78 nhiệm vụ được đề xuất phân quyền
Nhằm tránh khoảng trống pháp lý, bảo đảm hoạt động thông suốt của bộ máy nhà nước khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã), bỏ cấp huyện, với mục tiêu tinh gọn bộ máy, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 132/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ KH&CN.
Nội dung trọng tâm của Nghị định nêu rõ, UBND cấp xã được phân quyền thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ trong các lĩnh vực quản lý nhà nước gồm: đo lường; chất lượng sản phẩm, hàng hóa; công nghệ thông tin; cung cấp thông tin trên môi trường mạng. Theo đó, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra và giám sát UBND cấp xã và các tổ chức, cá nhân tham gia quản lý đầu tư, sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước thuộc cấp huyện trước đây.
Cùng đó, Nghị định số 133/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ KH&CN cho UBND cấp tỉnh và Chủ tịch UBND cấp tỉnh nhằm tăng cường tính chủ động, linh hoạt của địa phương trong thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về KH&CN.
Tại Nghị định, có 78 nhiệm vụ được đề xuất phân quyền, phân cấp trải dài từ lĩnh vực viễn thông, UBND cấp tỉnh được giải quyết tranh chấp, cấp phép, tiếp nhận thông báo cung cấp dịch vụ và xử lý việc ngừng kinh doanh dịch vụ viễn thông cố định mặt đất trong phạm vi địa phương. Cơ quan này cũng có quyền cấp, sửa đổi, gia hạn hoặc thu hồi giấy chứng nhận kết nối cung cấp dịch vụ nội dung thông tin trên mạng viễn thông di động, kể cả đình chỉ hoạt động nếu tổ chức vi phạm quy định. Ngoài ra, UBND tỉnh sẽ thực hiện việc phân bổ và thu hồi số thuê bao di động H2H theo phương thức đấu giá.
Trong lĩnh vực tần số vô tuyến điện, UBND cấp tỉnh được trao thẩm quyền quản lý toàn bộ quy trình cấp, gia hạn, thu hồi giấy phép sử dụng tần số và thiết bị vô tuyến điện cho các loại đài, bao gồm đài trên tàu cá, đài nghiệp dư, đài tàu nội địa và mạng vô tuyến nội bộ. Tỉnh cũng là nơi công nhận các tổ chức có đủ điều kiện cấp chứng chỉ vô tuyến điện nghiệp dư, đào tạo, sát hạch vô tuyến điện viên hàng hải, phù hợp với quy định tại Nghị định số 63/2023/NĐ-CP.
Lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số chứng kiến việc phân cấp sâu rộng khi UBND tỉnh trở thành đầu mối tổ chức thẩm định các thiết kế cơ sở và thiết kế chi tiết của các dự án đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin nhóm A sử dụng ngân sách nhà nước tại địa phương. Các nội dung thẩm định bao gồm mức độ tuân thủ kiến trúc chính phủ điện tử, tính kết nối, liên thông dữ liệu, lựa chọn công nghệ kỹ thuật và khả năng bảo đảm an toàn hệ thống.
Trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, UBND tỉnh giữ vai trò chủ chốt trong việc cấp phó bản và cấp lại văn bằng bảo hộ, đăng ký hợp đồng chuyển quyền sử dụng, tổ chức kiểm tra nghiệp vụ đại diện và giám định sở hữu công nghiệp, cũng như cấp và thu hồi chứng chỉ hành nghề tương ứng. Đồng thời, UBND tỉnh còn có nhiệm vụ chấm dứt quyền sử dụng sáng chế theo quyết định bắt buộc, ghi nhận các thay đổi hợp đồng và phối hợp với các cơ quan trung ương trong giám sát năng lực đại diện sở hữu trí tuệ tại địa phương.
Lĩnh vực KH&CN ghi nhận vai trò nổi bật của chính quyền địa phương trong việc hướng dẫn nghiệp vụ cho ban quản lý khu công nghệ cao, xin ý kiến Chính phủ về sản phẩm, công nghệ đầu tư R&D và thực hiện các thủ tục cấp, điều chỉnh giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động đánh giá, giám định công nghệ.
Ngoài ra, UBND tỉnh còn được phân quyền xác nhận phương tiện vận tải chuyên dùng, phê duyệt điều lệ tổ chức KHCN có vốn nước ngoài theo Nghị định số 08/2014/NĐ-CP và cấp giấy chứng nhận ứng dụng công nghệ cao cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp theo Quyết định số 55/2010/QĐ-TTg.
Địa phương làm, địa phương quyết, địa phương chịu trách nhiệm
Với mục tiêu trên, Nghị định có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025 đến 01/3/2027, trừ khi có quy định khác được ban hành thay thế hoặc gia hạn. Thời điểm này phù hợp với tiến độ thực hiện sắp xếp các đơn vị hành chính, đồng thời bảo đảm đủ thời gian thử nghiệm, điều chỉnh trong quá trình áp dụng.
Quá trình xây dựng Nghị định được Bộ KH&CN tiến hành công khai, minh bạch. Bộ đã thành lập Tổ soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến 63 UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức thẩm định dự thảo Nghị định và tiếp thu góp ý từ các cơ quan liên quan để hoàn thiện dự thảo Nghị định trình Chính phủ. Quá trình này được thực hiện theo thủ tục rút gọn nhằm đáp ứng tính cấp bách của việc phân định thẩm quyền trong điều kiện tổ chức lại chính quyền địa phương.
Trong bối cảnh tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực KH&CN, việc phân định rõ ràng thẩm quyền giữa UBND cấp tỉnh và cấp xã trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ KH&CN nhằm tăng cường hiệu lực quản lý, thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin, bảo đảm chất lượng hàng hóa và hoạt động đo lường tại cơ sở sát thực tế hơn, góp phần thực hiện tốt mục tiêu cải cách hành chính và phát triển bền vững đất nước.
Việc ban hành Nghị định không chỉ là bước đi phù hợp trong tiến trình cải cách thể chế, mà còn là tiền đề quan trọng để đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại địa phương trong thời gian tới.
Nghị định được xem là nền tảng quan trọng để các tỉnh, thành phố chủ động thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo cấp vùng, phát triển doanh nghiệp KH&CN và startup công nghệ từ chính nhu cầu địa phương.
Nghị định được kỳ vọng sẽ cải thiện môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh quốc gia. Nếu được triển khai đồng bộ và quyết liệt, đây sẽ là một trong những dấu mốc thể chế quan trọng trong năm 2025, đưa KH&CN trở thành động lực phát triển tại mỗi địa phương, thay vì chỉ là lĩnh vực được quản lý tập trung ở cấp Trung ương như trước đây.
Những bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa chủ trương phân quyền, phân cấp gắn với nâng cao hiệu lực quản lý và trách nhiệm địa phương trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây chính là bước chuyển thể chế mạnh mẽ, tạo cơ sở để kiến tạo một mô hình quản trị nhà nước hiện đại, năng động, phản ứng nhanh và gần dân hơn.