Nhiều quy định mới nghiêm ngặt
Tại buổi tọa đàm mới đây về phát triển hàng hải Việt Nam xanh và bền vững, ông Nguyễn Ngọc Ánh, Trưởng ban Vận tải biển thuộc Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) cho biết, việc áp dụng nghiêm ngặt các quy định mới của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) như Phụ lục VI Công ước MARPOL quy định về nhiên liệu hàm lượng lưu huỳnh dưới 0,5%; Lắp đặt thiết bị kiểm soát nước dằn tàu BWM; Quy định về Chỉ số hiệu quả năng lượng với tàu hiện có (EEXI), Chỉ thị cường độ Carbon (CII)… đã ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của các chủ tàu nhỏ và các nước nhỏ.
Theo ông Ánh, việc sử dụng nhiên liệu hàm lượng lưu huỳnh dưới 0,5% làm tăng 25 - 35% chi phí so với sử dụng nhiên liệu hàm lượng lưu huỳnh dưới 3,5%. Do đó, việc áp dụng các qui định này làm tăng chi phí rất lớn cho các chủ tàu nhỏ. Đặc biệt, quy định về EEXI và CII có hiệu lực từ ngày 1/1/2023 cũng trở thành gánh nặng với các chủ tàu Việt Nam.
Đại diện VIMC cho rằng, để đạt được chỉ số EEXI theo yêu cầu của IMO, hầu hết các tàu cũ đều phải giảm công suất máy chính, có tàu giảm đến 50% công suất dẫn đến phải giảm tốc độ tàu, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả khai thác và không tốt cho tình trạng kỹ thuật máy chính. Nhiều tàu cũ cũng không đáp ứng được yêu cầu về CII, bắt buộc phải giảm công suất máy xuống rất thấp, tổn hại đến kỹ thuật máy và giảm sâu tốc độ tàu hoặc phải cho tàu dừng hoạt động.
Để đạt được chỉ số CII trong 3 năm liên tiếp từ 2023 - 2026 và các năm tiếp theo, phải giảm phát thải CO2 ít nhất 2%. Để thực hiện được điều này, chủ tàu phải trang bị thêm các thiết bị hoặc phải thực hiện các biện pháp hoán cải lớn về kết cấu. “Các biện pháp này có vẻ bất khả thi với các chủ tàu Việt Nam và nhiều chủ tàu nhỏ của các nước khác trên thế giới”, đại diện VIMC nói và cho biết, việc đầu tư, trẻ hóa đội tàu đáp ứng các qui định trên có chi phí đầu tư rất cao. Nếu không giải quyết hài hòa vấn đề áp dụng các qui định của Công ước và lộ trình khả thi trẻ hóa đội tàu thế giới, tiềm ẩn nguy cơ khủng hoảng năng lực vận tải trên toàn cầu là rất lớn. Do đó, đại diện VIMC cho rằng cần có những giải pháp để giảm thiểu tổn hại lớn trong tương lai gần với các chủ tàu nhỏ và các nước nhỏ trước nguy cơ dừng hoạt động và phá sản.
Doanh nghiệp tàu biển cần chính sách hỗ trợ
Từ những khó khăn đã phân tích, đại diện VIMC thay mặt các chủ tàu Việt Nam kiến nghị IMO nghiên cứu giải pháp gia hạn thời gian việc kiểm soát EEXI và CII cho từng khu vực khác nhau như các nước thuộc khối châu Á, các nước khu vực kinh tế kém phát triển để có điều kiện, lộ trình chuẩn bị nguồn lực tài chính thay thế dần các tàu không đáp ứng được yêu cầu. Đồng thời, đề nghị IMO nghiên cứu các chính sách linh hoạt khi tàu hoạt động tại khu vực có môi trường nước tương đối tương đồng như trong cùng khu vực Đông Nam Á, khu vực Ấn Độ dương có thể xem xét việc không phải lắp đặt thiết bị kiểm soát nước dằn tàu BWM.
Ông Nguyễn Quang Minh - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Vận tải biển Việt Nam (VOSCO) thừa nhận việc tăng trưởng đội tàu phải đi đôi với công nghệ tiên tiến. Vị này cho rằng điều quan trọng là làm thế nào để thực hiện và hỗ trợ các chủ tàu, đặc biệt là các chủ tàu ở các nước đang phát triển như Việt Nam để đáp ứng các quy định của các Công ước khi điều này đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn. “Các doanh nghiệp cần được tiếp cận nguồn tài chính với lãi suất ưu đãi và thời gian vay ưu đãi”, ông Minh nói và bày tỏ mong muốn IMO làm cầu nối để các chủ tàu Việt Nam đàm phán với các ngân hàng, tổ chức tài chính quốc tế.
Ông Nguyễn Mạnh Hà - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chủ tàu Việt Nam cho rằng, chuyển đổi năng lượng xanh không phải bài toán dễ giải với các doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam. Điều này không thể chỉ phụ thuộc vào năng lực, nội lực của từng doanh nghiệp mà cần sự chung tay, hỗ trợ của nhiều cấp, ngành. Ông Hà cho rằng, một trong những chính sách cụ thể và cần thiết để phát triển đội tàu là Chính phủ có cơ chế chính sách khuyến khích, miễn thuế nhập khẩu và giảm 50% phí trọng tải khi chủ tàu mua và khai thác tàu container từ 1.500 TEUS trở lên, tàu chạy bằng năng lượng sạch như LNG, hydro... đến hết năm 2030.
Chia sẻ với những khó khăn của các chủ tàu Việt Nam, ông Kitack Lim - Tổng Thư ký IMO cho rằng, Việt Nam là quốc gia có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, có tiềm năng lớn để phát triển ngành công nghiệp vì có bờ biển dài, dân số và nền kinh tế phát triển nhanh, tăng trưởng kinh tế tốt. Từ đây, ông Kitack Lim bày tỏ niềm tin các chủ tàu, doanh nghiệp vận tải Việt Nam có thể thực hiện thành công trong công cuộc phát triển hàng hải xanh và bền vững dù nhiều khó khăn, thách thức.
