Căn bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao (từ 40% đến 60%) thậm chí có thể cướp đi mạng sống của bệnh nhân trong vòng 48 tiếng. Hiện nay vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh...
Cảnh báo nguy cơ bùng phát bệnh
Những ngày gần đây người dân đang hết sức quan tâm đến thông tin về bệnh whitmore sau khi bệnh viện Bạch Mai phát đi cảnh báo về mức độ nguy hiểm cũng như nguy cơ bùng phát của căn bệnh này.
Cụ thể, chỉ trong tháng 8/2019, Trung tâm Bệnh nhiệt đới đã tiếp nhận 12 ca mắc whitmore, trong đó có 4 ca đã tử vong.
Điển hình là trường hợp của nữ bệnh nhân quê ở Thanh Hoá vào viện hồi tháng 8, người này bị whitmore ăn cụt cánh mũi. Đây là trường hợp bệnh nhân nữ đầu tiên mắc whitmore.
Trước khi được chuyển đến bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân này được tuyến dưới chẩn đoán nhiễm trùng do tụ cầu nhưng sau khi cấy cấy mủ tại bệnh viện Bạch Mai đã phát hiện dương tính với whitmore. Ngay lập tức các bác sĩ đã phải thay đổi hoàn toàn phác đồ điều trị, nếu không bệnh nhân sẽ nguy hiểm tính mạng.
Theo đó, bệnh nhân được điều trị tấn công bằng phác đồ đặc hiệu với kháng sinh phối hợp. Sau khi tình trạng toàn thân ổn định, bệnh nhân tiếp tục được điều trị kháng sinh kéo dài kết hợp với các liệu pháp điều trị của chuyên khoa tai mũi họng: Rửa vết thương, kiểm soát và xử lý các tổn thương tại mũi – họng.
Rất may bệnh nhân này chỉ tổn thương da ở cánh mũi, chưa tổn thương xương. Sau 2 tuần điều trị, vết thương đã hết mủ và đang ăn da non. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn phải tiếp tục giai đoạn duy trì bằng thuốc và điều trị trung bình ít nhất 3 tháng nữa để tránh tái phát vì nếu bị lại, tỉ lệ tử vong rất cao.
Whitmore và cách điều trị
Whitmore là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Vi khuẩn này có trong đất, bùn và đường lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn hoặc hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn này. Bệnh này được phát hiện đầu tiên trên thế giới vào năm 1911, xuất hiện tại Việt Nam từ 1936.
Theo tìm hiểu thì trung bình mỗi năm, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương tiếp nhận khoảng 30 người nhiễm vi khuẩn Whitmore. Số người mắc và nhập viện thường tăng nhiều vào mùa mưa và những người mắc do chủ yếu tiếp xúc với bùn đất.
Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai: Nếu như trước đây, 5-10 năm mới có 20 ca mắc whitmore, thì từ đầu năm 2019 đến nay, tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai đã ghi nhận tới 20 ca mắc căn bệnh nguy hiểm này, trong đó riêng tháng 8 ghi nhận 12 ca whitmore nặng được chuyển đến chủ yếu từ các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung bộ.
Bệnh thường xuất hiện từ tháng 7 đến tháng 11 hàng năm. Hiện tại đang là mùa mưa, là thời điểm thuận lợi để vi khuẩn whitmore phát triển. Những người có nguy cơ mắc bệnh cao là những người mắc một số bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch như: tiểu đường, viêm thận mạn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, xơ gan, nghiện rượu, sử dụng thuốc corticoid dài ngày ...., làm nghề nông, thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với đất, nước, sống ở vùng dịch tễ vi khuẩn whitmore lưu hành.
Vi khuẩn whitmore có thể gây bệnh ở hầu hết các cơ quan trong cơ thể nhưng đặc biệt gây bệnh cấp tính ở phổi rất nguy hiểm. Biểu hiện gây bệnh ở phổi có thể nhẹ, giống như viêm phế quản hoặc nghiêm trọng như viêm phổi và dẫn đến sốc nhiễm trùng, thậm chí tử vong trong vòng 48 giờ.
Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kháng sinh theo đúng phác đồ khuyến cáo, viêm phổi do vi khuẩn whitmore tiến triển rất nhanh, bệnh nhân dẫn đến suy hô hấp cấp và tử vong. Tỷ lệ tử vong của bệnh do whitmore lên tới 40-60%.
Whitmore lây truyền qua các vết chầy xước da, niêm mạc, qua đường hô hấp, do con người hít phải, gây viêm và áp xe tại chỗ hoặc vào máu đến gây bệnh ở các cơ quan khác trong cơ thể. Khi có những biểu hiện viêm nhiễm ở bất cứ bộ phận nào mà chưa có chẩn đoán xác định cần phải nghĩ đến vi khuẩn whitmore.
Bệnh không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng và dễ nhầm với nhiều bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do tụ cầu, liên cầu. Không chỉ khó khăn về chẩn đoán bệnh mà cả việc điều trị cũng hết sức khó khăn. Khi phát hiện ra bệnh cần điều trị đúng cách, ít nhất 2 tuần dùng kháng sinh liều cao đặc hiệu với whitmore vì hiện nay whitmore kháng rất nhiều loại kháng sinh.
Theo các chuyên gia y tế, vi khuẩn whitmore có sẵn trong đất, trong môi trường khói bụi. thệm chí chúng có sẵn trong phổi của con người chờ khi hệ thống miễn dịch của cơ thể suy yếu sẽ phát triển lên. Do đó cần tăng cường hơn nữa các phương tiện bảo hộ, phòng hộ khi lao động cũng như trong sinh hoạt sẽ tránh được nguy cơ vi khuẩn trong đất xâm nhập cơ thể qua các vết thương.
Hiện nay, bệnh Whitmore chưa có vắc xin phòng bệnh cho nên biện pháp phòng ngừa tốt nhất vẫn là che chắn tốt đường hô hấp trong môi trường khói bụi; tăng cường biện pháp phòng hộ trong lao động sinh hoạt tránh để da bàn chân, bàn tay, các bộ phận trong cơ thể tiếp xúc với đất bẩn.