Đây là một trong những kết quả đáng chú ý sau 5 năm triển khai Dự án Tạo thuận lợi thương mại (TFP) mà Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính tổng kết mới đây.
Hoàn thành 84% các cam kết tại Hiệp định WTO-TFA
Dự án TFP có số vốn tài trợ 21,7 triệu USD, được thực hiện trong giai đoạn 2018 - 2023. Mục tiêu nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam áp dụng và triển khai cách tiếp cận quản lý rủi ro tại cơ quan Hải quan và cơ quan kiểm tra chuyên ngành, từ đó tăng cường việc thực thi Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại (TFA) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Đạt được mục tiêu này giúp Việt Nam hoàn thành các chỉ tiêu phát triển kinh tế, đồng thời giảm thời gian và chi phí thương mại, thúc đẩy xuất nhập khẩu.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ cho biết, Dự án TFP do USAID tài trợ diễn ra vào thời điểm vô cùng phù hợp, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam thực thi Hiệp định WTO-TFA. Sau 5 năm thực hiện, Dự án đã hỗ trợ Việt Nam thực hiện cải cách hành chính và thể chế một cách hiệu quả thông qua nhiều hoạt động, trong đó có hỗ trợ kỹ thuật để áp dụng quản lý rủi ro của cơ quan Hải quan, nâng cao năng lực và phát triển quan hệ đối tác công - tư hiệu quả. Mặc dù trong giai đoạn triển khai gặp nhiều khó khăn do tác động của đại dịch COVID-19, song với sự nỗ lực từ phía Bộ Tài chính, cơ quan Hải quan và sự hỗ trợ của USAID, Dự án TFP đã đạt được những kết quả quan trọng.
Theo đó, Dự án đã hỗ trợ hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý hải quan và xây dựng các quy định về quản lý hải quan đối với các giao dịch qua thương mại điện tử; xây dựng Nghị định về kiểm tra chuyên ngành trong triển khai Đề án Cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất, hàng hóa nhập khẩu theo Quyết định 38/QĐ-TTg. Đồng thời, hỗ trợ xây dựng Chiến lược phát triển hải quan giai đoạn 2021 - 2030 và triển khai Đề án tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin hải quan hướng tới hải quan số, hải quan thông minh.
Bên cạnh đó, Dự án đã hỗ trợ nâng cao vai trò của Ủy ban Một cửa quốc gia, một cửa ASEAN và Tạo thuận lợi thương mại quốc gia thông qua việc xây dựng cơ chế thực hiện các hoạt động tạo thuận lợi thương mại tại địa phương; nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ Hải quan thông qua các chương trình đào tạo về các lĩnh vực nghiệp vụ quan trọng. Ngoài ra, Dự án còn hỗ trợ thực hiện quản trị Hiệp định tạo thuận lợi thương mại của WTO với việc đánh giá mức độ thực thi các cam kết nhằm chuyển đổi lộ trình cam kết thực hiện Hiệp định phù hợp với tình hình triển khai các biện pháp tạo thuận lợi thương mại mà Việt Nam đã đạt được. Kết quả là sau khi thực hiện chuyển đổi, Việt Nam đã hoàn thành 84% các cam kết tại Hiệp định WTO-TFA và đến năm 2024, sẽ hoàn thành 100% các cam kết.
Giảm chi phí hoàn tất các thủ tục qua biên giới cho doanh nghiệp
Về các kết quả cụ thể, Dự án đã hỗ trợ xây dựng, sửa đổi 43 văn bản pháp luật quy định liên quan đến thương mại (37 trong số đó đã được ban hành); tổ chức 61 hoạt động đào tạo cho hơn 3.000 cán bộ nhà nước và đại diện khu vực tư nhân; thu thập 9.000 câu trả lời khảo sát về mức độ hài lòng của doanh nghiệp trên toàn quốc để hỗ trợ đẩy mạnh cải cách; tăng cường quan hệ đối tác Hải quan – doanh nghiệp với 3.622 người thuộc khu vực tư nhân đã tham dự các hoạt động đào tạo và tham vấn do TFP tổ chức. Dự án cũng giúp Việt Nam đi đúng hướng để hoàn thành trước thời hạn các cam kết trong Hiệp định WTO-TFA, hỗ trợ thực hiện 20/24 điều khoản của Hiệp định. Việt Nam dự kiến sẽ tuân thủ đầy đủ Hiệp định WTO-TFA vào cuối năm 2024.
Đặc biệt, nếu như trước đây, hoạt động kiểm tra chuyên ngành tại Việt Nam có sự tham gia của nhiều bộ, ngành khiến thời gian thông quan hàng hóa tại biên giới bị kéo dài thì khi triển khai Dự án đã có sự rút ngắn đáng kể. Từ năm 2019 - 2020, hoạt động kiểm tra chuyên ngành đã góp phần giảm một nửa thời gian thông quan trung bình tại biên giới đối với hàng nhập khẩu (từ 104 giờ xuống 55 giờ); giảm 2,5 lần thời gian thông quan trung bình đối với hàng xuất khẩu (từ 96 giờ xuống 38 giờ); giảm 45% chi phí hoàn tất các thủ tục qua biên giới cho doanh nghiệp đối với hàng nhập khẩu (từ 569 USD xuống 313 USD) và 20% đối với hàng xuất khẩu (từ 420 USD xuống 338 USD).
“Như vậy, các mục tiêu đặt ra khi thực hiện Dự án TFP đã cơ bản hoàn thành”, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ khẳng định. Ông Nguyễn Văn Thọ tin tưởng, sự kiện tổng kết Dự án này sẽ là khởi đầu mới cho mối quan hệ hợp tác giữa Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan và USAID trong nỗ lực thực hiện chiến lược ngành Tài chính, Hải quan giai đoạn mới nhằm hiện thực hóa các mục tiêu chuyển đổi số của Việt Nam.
Theo đánh giá của USAID, nền kinh tế Việt Nam đã trở thành một trong những nền kinh tế có độ mở nhất trên thế giới. Tuy nhiên, thủ tục XNK rườm rà vẫn là một rào cản đáng kể đối với thương mại. Vì vậy, Dự án TFP tài trợ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam xây dựng một môi trường kinh doanh hấp dẫn hơn cho các doanh nghiệp, thương nhân và nhà đầu tư. Điều này ngày càng trở nên quan trọng khi thương mại phục hồi hậu COVID-19 và sẽ thúc đẩy việc thực hiện Hiệp định WTO-TFA mà cả Việt Nam và Hoa Kỳ đều là thành viên.
