Đau đáu một hành trình trợ giúp còn dang dở
Trong cái nắng đầu hè của những ngày tháng 5, chúng tôi có dịp tiếp xúc, tìm hiểu công việc thầm lặng mà cao cả của chị Vũ Thị Uyên, Quyền Giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Quảng Ninh.
Trò chuyện về nghề trợ giúp pháp lý, chị Uyên trải lòng, chị bắt đầu bén duyên với Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Quảng Ninh từ năm 2009. Đôi chân của chị Uyên đã in dấu trên khắp các nẻo đường từ thôn, bản đến xã phường của vùng đất mỏ để thực hiện công việc trợ giúp pháp lý cho người dân và người phụ nữ ấy vẫn đau đáu về một hành trình trợ giúp vẫn còn dang dở suốt 3 năm qua.
Cụ thể, năm 2020, chị Uyên được cơ quan phân công nhiệm vụ đại diện ngoài tố tụng cho người được trợ giúp pháp lý là cháu Nguyễn Thị Mai (SN 2007) và cháu Nguyễn Thị Kiều Anh (SN 2003) thực hiện thủ tục làm giấy khai sinh và đăng ký thường trú.
Công việc tưởng chừng đơn giản nhưng lại là cả một hành trình dài đầy gian khó và kỳ công để các con có đầy đủ giấy tờ pháp lý trước khi đến trường như bao đứa trẻ khác.
Theo chị Uyên, trường hợp của hai cháu Mai và Kiều Anh “rất đặc biệt” khi cả hai đều là con của anh Nguyễn Văn Toán và chị Phạm Thị Huệ. Bố mẹ các bé chưa làm thủ tục đăng ký kết hôn mà chỉ chung sống và có với nhau 4 người con, làm nghề chài lưới nên thường xuyên lênh đênh trên biển nay đây mai đó.
“Để làm được giấy tờ tùy thân cho các cháu thì cần thông tin bố mẹ nhưng khi gặp gia đình mới biết bố mẹ của các cháu đều không biết chữ, chưa đăng ký kết hôn. Đặc biệt, chị Huệ cũng không có giấy tờ tùy thân và các cháu giấy tờ chứng sinh cũng không còn đầy đủ” – chị Uyên cho hay.
Sau rất nhiều buổi làm việc với các cơ quan chức năng, xác minh lý lịch cho anh Toán gần hoàn tất và còn chỉ một bước giám định ADN để xác định huyết thống cha con thì đại dịch COVID-19 lại bùng phát dẫn tới công việc bị dừng lại.
Việc liên lạc, đi lại gặp rất nhiều khó khăn, đồng thời việc làm giám định cũng cần một khoản tiền mà khi nhắc đến số tiền giám định thì gia đình anh Toán chia sẻ hoàn cảnh rất khó khăn. Sau đó, rất nhiều lần liên lạc với gia đình nhưng không nhận được hồi âm.
 |
Chị Vũ Thị Uyên trong hành trình trợ giúp gia đình anh Nguyễn Văn Toán và chị Phạm Thị Huệ (tên nhân vật đã được thay đổi). |
“Ngày làm báo cáo về việc thực hiện trợ giúp pháp lý và đề xuất dừng vụ việc mà tôi cứ băn khoăn, đau đáu mãi trong lòng vì không biết gia đình đã làm được giấy khai sinh cho các cháu chưa, đại dịch COVID-19 như thế thì gia đình có sao không, các cháu có được đến trường” – chị Uyên chia sẻ.
Khi chúng tôi ngỏ ý muốn đồng hành cùng chị, nếu được sẽ tìm các mạnh thường quân để hỗ trợ trường hợp “đặc biệt” này, chị Uyên như tràn đầy hi vọng để cố gắng liên hệ và trao đổi với gia đình nhằm tiếp tục hành trình trợ giúp pháp lý của mình.
Không bỏ cuộc trước khó khăn
Sau nhiều ngày nỗ lực tìm kiếm qua các cấp chính quyền địa phương, chị Uyên không giấu được niềm vui khi điện thoại cho chúng tôi để thông báo về việc đã liên lạc được với gia đình anh Toán đã lên bờ thuê nhà trọ tại phường Cẩm Trung, thành phố Cẩm Phả.
