Cụ thể, từ ngày 1/1/2015, Chính phủ sẽ dành khoảng 11,1 tỷ đồng từ khoản vượt thu năm 2014 để điều chỉnh tăng lương cho 3 nhóm đối tượng là người hưu trí, người có công và cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang có hệ số lương dưới 2,34.
Trong bối cảnh dự kiến lạm phát trong 2 năm 2014 - 2015 khoảng 8%, Chính phủ đề xuất 3 phương án điều chỉnh tiền lương từ ngày 1/1/2015, điều chỉnh tăng 8% đối với tiền lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công (số đối tượng do ngân sách nhà nước đảm bảo khoảng 2,9 triệu người) và tiền lương đối với bộ phận cán bộ, công chức, viên chức lực lượng vũ trang có hệ số lương từ 2,34 trở xuống (chiếm khoảng 35% tổng số cán bộ là trên 1,8 triệu người). Chính phủ kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, báo cáo Quốc hội cho phép tiếp thu điều chỉnh tiền lương năm 2015.
Cần nhiều nhất khoảng 11,1 nghìn tỷ cho tăng lương
Theo Bộ Tài chính, việc điều chỉnh này một mặt giúp cải thiện thu nhập cho gần 5 triệu người, chiếm khoảng 2/3 tổng số đối tượng hưởng lương và trợ cấp từ ngân sách nhà nước; mặt khác đảm bảo mối tương quan với việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng của khu vực doanh nghiệp.
Theo các phương án tăng lương của Chính phủ: Phương án 1, nhu cầu kinh phí tăng thêm khoảng 33 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương bố trí khoảng 26 nghìn tỷ đồng, ngân sách địa phương bố trí khoảng 7 nghìn tỷ đồng để thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1,15 triệu đồng/tháng lên 1,24 triệu đồng/tháng (tương đương mức tăng 90 nghìn đồng/ tháng, khoảng 8%); lương hưu và trợ cấp ưu đãi người có công tăng bằng tốc độ tăng lương cơ sở - mức tăng tương ứng mức lạm phát trong 2 năm 2014- 2015. Và thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở cho tất cả cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang, người hưởng lương hưu và trợ cấp ưu đãi người có công do ngân sách nhà nước đảm bảo.
Với phương án 2, nhu cầu kinh phí tăng thêm khoảng 11,1 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương bố trí khoảng 10 nghìn tỷ đồng, ngân sách địa phương bố trí chỉ thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công và lương hưu đối với bộ phần công chức, viên chức, lực lượng vũ trang có thu nhập thấp tăng 8%.
Bộ Tài chính lý giải, năm 2011 đã thực hiện trợ cấp khó khăn đối với bộ phận công chức, viên chức có thu nhập thấp có hệ số lương 3,0 trở xuống, khi đó chưa có chế độ phụ cấp công vụ. Hiện nay, đã thực hiện phụ cấp công vụ 25% trên mức lương hiện hưởng, do vậy tương đương với người có hệ số lương 3,0 của năm 2011. Từ đó, Chính phủ kiến nghị tăng lương đối với người có hệ số lương 2,34 trở xuống (chiếm khoảng 35% tổng số cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang).
Phương án 3, chỉ yêu cầu kinh phí tăng thêm khoảng 6,7 nghìn tỷ đồng, toàn bộ do ngân sách trung ương đảm bảo nhưng không thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở đối với toàn bộ công chức, viên chức, chỉ thực hiện điều chỉnh lương hưu và trợ cấp ưu đãi người có công tăng 10%.
Dùng vượt thu năm 2014 để tăng lương
Trước đó, báo cáo trước Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước năm 2015, Chính phủ đề xuất hoãn thực hiện lộ trình tăng lương do không bố trí được nguồn trong khi phần thu vượt thu ngân sách năm 2014 (vượt dự toán 63.000 tỷ đồng) lại được Chính phủ đề xuất ưu tiên bố trí chi trả nợ và các nhiệm vụ chi an sinh xã hội khác.
Tuy nhiên, lo ngại trước những hệ lụy xã hội do không tăng lương đúng lộ trình, đa số Đại biểu Quốc hội đã không đồng tình và đề nghị Chính phủ xem xét, bố trí tăng nhà nước năm 2015 hoặc cắt giảm chi để dành nguồn tiếp tục thực hiện cải cách tiền lương và yêu cầu Quốc hội có “quyết sách, không để lỗi hẹn với cử tri lần nữa về việc tăng lương”.
Bộ Tài chính cũng cho biết đã phân tích khá kỹ khả năng cân đối nguồn kinh phí để thực hiện điều chỉnh tiền lương năm 2015. Theo dự toán tích cực, thu ngân sách nhà nước năm 2015 là 911,1 nghìn tỷ đồng, trong khi không thể tiếp tục cắt giảm chi thường xuyên thêm sẽ ảnh hưởng đến chất lượng thực thi các nhiệm vụ thuộc chức năng của Nhà nước, thậm chí phải cắt giảm hoặc lùi thời gian thực hiện do việc bố trí và phân bổ dự toán chi thường xuyên đã bố trí ở mức thấp.
Do đó, trong Tờ trình về việc tăng lương, Bộ Tài chính kiến nghị sử dụng một phần số tăng thu ngân sách nhà nước năm 2014 chuyển sang nguồn năm 2015 để đảm bảo nguồn chi tăng lương. Ngoài ra, có thêm khoảng 1.100 tỉ đồng được đảm bảo từ nguồn ngân sách địa phương dành ra để cải cách tiền lương.
Theo đánh giá của một số Đại biểu Quốc hội, việc Chính phủ có Tờ trình về việc tăng lương từ ngày 1/1/2015 là một nỗ lực đáng ghi nhận trong điều kiện thu ngân sách ngày càng khó khăn như dự báo. Song, cân đối giữa việc cải thiện thu nhập cho gần 5 triệu người, chiếm khoảng 2/3 tổng số đối tượng hưởng lương và trợ cấp từ ngân sách nhà nước và đảm bảo mối tương quan với việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng của khu vực doanh nghiệp thì việc tăng lương sẽ có ý nghĩa xã hội rất sâu sắc trong thời điểm khó khăn chung này.