Lấy chồng từ năm 11 tuổi
Bộ lạc đang được nói đến là bộ lạc Wayuu hay còn được gọi là Guajiro. Họ là cộng đồng thiểu số Bắc Mỹ sinh sống trên bán đảo Guajira, nằm ở phía đông bắc Colombia và phía tây bắc Venezuela. Cũng chính vì nằm giữa biên giới hai nước, bộ lạc Guajiro không bị áp đặt về chính trị và có thể di chuyển tự do giữa hai nước.
Họ sống tách biệt với thế giới, sử dụng ngôn ngữ riêng được truyền miệng từ thế hệ này sang thế hệ khác. Họ sinh sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp và săn bắt hải sản.
Người Guajiro vốn là một bộ lạc du mục, di chuyển từ rừng nhiệt đới Amazon và Antilles đến khu vực Guajira khoảng 3.000 năm trước. Kể từ đó đến nay, họ sinh sống trong khu vực trong sa mạc bao phủ một vùng rộng lớn ở cả Colombia và Venezuela.
Theo thống kê về dân số, trong năm 1997 bộ lạc này có khoảng 144,000 người cư trú ở khu vực Colombia. Đến năm 2001, khoảng 294,000 người sinh sống ở khu vực Venezuela.
Họ thành lập từng cộng đồng nhỏ với khoảng 5 hoặc 6 gia đình, trải dài khắp khu vực vùng Guajira. Nhà của họ chủ yếu là những túp lều, mái được làm lá cọ, tường nhà được làm từ bùn và cỏ khô. Nội thất trong nhà không có gì đặc biệt, họ không có giường và thường mắc võng trong nhà để ngủ. Xung quanh nhà trồng rất nhiều cây xương rồng nhằm ngăn chặn thú dữ.
Bộ lạc này theo chế độ đa thê, nhưng phụ nữ cũng rất được coi trọng. Khi phụ nữ Guajiro sinh con, mẹ chồng hoặc họ hàng thân cận nhất sẽ giúp đỡ cô ấy. Ưu tiên trên hết là đứa trẻ sinh ra khỏe mạnh, bởi phụ nữ ở đây rất thích nuôi dạy con cái. Họ tuân theo chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho các bé sơ sinh.
| |
| Hình ảnh về bộ lạc Guajiro. |
Văn hóa của người Guajiro bao gồm những câu chuyện truyền thuyết, huyền thoại, truyền thống, phong tục và nghi lễ cổ xưa độc đáo. Độc đáo nhất trong số này có điệu nhảy truyền thống “La Yonna” dùng để chào đón khách quý tới nhà. Bộ lạc này cũng có đời sống âm nhạc rất phong phú. Họ hát khi đi chăn thả đàn gia súc, sử dụng âm nhạc trong các nghi thức tế lễ.
Tuy nhiên, bản sắc văn hóa rất riêng biệt và đặc sắc nhất phải nói đến văn hóa hôn nhân. Hầu như tất cả các cuộc hôn nhân ở Guajiro đều do sắp đặt và có kèm của hồi môn. Số của hồi môn này được trao cho chú bác bên họ mẹ.
Khi mới 11 tuổi, ở độ tuổi dậy thì, các bé gái được hứa hôn với những người đàn ông trong bộ tộc. Người Guajiro tin rằng, đây là cách tốt nhất để bảo vệ các bé gái có thai ngoài giá thú. Điều này bị coi là nỗi xấu hổ trong xã hội, đặc biệt đối với danh dự và uy tín của gia đình người phụ nữ.
“Chuyến ấy là chuyện nhỏ”
Ở nhiều quốc gia, tình dục là chủ đề cấm kỵ đối với trẻ em. Chỉ khi đến tuổi đi học, ít nhiều các bé gái mới được biết tới qua những chương trình giáo dục giới tính. Tuy nhiên, điều này lại hoàn toàn khác ở Guajiro. Do rất coi trọng vai trò của tình dục trong hôn nhân, nên thay vì né tránh, họ chọn cách chủ động tiếp cận với vấn đề này.
Người Guajiro nói về tình dục như một câu chuyện bình thường với các con từ khi còn rất nhỏ. Nếu là con gái, các bé được giải thích, chỉ dạy tỉ mỉ và đặc biệt không bao giờ được dạy rằng tình dục là điều xấu.
Những người phụ nữ lớn tuổi sẽ giúp các bé gái phân biệt được những hành vi tình dục tiêu cực với hành vi tình dục tích cực. Việc quan hệ tình dục trước hôn nhân không bị cấm đoán, nhưng các bà mẹ sẽ nói với con gái rằng, không nên “vượt rào” khi còn quá sớm và nên chờ đợi để hưởng thụ điều thiêng liêng cùng với chồng của mình.