“Em ơi, tìm thấy địa chỉ gia đình rồi nhưng anh Toán với vợ vẫn đi biển, phải một hai hôm nữa họ mới về, lúc đó chị em mình xuống xem sao nhé” – chị Uyên liên hệ với chúng tôi.
Ngày 9/5, chúng tôi có mặt tại thành phố Cẩm Phả và men theo con ngõ nhỏ cạnh Quốc lộ 18thuộc phường Cẩm Trung. Từ xa, anh Toán đứng ở cửa đợi “cô Uyên đây rồi”.
Trong căn nhà thuê vỏn vẹn mấy chục mét vuông, không gian như lắng xuống cùng tiếng thở dài của người đàn ông với khuôn mặt chai sạn vì nắng gió. Gia tài của gia đình là chiếc tàu nhỏ để đánh cá và chiếc tàu xi măng để cả nhà trú ngụ nhưng khi bão Yagi ập tới đã nhấn chìm tất cả chỉ sau vài tiếng chống cự với bão.
“Chúng tôi may mắn được hàng xóm bên cạnh cứu giúp cho vào trú nhờ, cơn bão qua đi thì con thuyền nhỏ cũng chìm sâu trong lòng biển, cả gia đình buộc phải kéo nhau lên bờ thuê nhà ở. May mắn có một cô người quen thương hoàn cảnh gia đình nên cho thuê căn nhà này với giá 1,5 triệu đồng/tháng chứ bình thường căn nhà này phải hơn 3 triệu cô ạ” – lời bộc bạch của anh Toán khi tiếp chuyện chúng tôi.
Nói về việc giấy tờ pháp lý dang dở của gia đình, anh Toán cho biết bản thân rất biết ơn khi ấy công việc gần hoàn tất nhưng việc phải xét nghiệm ADN để chứng minh quan hệ cha con chi phí đắt đỏ, gia đình không biết xoay sở ở đâu cũng không dám làm phiền vì thấy các anh chị đã quá vất vả vì gia đình. Nhưng sau này cũng được ủng hộ và hỗ trợ tiền để giám định các cháu đều được đến trường.
 |
Chị Vũ Thị Uyên trong quá trình trợ giúp pháp lý cho người dân. |
Đôi mắt anh Toán trùng xuống khi nói về việc cháu lớn trong nhà đã mất sau một vụ tai nạn giao thông, còn cháu thứ 2 làm mãi giấy tờ để được đi học nhưng hiện cũng đã nghỉ khi đang học lớp 7 vì hoàn cảnh gia đình khó khăn.
Đan xen trong câu chuyện của chồng, chị Huệ ngồi cạnh với vẻ đầy suy tư và mong muốn được trợ giúp làm giấy tờ tùy thân. Cầm những tờ giấy khai sinh của các con trên tay, chị Huệ ngấn lệ khi từ lúc sinh ra đến giờ bản thân vẫn không có giấy tờ tùy thân nào ngoài cái tên Huệ như mọi người vẫn gọi.
“Bây giờ các cháu lớn rồi, gia đình em cũng lên bờ cư trú nên em muốn có giấy tờ tùy thân,CCCD để có quyền và nghĩa vụ của một công dân thật sự. Bình thường như này thôi nhưng nếu có việc gì xảy ra em không biết làm thế nào” – chị Huệ bộc bạch.
Hiểu nỗi niềm của gia đình, chị Uyên cho biết sẽ giúp từng việc một và cố gắng hết sức có thể. Trước mắt hỗ trợ tư vấn và giúp chị Huệ làm giấy tờ tùy thân và giúp con gái quay trở lại trường học để có kiến thức thay đổi cuộc sống.
Được tận mắt chứng kiến hành trình lặng thầm của chị Uyên, tôi thấy bóng dáng của một nữ cán bộ trợ giúp pháp lý kiên nhẫn, tỷ mỉ và tiếng chị Uyên vẫn văng vẳng bên tai tôi “từ trong luật định hay từ thực tiễn cuộc sống thì nghề trợ giúp pháp lý là công việc nhân văn, cao đẹp giúp đỡ những người hoàn cảnh khó khăn, yếu thế trong xã hội, họ cần mình và việc có khó đến mấy cũng đều có cách giải quyết, quan trọng mình phải kiên trì, không bỏ cuộc”…
