Là cơ quan kiểm tra quan trọng nhất về tính hợp hiến, tính hợp pháp và tính công bằng của các hành động của Chính phủ, vai trò của luật sư Chính phủ đặc biệt quan trọng trong việc thực thi quyền lực của Nhà nước. Nhiệm vụ theo Hiến pháp và theo luật định của Chánh án Tòa án Hoàng gia là rất quan trọng đối với nền dân chủ theo Hiến pháp của Canada, được phản ánh trong tất cả các luật liên bang và các tỉnh hoặc vùng lãnh thổ thuộc Canada. Nhiệm vụ đặc biệt quan trọng là bảo đảm rằng việc quản lý các vấn đề công phải tuân thủ luật pháp.
Luật sư Chính phủ hành động thay mặt cho Chánh án Tòa án Hoàng gia hành nghề luật sư theo hệ thống phân cấp của Chính phủ. Quan điểm của họ về luật pháp và lợi ích công cộng có thể được các quan chức cấp cao hơn xem xét. Trong hệ thống cơ quan Chính phủ, Bộ trưởng Tư pháp và Tổng Chưởng lý đều phải chịu trách nhiệm trước Quốc hội, Cơ quan lập pháp, Tòa án và cử tri về các hành động được thực hiện nhân danh họ.
Đội ngũ luật sư Chính phủ Canada:
Bảo đảm quản lý các vấn đề công phải tuân thủ luật pháp
Sau khi Báo Pháp luật Việt Nam đăng tải bài viết “Canada: Đội ngũ luật sư Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật”, chúng tôi đã nhận được nhiều quan tâm, muốn tìm hiểu thêm đối với mô hình luật sư Chính phủ của Canada. Với loạt bài viết lần này, chúng tôi sẽ giới thiệu chi tiết hơn về mô hình luật sư Chính phủ của đất nước hình lá phong.
Luật sư Chính phủ có một khách hàng theo cấp thẩm quyền - đó là Tòa án Hoàng gia, biểu tượng của sự ổn định của Nhà nước. Khách hàng duy nhất này đòi hỏi một quan điểm thống nhất với các diễn giải nhất quán về luật pháp và lợi ích công cộng trên toàn Chính phủ và trước Tòa án.
Trong một nền dân chủ theo Hiến pháp, các luật sư của Chính phủ phải điều chỉnh để thay đổi nhiệm vụ theo các đợt bầu cử, mà không chiều theo lợi ích của bất kỳ đảng phái, tư nhân hoặc cá nhân nào. Họ không được cung cấp quy định pháp lý để chiều theo các yêu cầu của đảng phái, cũng không được tạo ra các rào cản pháp lý để ngăn cản các Chính phủ được bầu trong thực thi nhiệm vụ bảo vệ dân chủ.
Sự trung thực mà các luật sư của Chính phủ thể hiện có nghĩa là không chờ được hỏi. Chủ động đòi hỏi phải tư vấn về vị trí của luật pháp và nơi luật pháp có thể bị thúc đẩy bởi các sáng kiến và quyết định chính sách. Quản lý rủi ro pháp lý và cảnh báo các bộ trưởng và quan chức về việc “cẩn thận với những gì họ mong muốn” là một phần không thể thiếu trong hoạt động của Chính phủ.
Sự trung thực mà các luật sư của Chính phủ thể hiện luôn lưu tâm đến Hiến pháp và luật pháp trong mọi khía cạnh. Nhưng luật sư Chính phủ phải đi sâu hơn và xem xét vô số vấn đề khác, như quyền của người bản địa và quyền của hiệp ước và truyền thống pháp lý của người bản địa, luật pháp quốc tế và ảnh hưởng trong luật pháp từ các khu vực pháp lý khác…
Không giống như hoạt động tư nhân hoặc công ty, luật sư Chính phủ tập trung vào lợi ích công cộng. Họ phải điều chỉnh theo những tác động tiềm tàng của các hành động của Nhà nước đối với toàn Canada và người dân Canada. Xét cho cùng, khách hàng của họ đại diện cho lợi ích của tất cả các thành viên trong xã hội Canada.
Một cựu Thứ trưởng Bộ Tư pháp Canada giải thích rằng trách nhiệm chính của luật sư Chính phủ là nhắc nhở Chính phủ về trách nhiệm của Chính phủ và giúp ngăn ngừa những tác động đến trách nhiệm này.
Chính vì những điều quan trọng trên đã có ý kiến cho rằng cần có những quy định về vấn đề và trách nhiệm riêng đối với đội ngũ luật sư Chính phủ. Theo ý kiến này, để bảo đảm việc thực thi quyền lực nhà nước, thượng tôn pháp luật và các yếu tố khác, luật sư của Chính phủ cũng cần chịu trách nhiệm giải trình theo một hình thức nào đó hoặc cần phát triển những tiêu chuẩn hành nghề cụ thể dành riêng cho nhóm luật sư này. Bên cạnh đó, cần xem xét thành lập Phòng Trách nhiệm nghề nghiệp (Office of Professional Responsibility) của luật sư Chính phủ để thúc đẩy việc xây dựng các tiêu chuẩn đạo đức hành nghề và tiếp nhận điều tra các khiếu nại đối với nhóm luật sư này. Nếu được thành lập, các Phòng trách nhiệm nghề nghiệp có thể trực thuộc Bộ Tư pháp hoặc các cơ quan có liên quan ở các tỉnh hoặc vùng lãnh thổ thuộc Canada.
(Còn tiếp)
