Tuy nhiên, qua tổng hợp báo cáo của các địa phương và qua theo dõi của Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Tư pháp), việc thực hiện TTLT số 23 đến nay đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập đòi hỏi cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung.
Theo quy định của TTLT số 23 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Tư pháp thuộc UBND tỉnh, TP trực thuộc TƯ và Phòng Tư pháp thuộc UBND huyện, quận, thị xã, TP thuộc tỉnh, cơ cấu tổ chức của các Sở Tư pháp (trừ Sở Tư pháp Hà Nội, TP HCM, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hải Phòng) được hướng dẫn kiện toàn thống nhất gồm có Văn phòng Sở, Thanh tra Sở và 06 Phòng chuyên môn, nghiệp vụ.
Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, tính đến tháng 11/2017, 03/63 tỉnh được kiện toàn gồm 04 Phòng; 36/63 Sở Tư pháp được kiện toàn gồm 05 Phòng (đã thực hiện chuyển giao Phòng Kiểm soát thủ tục hành chính sang Văn phòng UBND tỉnh); 19/63 Sở được kiện toàn gồm 06 Phòng; 03/63 Sở được kiện toàn gồm 07 Phòng; 02/63 tỉnh được kiện toàn gồm 11 Phòng. Việc TTLT số 23 hướng dẫn thống nhất việc thành lập các phòng chuyên môn thuộc Sở Tư pháp đã góp phần thống nhất về đầu mối quản lý các lĩnh vực công tác tư pháp của các Sở Tư pháp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương trong việc phối hợp, liên hệ công tác.
Tuy nhiên, việc thực hiện cơ cấu tổ chức của các Sở Tư pháp theo quy định của TTLT số 23 hiện nay cũng bộc lộc những bất cập do biên chế hành chính được giao cho Sở Tư pháp hiện nay còn khá hạn chế, tình trạng các Phòng chuyên môn, nghiệp vụ của Sở Tư pháp chỉ bố trí được từ 2-3 biên chế/Phòng diễn ra khá phổ biến. Thực trạng này dẫn đến những hạn chế, bất cập nhất định trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của các Sở Tư pháp.
Trên cơ dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 24/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, TP trực thuộc TƯ (đã được Bộ Tư pháp thẩm định), dự thảo Thông tư đã đề xuất quy định loại các phòng thuộc Sở như sau: Văn Phòng; Thanh tra; Các phòng chuyên môn, nghiệp vụ. Trong đó, Văn phòng và Thanh tra là 02 tổ chức cứng. Đối với Phòng chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Sở Tư pháp dự thảo đang đề xuất theo hướng gắn với biên chế được giao cho Sở Tư pháp và tiêu chí thành lập Phòng chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Sở theo nội dung dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 24/2014/NĐ-CP.
Cụ thể: Đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt (TP Hà Nội, TP HCM), Sở Tư pháp được thành lập tối đa 06 phòng chuyên môn, nghiệp vụ sau: Phòng Xây dựng và kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật; Phòng Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật; Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật; Phòng Hành chính tư pháp; Phòng Bổ trợ tư pháp; Phòng Lý lịch tư pháp.
Đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh loại I (TP trực thuộc TƯ), Sở Tư pháp được thành lập tối đa 05 phòng chuyên môn, nghiệp vụ sau: Phòng Xây dựng, kiểm tra và theo dõi thi hành pháp luật; Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật; Phòng Hành chính tư pháp; Phòng Bổ trợ tư pháp; Phòng Lý lịch tư pháp (thành lập theo Đề án của Thủ tướng Chính phủ).
Đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh loại II và Loại III, Sở Tư pháp được thành lập tối đa 04 phòng chuyên môn, nghiệp vụ sau: Phòng Xây dựng, kiểm tra và theo dõi thi hành pháp luật; Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật; Phòng Hành chính tư pháp; Phòng Bổ trợ tư pháp.
Trường hợp Sở Tư pháp không đủ điều kiện thành lập đủ số lượng phòng như đã nên trên thì thành lập số lượng và tên phòng như số lượng và tên phòng của Sở thuộc tỉnh loại thấp hơn.
Đối với Sở Tư pháp thuộc tỉnh loại II và III nếu không đủ biên chế để thành lập phòng theo hướng dẫn trên thì Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo xây dựng Đề án kiện toàn cơ cấu tổ chức của Sở Tư pháp theo hướng gồm 03 phòng chuyên môn, nghiệp vụ như sau: Phòng Xây dựng, kiểm tra và theo dõi thi hành pháp luật; Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật; Phòng Hành chính và Bổ trợ tư pháp.
Trường hợp Sở Tư pháp các TP trực thuộc TƯ (Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần thơ) thành lập Phòng Lý lịch tư pháp dẫn đến việc không thành lập được các Phòng chuyên môn, nghiệp vụ khác (không đủ biên chế) thì UBND tỉnh xây dựng Đề án, thống nhất với Bộ Tư pháp trước khi thực hiện. Trường hợp Sở Tư pháp TP Hà Nội và TP HCM đủ điều kiện thành lập trên 06 phòng chuyên môn, nghiệp vụ thì Chủ tịch UBND TP xem xét việc thành lập Phòng Tổ chức cán bộ thuộc Sở.
Đề xuất trên theo Bộ Tư pháp có ưu điểm là bảo đảm phù hợp với tiêu chí thành lập Phòng dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 24/2014/NĐ-CP qua đó vừa bảo đảm việc xác định quy mô phù hợp với từng loại hình đơn vị hành chính cấp tỉnh và số lượng biên chế tối thiểu đối với từng loại hình tổ chức thuộc sở, khắc phục tình trạng thành lập một số tổ chức thuộc một số Sở Tư pháp có quy mô quá nhỏ (có từ 2-3 biên chế đối với phòng) như hiện nay; đồng thời phương án này sẽ bảo đảm thực hiện chủ trương tinh giản tổ chức bộ máy, biên chế của các Sở Tư pháp theo yêu cầu của Đảng, Chính phủ hiện nay. Tuy nhiên, có hạn chế là phải sắp xếp lại cấp phòng đối với một số Sở Tư pháp./.