Tăng cường phân cấp mạnh gắn với trách nhiệm giải trình của DN
Trình bày Tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN, trước yêu cầu mới từ thực tiễn quản lý và hội nhập quốc tế, kịp thời khắc phục những hạn chế, tồn tại của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN hiện hành (Luật số 69/2014/QH13), bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật Việt Nam, Chính phủ trình dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN thay thế Luật số 69/2014/QH13 là cần thiết.
Về phạm vi điều chỉnh, dự thảo Luật quy định theo hướng việc sử dụng vốn, tài sản được quy định theo hướng “đầu tư vốn nhà nước tại DN”; các quy định về huy động vốn; mua, bán, sử dụng tài sản cố định; quản lý nợ phải thu, phải trả được giao cho DN quyết định nhằm xác định rõ Nhà nước là chủ sở hữu đầu tư vốn, quản lý theo phần vốn góp tại DN, không can thiệp hành chính vào hoạt động của DN; tăng cường phân cấp mạnh gắn với trách nhiệm giải trình của DN.
 |
Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn trình bày tờ trình tại phiên họp. |
Về đối tượng áp dụng, tại Điều 2 dự thảo Luật về đối tượng áp dụng gồm DN nhà nước theo quy định của luật DN, tổ chức tín dụng do nhà nước nắm giữ từ 50% vốn điều lệ trở lên; cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn, người đại diện chủ sở hữu vốn và tổ chức tín dụng có vốn đầu tư của nhà nước; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Dự thảo Luật gồm 8 chương và 62 điều.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ yêu cầu, việc sửa đổi Luật phải trên tinh thần cụ thể hoá đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về thay đổi cơ cấu, phát triển DN nhà nước có vốn nhà nước; tách bạch, phân định rõ chức năng, chủ sở hữu tài sản vốn nhà nước với chức năng quản lý vốn nhà nước đối với mỗi loại hình DN, chức năng quản trị kinh doanh DN; đảm bảo nguyên tắc nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh, quản trị DN, tăng cường phân cấp phân quyền.
“Sửa luật lần này nhấn mạnh vào phân cấp, phân quyền”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu rà soát, tách bạch những nội dung Quốc hội quy định, nội dung Chính phủ quy định; đảm bảo tính đồng bộ của các quy định tại dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, nhất là các luật có liên quan như Luật Đầu tư, Luật DN, Luật Xây dựng.
Cùng với đó, làm rõ những nội dung luật hiện hành còn phù hợp với thực tế, có tác động tích cực đến sự phát triển của DN có vốn nhà nước có tiếp tục được giữ lại hay không; làm rõ dự thảo Luật đã xử lý hết dứt điểm hay 1 phần các vướng mắc tại Luật hiện hành, các khó khăn, vướng mắc, các vấn đề phát sinh trong thực tiễn trong thời gian quan liên quan đến vốn đầu tư nhà nước tại DN hay chưa?
Tránh tạo khoảng trống pháp lý
Đánh giá đây là dự án Luật khó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh chỉ ra rằng, dự thảo Luật thay thế toàn bộ bố cục, cách tiếp cận, điều chỉnh rất nhiều nội dung cụ thể, bổ sung nhiều quy định mới so với Luật số 69/2014/QH13, trong đó có nhiều nội dung quy định hạn chế hơn đối với hoạt động của các DN do nhà nước nắm giữ từ trên 50% đến 100% vốn điều lệ.
Tuy nhiên, Cơ quan soạn thảo chưa có báo cáo giải trình về lý do nội dung sửa đổi, bổ sung, thay thế và đánh giá tác động các nội dung sửa đổi này tới hoạt động của DN, chưa thiết kế hết các chi tiết và quy định chuyển tiếp.
Về đối tượng áp dụng, theo Phó Chủ tịch Quốc hội, Điều 2 dự thảo Luật quy định đối tượng áp dụng bao gồm DN do nhà nước nắm giữ từ trên 50% đến dưới 100% vốn điều lệ là không phù hợp.
Bởi, khác với các DN do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, nhà nước không nắm quyền kiểm soát tuyệt đối các DN trên 50% vốn điều lệ mà đóng vai trò là cổ đông, là thành viên góp vốn. Việc quản lý vốn nhà nước tại DN được thực hiện thông qua việc có ý kiến để người đại diện chủ sở hữu vốn biểu quyết, quyết định tại cuộc họp Hội đồng quản trị, hội đồng thành viên, đại hội cổ đông mà không quản lý trực tiếp đối với pháp nhân của DN.
Mặt khác, đây không phải là luật về DN nhà nước mà là luật quản lý đầu tư vốn nhà nước tại DN. “Do đó, quy định tại dự thảo Luật đang tạo ra khoảng trống pháp lý đối với các DN do nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ - đang là đối tượng áp dụng của Luật số 69/2014/QH13, đặc biệt là các DN do nhà nước nắm giữ từ trên 36 % đến 50% vốn điều lệ nhà nước có quyền phủ quyết theo quy định của DN. Đồng thời, thiếu vắng các quy định pháp luật điều chỉnh việc quản lý vốn nhà nước tại các tổ chức kinh tế, tổ chức tài chính thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật chuyên ngành có vốn đầu tư của Nhà nước nắm quyền kiểm soát”, Phó Chủ tịch Quốc hội cho hay.
Vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị nghiên cứu, cân nhắc việc bổ sung đối tượng này để bảo đảm tính bao quát các trường hợp có vốn đầu tư nhà nước; quản lý, kiểm tra, giám sát chặt chẽ nguồn lực nhà nước tại DN, tránh nguy cơ thất thoát, lãng phí và tránh tạo khoảng trống pháp lý; cụ thể hóa yêu cầu tại Nghị quyết số 12-NQ/TW về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DN nhà nước, trong đó có yêu cầu nhà nước thực hiện đầy đủ trách nhiệm quyền chủ sở hữu đối với DN nhà nước, cổ phần, vốn góp của nhà nước tại DN thực sự đóng vai trò là nhà đầu tư, chủ sở hữu bình đẳng về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm với các nhà đầu tư trong DN.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng nhấn mạnh một số yêu cầu đối với dự án Luật này. Đó là Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh, quản trị của DN; cắt giảm, đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính, hạn chế cơ chế xin – cho; tăng cường phân cấp, phân quyền, xử lý triệt để những vướng mắc hiện nay; tách chức năng quản lý chủ sở hữu với chức năng quản lý nhà nước đúng tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW, giảm các quy định quá chi tiết.
