Vấn nạn nhức nhối mang tên thuốc giả
Vừa qua, vụ việc một lượng lớn thuốc, thực phẩm chức năng mang nhiều nhãn hiệu, trong đó có nhiều loại bao bì đẹp, còn hạn sử dụng đến 2 - 3 năm, bị đổ, đốt bỏ ở ven đường Nguyễn Văn Linh huyện Bình Chánh, TP HCM đã gây xôn xao dư luận. Thông tin từ Công an TP HCM, bước đầu xác định số hàng hoá bị đổ, đốt ven đường có tổng cộng 3.404 hộp thuốc với 95 loại khác nhau nghi là hàng giả và thuộc sở hữu của ông N.P.S. (sinh năm 1989, ngụ tại quận 12).
Về nguyên do đổ, đốt trộm số lượng lớn thuốc, thực phẩm chức năng, ông S khai báo, vào cuối tháng 4/2025, qua báo chí, ông biết 2 công ty bán số hàng hoá trên cho mình đang bị Bộ Công an xử lý vì kinh doanh thực phẩm chức năng giả nên đã thu hồi sản phẩm và thuê người mang đi tiêu hủy. Hiện, vụ việc vẫn đang được Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an TP HCM tiếp tục xác minh, truy xét, thu thập chứng cứ, xử lý các hành vi vi phạm theo đúng quy định.
Đây chỉ là một trong nhiều vụ việc liên quan đến thuốc, thực phẩm chức năng giả được phát hiện thời gian qua. Tại TP HCM, chỉ tính riêng trong năm 2024 và 5 tháng đầu năm 2025, Chi cục Quản lý thị trường TP đã phát hiện, xử lý 178 vụ vi phạm liên quan đến tân dược, tạm giữ 262.158 đơn vị sản phẩm với trị giá hơn 15,4 tỷ đồng, xử phạt hành chính hơn 2,2 tỷ đồng và chuyển cơ quan điều tra 4 vụ có dấu hiệu tội phạm. Chi cục cũng xử lý 38 vụ vi phạm liên quan đến thực phẩm chức năng, tạm giữ 18.709 đơn vị sản phẩm với trị giá hơn 835 triệu đồng, xử phạt số tiền hơn 786 triệu đồng.
Các hành vi vi phạm phổ biến gồm: kinh doanh hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, niêm yết giá sai quy định, buôn bán hàng giả, hàng nhái nhãn hiệu... Đáng chú ý, một trong những thủ đoạn mới và đặc biệt nguy hiểm là việc trộn lẫn thuốc thật với thuốc giả trước khi bán ra thị trường. Chiêu trò này giúp qua mặt các đợt kiểm tra ngẫu nhiên của cơ quan chức năng và tạo niềm tin ban đầu nơi người tiêu dùng.
Biện pháp đối phó thuốc giả
Có thể thấy, thuốc, thực phẩm chức năng giả đang trở thành vấn nạn nhức nhối gây áp lực cho hệ thống y tế, bóp nghẹt ngành dược phẩm chân chính và làm xói mòn niềm tin của người dân. Đồng thời là mối nguy gây ảnh hưởng đến sức khỏe, việc sử dụng phải thuốc giả, thuốc kém chất lượng khiến người bệnh hao tổn tiền bạc, chậm trễ điều trị và đối mặt với nhiều hệ lụy lâu dài, tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe, thậm chí là tính mạng.
Chia sẻ tại một tọa đàm liên quan đến vấn đề thuốc giả, BSCKII Lê Hoàng Quân khẳng định, thuốc giả là vấn đề y tế nghiêm trọng mang tính toàn cầu, đặt ra những mối đe dọa lớn đối với sức khỏe người bệnh, làm suy yếu niềm tin vào hệ thống y tế và gây tổn thất nặng nề cho nền kinh tế. Theo bác sĩ Quân, thuốc giả có nguy cơ đối với sức khỏe cộng đồng vì gây điều trị thất bại và bệnh kéo dài. Mặt khác, làm phát triển kháng thuốc, đặc biệt là kháng kháng sinh do không đủ liều lượng. Thuốc giả còn gây phản ứng phụ nghiêm trọng hoặc tử vong do thành phần độc hại.
Trước những tác hại nghiêm trọng nêu trên, việc tăng cường các biện pháp đối phó thuốc giả trở thành yêu cầu cấp bách. Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân khiến thuốc giả có “đất sống” là việc mua bán thuốc ở Việt Nam quá dễ dàng. Tình trạng người dân tự ý mua thuốc không cần kê đơn, không yêu cầu hóa đơn, thậm chí đặt mua qua mạng xã hội đang khá phổ biến. Chính những thói quen này đã vô tình tạo ra lỗ hổng lớn, tiếp tay cho thuốc giả len lỏi và lưu hành tràn lan trên thị trường.
Thực tế cho thấy, thuốc giả rất khó xâm nhập vào các bệnh viện lớn bởi các loại thuốc sử dụng tại đây đều phải có hóa đơn, phiếu kiểm nghiệm đầy đủ. Tuy nhiên, tại các cơ sở bán lẻ thuốc hoặc cá nhân kinh doanh thuốc qua mạng xã hội, việc mua bán thường thiếu hóa đơn, không kiểm soát được nguồn gốc. Do đó, để ứng phó với thuốc giả, người dân cần thay đổi thói quen. Khi có vấn đề sức khỏe người dân nên đi khám, sử dụng thuốc theo kê đơn của bác sĩ và chỉ mua thuốc tại các cơ sở uy tín có giấy phép hoạt động, tránh mua tại chợ, mạng xã hội. Đồng thời, cần yêu cầu lấy hoá đơn khi mua thuốc và chủ động tra cứu nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm.
Về phía cơ quan chức năng, để đối phó với thuốc giả, cần siết chặt công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở kinh doanh dược, đồng thời xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm, bao gồm cả hoạt động mua bán thuốc qua mạng xã hội. Bên cạnh đó, cần tăng mạnh chế tài đối với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả; bổ sung quy định kiểm soát bán thuốc trực tuyến… Hiện, Bộ Y tế đang đề xuất sửa đổi Nghị định 117/2020/NĐ-CP theo hướng bổ sung quy định xử phạt nghiêm khắc các hành vi buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc, không hóa đơn chứng từ hoặc bán thuốc online của các tổ chức, cá nhân không được cấp phép.
