Thầm lặng những hành trình tìm kiếm mộ liệt sĩ thời số hóa

Công nghệ mở ra chân trời mới

Việc tìm kiếm và xác định vị trí các mộ liệt sĩ tại Việt Nam là một nhiệm vụ đầy thách thức nhưng cũng mang đầy ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Trong thời đại số hóa, công nghệ đã trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp những người thầm lặng thực hiện công việc này một cách hiệu quả hơn.

Thầy giáo Nguyễn Sỹ Hồ, sinh năm 1956, là một trong những tấm gương tiêu biểu trong việc sử dụng công nghệ thông tin để tìm kiếm mộ liệt sĩ. Sau hơn 30 năm tìm kiếm mộ anh trai là liệt sĩ chống Mỹ, thầy Hồ hiểu rõ nỗi niềm của những gia đình có người thân đã hy sinh. Từ năm 2008, ông bắt đầu hành trình thầm lặng của mình bằng cách chụp ảnh bia mộ tại các nghĩa trang liệt sĩ, tìm kiếm, đối chiếu thông tin rồi đăng tải lên internet, giúp hàng nghìn gia đình tìm được mộ người thân. Ban đầu, thầy Hồ lập blog teacherho.vnweblogs.com để đăng tải ảnh bia mộ và thông tin về mộ liệt sĩ thu thập được tại các nghĩa trang. Sau này, ông chuyển sang lập website nguoiduado.vn (Người đưa đò) và trang Facebook cá nhân để tiện lợi hơn cho việc truy cập, cũng như trao đổi thông tin. Trong suốt 15 năm qua, thầy Hồ đã đến hơn 1.000 nghĩa trang liệt sĩ, chụp hơn 800.000 ảnh bia mộ, giúp hơn 10.000 gia đình tìm thấy mộ liệt sĩ. Từ nền tảng đó, nhiều tình nguyện viên trẻ đã tiếp nối nỗ lực của thầy Hồ bằng cách khai thác thông tin từ trang web Người đưa đò và Facebook của thầy, lập danh sách liệt sĩ có thông tin tại các nghĩa trang rồi gửi đến chính quyền địa phương hoặc đăng lên mạng xã hội để nhờ cộng đồng tìm kiếm thân nhân.

Trong thời đại 4.0, mạng xã hội đã chứng minh là một công cụ hữu ích, giúp kết nối những người có thông tin quý báu và tạo ra một mạng lưới hỗ trợ lẫn nhau. Những thông tin được chia sẻ trên mạng xã hội không chỉ giúp ích trong việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ mà còn tạo ra một cộng đồng cùng nhau tưởng nhớ, tri ân. Một trong những trường hợp điển hình là ông Nguyễn Văn Hòa, một cựu chiến binh tại Quảng Trị, người đã sử dụng Facebook để kết nối với các cựu đồng đội và thu thập thông tin về những đồng đội đã hy sinh. Nhờ sự hỗ trợ của cộng đồng mạng, ông Hòa đã tìm thấy hài cốt của nhiều liệt sĩ, mang lại niềm an ủi cho gia đình họ.

Cũng xuất phát từ tình cảm dành cho những người đã hy sinh vì đất nước, chị Ngô Thị Thúy Hằng, Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho gia đình liệt sĩ (Trung tâm MARIN), đã dành tuổi thanh xuân của mình để tìm kiếm và đưa các liệt sĩ trở về quê hương. Chị Hằng đã dành nhiều năm nghiên cứu và thu thập thông tin liệt sĩ từ các nguồn tài liệu quân sự, lập trang web kyvatkhangchien.com và trang Facebook “Kỷ vật kháng chiến” để đăng tải thông tin và hỗ trợ tìm kiếm liệt sĩ. Trong suốt những năm qua, chị Hằng đã giúp hàng trăm gia đình tìm lại được hài cốt liệt sĩ và đưa họ trở về quê hương yên nghỉ. Website kyvatkhangchien.com đã thu hút hơn 720 nghìn lượt xem từ năm 2013, đăng tải nhiều bài viết, hình ảnh kỷ vật của các liệt sĩ ở khắp mọi miền Tổ quốc. Nhờ vào sự kiên trì và quyết tâm của mình, chị Hằng đã giúp tìm thấy và đưa về quê hương hàng trăm hài cốt liệt sĩ.

