Triển khai trong thực tiễn còn nhiều vướng mắc, bất cập
Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr chủ trì Hội thảo. Tham dự có đại diện lãnh đạo và chuyên viên một số bộ, ngành liên quan cùng đại diện Ban Dân tộc của các tỉnh.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Y Vinh Tơr cho biết: Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV đã ban hành Nghị quyết số 88/2019/QH14 về phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.
Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV đã ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình), trong đó quy định “Ban hành tiêu chí xác định các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, có khó khăn đặc thù” nhằm “giải quyết các vấn đề bức xúc, cấp bách nhất, ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm dân tộc thiểu số khó khăn nhất”.
Trên cơ sở đó, ngày 31/12/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 39/2020/QĐ-TTg về tiêu chí xác định các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, có khó khăn đặc thù giai đoạn 2021-2025 và Quyết định số 1227/QĐ-TTg ngày 14/7/2021 về phê duyệt danh sách các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, có khó khăn đặc thù giai đoạn 2021-2025.
Căn cứ các tiêu chí, Ủy ban Dân tộc đã chỉ đạo các địa phương tiến hành rà soát, xác định danh sách để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, làm căn cứ triển khai nội dung Tiểu dự án 1, Dự án 9 thuộc Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025.
Tuy nhiên, quá trình rà soát, triển khai tại các địa phương cho thấy vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập, cần xây dựng tiêu chí xác định thôn tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù và tháo gỡ khó khăn trong triển khai nội dung Tiểu dự án 1, Dự án 9 thuộc Chương trình. Hội thảo lần này là dịp để các địa phương chia sẻ những khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp để Ủy ban Dân tộc tổng hợp ý kiến, kiến nghị, báo cáo Thủ tướng Chính phủ để kịp thời có những điều chỉnh nhằm triển khai thực hiện có hiệu quả Dự án 9 thuộc Chương trình.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận về nội dung xây dựng tiêu chí xác định thôn tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù trên địa bàn xã khu vực III, khu vực II, khu vực I và đề xuất những giải pháp làm để thực hiện Tiểu dự án 1, Dự án 9.
Đảm bảo sự công bằng của chính sách
Chia sẻ về những khó khăn tại địa phương trong quá trình triển khai các hoạt động của Chương trình tại địa phương, ông Nông Đức Ngọc, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Lào Cai đề xuất 2 tiêu chí để lựa chọn thôn có đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù giai đoạn 2021-2030.
Theo đó, tiêu chí 1 là các thôn có từ 5 hộ là người dân tộc thiểu số rất ít người trở lên (dân tộc có khó khăn đặc thù) sinh sống, được xác định là thôn có đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù. Tiêu chí 2 là các thôn có 10% số hộ là người dân tộc thiểu số rất ít người trở lên (dân tộc có khó khăn đặc thù) sinh sống, được xác định là thôn có đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù.
Trưởng ban Dân tộc tỉnh Lào Cai cho rằng, dân tộc có khó khăn đặc thù là dân tộc rất ít người, thường sinh sống, cư trú rải rác, xen kẽ với các dân tộc khác, vì vậy số hộ trong thôn rất ít, nếu quy định số hộ cao hơn (trên 5 hộ) hoặc quy định tỷ lệ hộ cao hơn (trên 10%) thì đối với một số địa phương dân tộc có khó khăn đặc thù sẽ không được thụ hưởng chính sách.
Ông Triệu Trung Hiệp, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Hà Giang cho rằng, về tiêu chí xác định thôn thuộc diện đầu tư, Ủy ban Dân tộc cần tham mưu cho Chính phủ quy định theo tỷ lệ % bằng số lượng hộ dân tộc khó khăn đặc thù sinh sống trong một thôn, bản, từ 05 hộ trở lên.
Lý do là bởi các thôn này đã được thụ hưởng chính sách theo Quyết định số 2086/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016-2025 và thôn đầu tư theo Quyết định số 1672/QĐ-TTg ngày 26/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế - xã hội vùng các dân tộc Mảng, La Hủ, Cống, Cờ Lao, nhằm đảm bảo sự công bằng của chính sách, tránh sự thắc mắc của người dân khi triển khai thực tế.
Các đại biểu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng tiêu chí, qua đó tạo căn cứ để thực hiện các chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước đảm bảo trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả; cũng như tạo căn cứ cho việc xác định đầu tư cơ sở hạ tầng cho các thôn bản có dân tộc khó khăn đặc thù sinh sống theo hướng đầu tư cho phát triển bao trùm, bền vững, mang tính nhân văn sâu sắc; đồng thời mang lại hiệu quả trực tiếp, lâu dài trên các phương diện kinh tế, xã hội, môi trường, an ninh, quốc phòng.