Khi đến tuổi dậy thì, các cô gái Guajiro sẽ gần như phải sống cách ly từ vài tháng đến 5 năm. Trong thời gian này, họ sẽ không được gặp gỡ đàn ông, mà chỉ được tiếp xúc những người họ hàng là phụ nữ lớn tuổi, dày dặn kinh nghiệm trong chuyện chăn gối. Theo đó, học những bí quyết giúp cho chồng thỏa mãn nhất, giúp cuộc hôn nhân được hạnh phúc sau này.
| |
Ngoài ra, những người phụ nữ lớn tuổi sẽ mang các loại thảo dược đến dạy các bé gái cách làm đẹp sao cho có một vẻ ngoài thật hấp dẫn. Các bé gái cũng trải qua chế độ ăn chay đặc biệt gọi là Jaguapi và tắm rửa thường xuyên. Sở dĩ các bà các mẹ đặc biệt lưu ý chỉ dạy vấn đề này cho con gái, vì bộ lạc Guajiro theo chế độ đa thê, nếu cô gái nào không “chiều” được đức lang quân, anh ta sẽ đi tìm cô gái khác.
Khi các bé gái học hỏi xong những bí quyết và sẵn sàng tiến tới hôn nhân. Lúc này bộ tộc sẽ tiến hành nghi lễ “Trinh nữ Guajiro”. Trong lễ Majayura, cô gái sẽ được lựa chọn người mình muốn “yêu” và lấy làm chồng.
Bằng vũ điệu điêu luyện, cô sẽ liên tục di chuyển về phía người đàn ông cho tới khi khiến anh ta bị ngã. Lúc đó, cô sẽ được phép quan hệ tình dục với chàng trai mình lựa chọn và được cả bộ lạc đồng ý.
Hiện thực đáng lo ngại
Hiện nay, Guajiro đang rơi vào tình trạng nguy cấp. Do điều kiện khí hậu khắc nghiệt, Guajiro là một khu vực nhận được lượng mưa rất ít nhất trên thế giới. Đến năm 2015, khu vực này mới mưa lần đầu tiên sau ba năm. Hiện tượng nóng lên toàn cầu và hiện tượng El Nino đã gây ra hạn hán liên tục, đe dọa.
Đất đai khô cằn nên người Guajiro không thể trồng cấy và động vật chết vì thiếu nước. Hiện nay nước sạch là thứ hiếm hoi ở đây, người Guajiro phải đi bộ trong 3 tiếng đồng hồ giữa sa mạc để tìm những giếng nước. Tuy nhiên rất nhiều giếng nước hiện đã bị nhiễm mặn và ô nhiễm. Hạn hán ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng Guajiro, gây ra suy dinh dưỡng cực độ ở trẻ em bản địa.
Trong nhiều thế kỷ, nguồn thu nhập nuôi sống người Guajiro là săn bắt hải sản và nuôi trồng ngọc trai ở vùng biển Caribbean ấm áp. Tuy nhiên khi thế giới phát triển, thương mại hóa khiến hàng loạt những loại ngọc trai giả, giá rẻ xuất hiện, đã ảnh hưởng rất lớn đến nghề nuôi trồng ngọc trai.
| |
Không chỉ vậy, do sống tách biệt, không thuộc đất nước nào nên bộ lạc không được chính phủ chăm lo, thậm chí bị phân biệt đối xử. Họ đang phải sống dưới mức nghèo khổ, đối mặt với nạn đói, bệnh tật và phải vật lộn để sống sót mỗi ngày.
Không thể tạo ra lương thực, thực phẩm, bộ tộc buộc đang phải mua gạo, đường, muối… để trang trải cuộc sống, song hiện tại vượt quá khả năng chi trả của họ. Hiện tại, người Guajiro chủ yếu dựa vào các cửa hàng tạp hóa được trợ cấp bởi chính phủ Venezuela để tồn tại.
Trước thực trạng đáng lo ngại, người Guajiro buộc phải tìm con đường sống. Thay vì sống tách biệt, họ bắt đầu áp dụng du lịch, cho phép du khách đến tham quan cộng đồng, tìm hiểu về truyền thống, văn hóa và những lễ hội màu sắc rực rỡ.
Bộ lạc Guajiro nổi tiếng thế giới với nghề dệt thủ công Mochila nổi tiếng. Theo đó những bộ quần áo, chiếc túi, khăn tay, võng và chăn có màu sắc bắt mắt, hoa văn tinh tế luôn là mặt hàng được du khách ưa chuộng và tạo ra một nguồn thu nhập mới cho vùng đất khô cằn này.