Khí hậu tại quần đảo Trường Sa rất khắc nghiệt. Mùa khô, các đảo không hề có mưa, mùa mưa lại gió lớn, mang theo muối biển mặn chát. Nhằm tạo “hàng rào xanh” cho bộ đội trên các điểm đảo nổi, đảo chìm tại Trường Sa, tháng 1/2018, Bộ Tư lệnh Hải quân đã phê duyệt Kế hoạch phối hợp giữa Cục Hậu cần Hải quân và Viện Nghiên cứu và ứng dụng nông nghiệp hữu cơ (IOA) về nghiên cứu, ứng dụng nông nghiệp hữu cơ tại huyện đảo Trường Sa. Theo đó, kế hoạch chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 thử nghiệm hệ sinh thái hữu cơ trên 3 đảo Sinh Tồn, Cô Lin và Len Đao. Giai đoạn 2 đưa vi sinh vật bản địa có ích cho cây trồng quay trở lại đảo.
Từ ngày 14/5/2018 đến ngày 21/06/2018, đoàn công tác của Viện đã tới Trường Sa khảo sát thổ nhưỡng, địa hình, khí hậu để có các phương án, giải pháp tối ưu, lấy mẫu vi sinh vật bản địa, đồng thời cho thử nghiệm hệ sinh thái hữu cơ nhân tạo trên quần đảo Trường Sa.
Trong chuyến đi này, Đoàn công tác Viện Nghiên cứu và ứng dụng nông nghiệp hữu cơ đã vận chuyển theo 10 tấn giá thể phân giun, 1.000 gói phân nano Goldtech, 15 tháp rau hữu cơ ứng dụng công nghệ Mỹ, 24 chai vi sinh có lợi cho cây trồng có tỉ lệ vi sinh cao, các loại nấm đối kháng khác, hạt giống và giun giống. Đặc biệt, trong đó có 1.000 bầu cỏ vetiver (còn gọi là cỏ hương bài, cỏ hương lau) đã được thuần dưỡng trong điều kiện có muối.
Cỏ vetiver là loại cỏ đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép nhập vào Việt Nam từ nhiều năm nay để chống sạt lở cho các công trình đê kè. Đây là loại cỏ đã được kiểm nghiệm qua thực tế, cho thấy khả năng bám đất, chống sạt lở đê điều khá tốt ở đồng bằng sông Cửu Long. Loại cỏ này được đánh giá là cứng bằng 1/6 thép, rễ cứng như rễ tre, thân mềm. Đặc biệt là rễ của loại cỏ này ăn rất sâu xuống đất.
 |
| Cán bộ Viện hướng dẫn bộ đội trồng cỏ vetiver |
Tại đảo Sinh Tồn, đoàn công tác đã triển khai trồng thử 500 bầu cỏ vetiver ở các vị trí khác nhau để thử độ thích nghi của cỏ. Qua phản ánh của các chiến sĩ làm nhiệm vụ tại đảo Song Tử Tây, vào mùa khô, bò ở đây thường thiếu cỏ, ăn cả thùng giấy, vải… Vetiver có thể ứng dụng trong xử lý nước thải chăn nuôi, nước thải sinh hoạt. Hàng cỏ dày, cao cũng có thể được vận dụng cơ động trong huấn luyện, chiến đấu.
Nếu được trồng với số lượng lớn, đan dày vào nhau xung quanh đảo thì với tính năng lọc nước, xử lý môi trường của rễ cỏ, rễ cỏ có thể làm giảm lượng muối khi nước biển ngấm vào đảo và làm ngọt hóa đảo. Với tính năng chịu hạn, cỏ vetiver có thể phát triển được qua mùa khô, có thể làm rơm dự trữ cho bò. Nếu lượng sinh khối từ lá cỏ đủ lớn, có thể ứng dụng nuôi thỏ để tăng khẩu phần thức ăn tươi cho quân và dân trên quần đảo Trường Sa.
Ông Nguyễn Văn Cường-Viện trưởng Viện Nghiên cứu và ứng dụng nông nghiệp hữu cơ cho biết: “Trường Sa nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, là vùng khí hậu rất thích hợp để loài cỏ vetiver này phát triển. Khi rễ đạt 4-5m, chúng có thể chịu được 10-12 tháng không mưa. Vetiver sinh trưởng, ngoài chống cát bay, giữ đất, giữ nước, chúng cũng là nguồn thức ăn cho vật nuôi như: Bò, dê, thỏ...
Chất thải từ các vật nuôi này chính là nguồn cung đầu vào cho nuôi giun quế tại đảo. Và giun quế ngoài việc tạo chất mùn tự nhiên cải tạo cho đất, thì nó cũng chính là nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng để chăn nuôi con vật khác như: gà, vịt...”.
Với 6,5 tấn giá thể phân giun phân bổ cho đảo Sinh Tồn, các cán bộ của Viện IOA đã tạo ra một khu vườn riêng được trải toàn bộ bằng phân giun quế, cấy vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật phân giải lân, vi sinh vật đối kháng sâu bệnh lên giá thể. Xung quanh vườn trồng cỏ vetiver để ngăn hơi muối từ ngoài biển thổi vào. Giá thể sau khi cấy vi sinh vật, được nuôi giun quế ngay bên cạnh để bổ sung dinh dưỡng cho đất từ nguồn lá phong ba.
Ban Chỉ huy các đảo Sinh Tồn, Len Đao, Song Tử Tây đều cho biết, đến nay, cỏ vetiver sinh trưởng phát triển tốt, hệ sinh thái hữu cơ bao gồm vườn rau trên đất ở Sinh Tồn và các tháp rau hữu cơ đều phát triển tốt. Giun phát triển ổn định. Đây là một trong những tín hiệu đáng mừng của Dự án. Nếu thành công, Dự án sẽ góp phần xử lý rác thải rau muống biển bỏ đi, lá phong ba rụng hàng ngày sẽ nhanh chóng biến thành nguồn phân hữu cơ.
Chi phí chở đất, phân trồng rau từ đất liền ra sẽ giảm. Ngoài ra, nếu được trồng đại trà, cỏ vetiver sẽ đem lại nguồn sinh khối che phủ đất, làm phân hữu cơ đáng kể và cũng là căn cứ để phát triển vật nuôi tại chỗ trên đảo nổi. Phần lá cỏ vetiver được tận dụng làm rơm phủ sinh mùn cho đất, làm phân hữu cơ tự nhiên trồng rau màu trên đảo. Khi trưởng thành, 1 ha cỏ vetiver có thể cho từ 80-120 tấn cỏ khô. Đây là nguồn phân mùn vô cùng dồi dào tại chỗ cho đảo.
Tại đảo Sinh Tồn và các đảo chìm, Viện Nghiên cứu và ứng dụng nông nghiệp hữu cơ đã lắp đặt 9 tháp rau hữu cơ. Với cấu trúc hình trụ có nhiều hốc trồng xung quanh, tháp rau hữu cơ có thể trồng số cây gấp 7-10 lần diện tích tương tự áp dụng trồng cây trong chậu. Hốc giữa tháp dùng nuôi giun (trùn) quế để tạo dinh dưỡng lâu bền cho đất.
Dưới đế tháp có ngăn hứng nước, do đó, việc tưới cho cây sẽ không bị rửa trôi, không lãng phí nước. Ứng dụng này rất phù hợp với môi trường đảo chìm, thiếu nước ngọt, không có đất. Nếu được áp dụng đồng loạt mỗi tháp rau sẽ được gắn bánh xe để bộ đội có thể cơ động di chuyển khi có mưa bão.