Tấm lòng tri ân của những người thầm lặng

Ngày nay, các công cụ công nghệ tiên tiến có thể được sử dụng trong việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ rất đa dạng, chẳng hạn như thiết bị ra đa xuyên đất (GPR). Các đội tìm kiếm đã sử dụng GPR để xác định vị trí của các mộ liệt sĩ tại nhiều khu vực chiến trường xưa. GPR giúp tạo ra hình ảnh dưới lòng đất, giúp xác định những bất thường có thể là dấu hiệu của mộ liệt sĩ. Ngoài ra, bản đồ số, hệ thống thông tin địa lý (GIS), công nghệ UAV (drone) cũng là những trợ thủ đắc lực cho công cuộc tìm kiếm và xác định vị trí các mộ liệt sĩ. Dù có sự hỗ trợ của công nghệ, những hành trình tìm kiếm mộ liệt sĩ vẫn đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ, tâm huyết và lòng biết ơn sâu sắc. Các đội tìm kiếm hài cốt liệt sĩ thường phải đối mặt với nhiều thách thức, từ việc địa hình phức tạp đến điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Trong hành trình vạn dặm tìm liệt sĩ, có rất nhiều chuyến đi không kết quả gì, nhưng cũng có những lần may mắn, họ có thể vừa tìm kiếm được mộ liệt sĩ, vừa tìm được nhiều kỷ vật chiến trường.

Còn các tình nguyện viên khi tiếp cận với khoa học công nghệ, hầu hết họ đều phải tự trang bị kiến thức và kỹ năng. Đơn cử như trường hợp của ông Đặng Hà Thụy, một cựu chiến binh tại Bình Định, đã dành cả cuộc đời mình để tìm kiếm hài cốt đồng đội đã hy sinh trong chiến tranh. Nhờ vào kiến thức tin học và tiếng Anh tự trang bị, ông Thụy đã tận dụng Internet và mạng xã hội để kết nối với các cựu binh Mỹ từng tham chiến tại Việt Nam, trong đó có Bob March, nguyên đại úy thuộc Sư đoàn Kỵ binh bay số 1 của Mỹ.

Bob March đã liên hệ với năm đồng đội của mình, những người từng trực tiếp tham gia chôn cất thi thể các chiến sĩ Việt Nam sau trận đánh. Nhóm cựu binh Mỹ đã vẽ lại sơ đồ ngôi mộ tập thể theo trí nhớ và so sánh với các bức ảnh vệ tinh mới nhất. Sự phối hợp này đã giúp ông Thụy và các đồng đội xác định được vị trí các hố chôn. Những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông Thụy và các cựu binh Mỹ đã mang lại kết quả. Vào ngày 11/3/2022, những hài cốt liệt sĩ đầu tiên đã được tìm thấy tại cứ điểm Xuân Sơn. Bí thư Tỉnh ủy Bình Định Hồ Quốc Dũng đã trực tiếp chỉ đạo quá trình tìm kiếm, quy tập các hài cốt liệt sĩ với yêu cầu phải tiến hành cẩn trọng, tỉ mỉ, chu đáo. Đến giữa tháng 4/2022, đã có 60 di cốt liệt sĩ được tìm thấy, xác định được họ tên, quê quán, hầu hết là bộ đội miền Bắc.

Trong thời đại số hóa, việc tìm kiếm và tri ân các liệt sĩ tại Việt Nam đã được nâng cao nhờ vào sự phát triển của công nghệ. Những người thầm lặng, từ các cựu chiến binh, tình nguyện viên đến các tổ chức, cơ quan nhà nước, đã và đang sử dụng công nghệ để làm sáng tỏ những câu chuyện chưa kể và đưa hài cốt các liệt sĩ trở về với gia đình. Công nghệ số không chỉ giúp việc tìm kiếm trở nên hiệu quả hơn mà còn tạo ra một cầu nối quan trọng giữa quá khứ và hiện tại, giúp các thế hệ ngày nay tri ân và tưởng nhớ những người đã hy sinh cho đất nước.

Đáng nói, trong những cuộc hành trình này, những người tìm kiếm là yếu tố then chốt. Những câu chuyện kể trên chỉ là một số trong rất nhiều cuộc hành trình gian nan, âm thầm đi tìm kiếm và đưa hàng nghìn hài cốt liệt sĩ về quê hương, mang lại niềm an ủi và hạnh phúc cho nhiều gia đình mất người thân trong chiến tranh. Những cuộc hành trình bền bỉ, truyền cảm hứng như vậy đã trở thành biểu tượng của tinh thần đoàn kết và lòng biết ơn của cả cộng đồng, biểu trưng cho sức mạnh của công nghệ và tình người trong nỗ lực hàn gắn những vết thương chiến tranh và xây dựng một tương lai hòa bình, đoàn kết cho dân tộc.