉ ra là xuất phát từ sự thiếu hiểu biết về kiến thức bảo hộ quyền SHTT của DN. Nhiều DN không nắm được tầm quan trọng của quyền SHTT và vẫn “thờ ơ” với việc đăng ký SHTT. Do đó, việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho xã hội về SHTT, đổi mới sáng tạo là hết sức quan trọng, đặc biệt là việc tuyên truyền sâu rộng về vai trò và sự gắn kết giữa đổi mới sáng tạo và SHTT trong cộng đồng sinh viên và DN khởi nghiệp.
“Thực tế cũng cho thấy chỉ có một số ít trường đại học, nhà trường có quan tâm về SHTT và đưa một số môn về SHTT, một số chủ đề về SHTT vào quá trình đào tạo. Nhưng để nhận thức rõ ràng, chính xác và hiểu sâu về quyền SHTT, có thể khai thác và ứng dụng được những quy định đó, xa hơn nữa là có ý thức sáng tạo ra các tài sản trí tuệ và tôn trọng quyền SHTT của người khác lại chưa được đầu tư đúng mức”- ông Sơn cho biết thêm.
Cần quan tâm sở hữu trí tuệ ngay từ đầu
Nhiều chuyên gia nhận định, vấn đề SHTT phải là vấn đề pháp lý đầu tiên mà những nhà khởi nghiệp cần đặc biệt quan tâm khi đã tâm huyết với ý tưởng kinh doanh của mình. Thậm chí, trước khi công khai ý tưởng, hay đăng ký kinh doanh, các DN khởi nghiệp đã có thể đăng ký SHTT cho ý tưởng kinh doanh của mình.
Doanh nghiệp khởi nghiệp có thể lựa chọn đăng ký nhãn hiệu, bản quyền, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp... dưới danh nghĩa cá nhân, để ngăn chặn việc đánh cắp ý tưởng hoặc ít nhất là để không vướng mắc vào các vi phạm về SHTT trong quá trình kinh doanh sau này.
Nếu vướng phải các tranh chấp về SHTT khi ý tưởng kinh doanh đã lớn mạnh và đã có thành quả thì sẽ có thể gây tổn thất rất lớn cho những người khởi nghiệp. Thậm chí ý tưởng kinh doanh có thể bị phá sản hoàn toàn, đây gọi là những thất bại không đáng có mà những người khởi nghiệp hoàn toàn có thể tránh khỏi nếu chuẩn bị trước.
Liên quan tới vấn đề SHTT, Bộ KH&CN cũng đã thực hiện một số dự án liên quan tới đào tạo chuyên sâu về SHTT, trong đó có dự án nâng cao nhận thức về đổi mới sáng tạo và SHTT trong cộng đồng sinh viên và DN khởi nghiệp. Các dự án này thành công thì vấn đề nhân lực SHTT sẽ đáp ứng được nhu cầu từ thực tế.
Trước đó, trong Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia Techfest 2018 tổ chức mới đây ở Đà Nẵng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã khẳng định, Chính phủ cam kết bảo hộ tối cao quyền SHTT, sáng kiến và ý tưởng khởi nghiệp, vì đây là tài sản vô cùng lớn của các nhà khởi nghiệp; các Bộ, ngành địa phương cũng phải xem việc hỗ trợ DN và khởi nghiệp là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của mình.
