Tham dự Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc và các đại biểu trong nước, nước ngoài đã cùng nhau trao đổi, thảo luận về công tác con nuôi, nhận diện những điều kiện quyết định cho sự thành công bền vững của công tác này.
Việt Nam cam kết thực hiện nghiêm túc Công ước
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đánh giá cao sáng kiến tổ chức Hội nghị trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam và Chính phủ các nước khu vực đang dành sự quan tâm đặc biệt đối với trẻ em nói chung và công tác con nuôi nói riêng. Bởi theo Thứ trưởng, “nói tới con nuôi là chúng ta đụng chạm tới những đứa trẻ có hoàn cảnh đặc biệt, cần có được gia đình thay thế ở trong nước hoặc ở nước ngoài”.
Thứ trưởng cho biết, trước khi gia nhập Công ước La Hay 1993, Việt Nam thực hiện hợp tác NCN thông qua việc ký kết các điều ước quốc tế song phương với các nước như Hoa Kỳ, Canada, Pháp, Bỉ, Italia… Việc thực hiện hợp tác song phương với các nước đã giúp nhiều trẻ em Việt Nam có cơ hội tìm được mái ấm gia đình thay thế, các cơ quan và cán bộ của Việt Nam đã tiếp cận tới hợp tác quốc tế song phương về con nuôi. Tuy nhiên, hợp tác song phương mà không dựa trên nền tảng các quy định, chuẩn mực chung của quốc tế, đa phương đã đem lại không ít khó khăn, phức tạp. Vì vậy, Việt Nam đã gia nhập Công ước La Hay năm 1993 vào năm 2011.
Qua hơn 6 năm thực hiện Công ước, Việt Nam đã đạt được những kết quả nhất định như chất lượng giải quyết việc NCN được đảm bảo, tuân thủ đúng yêu cầu của Công ước; các trường hợp con nuôi quốc tế đều có sự giám sát của cơ quan trung ương về NCN quốc tế của Việt Nam; nhiều trẻ em khuyết tật, mắc bệnh hiểm nghèo không có cơ hội được nhận làm con nuôi trong nước đã tìm được gia đình thay thế phù hợp ở nước ngoài; kênh thông tin và cơ chế phối hợp giữa cơ quan trung ương Việt Nam và các nước được thiết lập và tăng cường, tạo được sự tin trưởng của các nước thành viên Công ước.
Để đạt được mục tiêu tất cả vì lợi ích tốt nhất và bảo đảm các quyền cơ bản của trẻ em được cho làm con nuôi trong những năm qua, Việt Nam đã đẩy mạnh việc hoàn thiện và tổ chức thi hành hệ thống pháp luật về NCN, pháp luật về chăm sóc và bảo vệ trẻ em với việc Quốc hội Việt Nam đã ban hành Luật NCN, Luật Trẻ em, Luật Hộ tịch, Luật Quốc tịch, Luật Trợ giúp pháp lý… tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác con nuôi. Thời gian tới, Thứ trưởng Ngọc khẳng định, Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện pháp luật về NCN phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, hoàn cảnh của Việt Nam cũng như thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định của Công ước, phối hợp cùng các nước đề xuất xây dựng và thực hiện các sáng kiến, khuyến nghị thúc đẩy hợp tác quốc tế về con nuôi.
Hàng trăm nghìn trẻ em trên thế giới tìm được mái ấm gia đình thay thế
Qua báo cáo thống kê của các quốc gia thành viên Công ước gửi về Hội nghị La Hay về Tư pháp quốc tế thì sau hơn 22 năm triển khai thi hành Công ước trên toàn thế giới đã góp phần tạo cơ hội giúp hàng trăm nghìn trẻ em tìm được mái ấm gia đình thay thế phù hợp với các chuẩn mực quốc tế và vì lợi ích tốt nhất của trẻ em, tôn trọng các quyền cơ bản của trẻ em. Cùng với đó, tình trạng buôn bán trẻ em đã giảm, hợp tác giữa các quốc gia trong việc bảo vệ trẻ em được tăng cường, năng lực của các cơ quan trung ương và đội ngũ làm công tác con nuôi được nâng cao.
Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, việc thực hiện Công ước La Hay trong những năm qua cũng gặp phải không ít khó khăn, thách thức do Công ước chỉ quy định về nguyên tắc chung, việc thực thi các quy định cụ thể của Công ước còn phụ thuộc vào quy định pháp luật trong nước của các quốc gia thành viên cũng như phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội, trình độ phát triển của mỗi quốc gia. Bởi thế, những thách thức, khó khăn trong thực hiện Công ước là điều hoàn toàn có thể hiểu được. Để đạt được mục tiêu của Công ước trong chặng đường tới sẽ còn rất nhiều việc phải làm, các quốc gia thành viên Công ước sẽ nỗ lực nhiều hơn nữa, quyết tâm hơn nữa và sáng tạo hơn nữa.
Nhìn lại quá trình hợp tác quốc tế về con nuôi của Việt Nam, Thứ trưởng Ngọc thẳng thắn, Việt Nam có những bài học thành công nhưng cũng không ít bài học không thành công, thậm chí phải trả giá đắt. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam chiêm nghiệm, trong lĩnh vực con nuôi thì xây dựng chính sách đúng, đặt trẻ em làm trung tâm và thượng tôn pháp luật, đề cao yếu tố pháp lý, bảo đảm tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật trong lĩnh vực này, kể cả xử lý nghiêm vi phạm pháp luật là điều kiện tiên quyết cho sự thành công bền vững của công tác con nuôi.