Xử lý vi phạm hành lang an toàn giao thông: Vẫn là chuyện “bắt cóc bỏ đĩa”?

Đừng thêm những cái chết vô nghĩa

Dư luận quả thực bàng hoàng và xót xa với hậu quả của vụ tai nạn tại xã Đắk R’la nêu trên. Chỉ trong phút chốc, 5 người bị tước đi mạng sống bởi một tai nạn bất ngờ khi đang đi mua sắm.

Cách đây hơn 5 năm, tại TP HCM, một vụ dựng rạp đám cưới lấn chiếm lòng đường gián tiếp gây ra vụ tai nạn giao thông (TNGT) thương tâm. Khoảng 20h30' ngày 21/11/2015, xe tải cẩu biển số 54Y-8719 lưu thông trên đường Lê Thị Hoa (hướng từ KCN Sóng Thần về tỉnh lộ 43).

Khi cách cầu vượt Gò Dưa khoảng 500m, tài xế xe tải phát hiện phía trước có rạp đám cưới dựng chắn hết nửa con đường nên đánh tay lái để tránh thì đâm phải hai xe gắn máy (trong đó có một xe gắn máy của một đôi vợ chồng và cháu bé ba tuổi) đang lưu thông phía trước khiến những người trên hai xe ngã xuống đường bị thương.

Chưa dừng lại, chiếc xe tải tiếp tục lao đi và tông vào em N.T.D.T (16 tuổi, quê quán Kiên Giang) đang đi bộ trên đường khiến em này tử vong tại chỗ. Xót xa hơn nữa về sự ra đi của T, bởi gia cảnh của em vô cùng khó khăn. Bố em làm nghề phụ hồ, mẹ em bán rau cải ngoài chợ. T là con lớn trong gia đình nghỉ học sớm đi làm công nhân phụ giúp cha mẹ. Sau khi tai nạn xảy ra, bố mẹ T không biết làm cách nào để đưa thi thể em về quê an táng vì trong túi chỉ có vài trăm nghìn.

Những vụ TNGT thương tâm xảy ra, nhiều người đau xót khi chứng kiến những nạn nhân mất mạng và bị thương. Nhưng nhiều người cũng bức xúc cho rằng, nếu như không có rạp đám cưới dựng choáng hết làn đường dành cho các phương tiện lưu thông, không có những chợ dân sinh họp dưới lòng, lề đường thì vụ TNGT như vậy sẽ không xảy ra nghiêm trọng như trên. Lấn chiếm lòng được để phục vụ mục đích cá nhân nhưng không có biển báo hiệu nên tai nạn xảy ra là khó tránh. 

Rạp đám cưới, đám ma dựng dưới lòng đường tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất ATGT.

Tai nạn đã xảy ra và người đã chết. Điều đó không thể thay đổi, nhưng có một điều có thể thay đổi chính là ngăn ngừa, hạn chế những vụ việc tương tự xảy ra. Để những cái chết này không vô nghĩa, cần có sự xem xét nghiêm túc nguyên nhân xảy ra, để từ đó có những giải pháp phòng ngừa những vụ việc tương tự, không chỉ ở nơi đã từng xảy ra vụ việc, mà còn là ở những địa phương khác, tránh những thảm trạng cha mất con, vợ mất chồng… bởi những cái chết “từ trên trời rơi xuống”…  

Không thể quy trách nhiệm chung chung

Dù các ngành chức năng và nhiều địa phương đã nhiều lần ra quân xử lý, chấn chỉnh tình trạng vi phạm HLATGT nhưng tình trạng này vẫn còn diễn ra phổ biến, gây mất ATGT và là nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp của rất nhiều vụ tai nạn thương tâm.

Không chỉ lấn chiếm hành lang đường bộ, hoặc lòng đường để làm nơi buôn bán, họp chợ, người dân còn biến nhiều đoạn đường thành sân phơi thóc, lúa, rơm rạ, nông sản, là bãi tập kết nguyên vật liệu cho các công trình xây dựng, nhà xưởng sản xuất. Thậm chí có trường hợp cố tình xây dựng trái phép các công trình dân sinh hoặc dựng cột điện trên HLATGT.

Ngoài nguyên nhân “lịch sử” để lại thì tình trạng vi phạm HLATGT còn do tâm lý muốn “cận lộ” để làm ăn, buôn bán. Tâm lý này đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân, nên lực lượng chức năng có dẹp được chỗ này thì mai họ lại chạy sang chỗ khác. Hoặc lúc có lực lượng chức năng đi kiểm tra, xử lý thì họ chấp hành nhưng sau khi lực lượng chức năng đi rồi thì đâu lại vào đó.

Trong khi đó, chế tài xử lý vi phạm hành chính đối với các vi phạm HLATGT đã được quy định rõ ràng song thực hiện chưa mạnh tay, nhất là đối với những trường hợp bày bán hàng tùy tiện theo kiểu chợ cóc, chợ họp lấn đường hoặc phơi, rơm rạ trên đường...

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương chưa thực sự vào cuộc, chưa quan tâm nhiều tới công tác giải tỏa xử lý vi phạm và giữ gìn bảo vệ hành lang an toàn giao thông đường bộ. Có địa phương tổ chức ký cam kết không vi phạm với các hộ dân nhưng lại không thường xuyên kiểm tra, theo dõi dẫn đến tỷ lệ tái vi phạm, tái lấn chiếm vẫn còn rất cao.

Do vậy, để lập lại trật tự hành lang an toàn giao thông trên các tuyến đường, biện pháp đầu tiên chính là sự quan tâm vào cuộc tích cực của các cấp chính quyền địa phương, quyết liệt xử lý các vi phạm, tránh tình trạng ký cam kết là xong, rồi buông xuôi, bỏ mặc không kiểm tra đôn đốc.

Việc chấn chỉnh tình trạng vi phạm HLATGT là việc làm thiết thực, đòi hỏi phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là sự quyết liệt của chính quyền địa phương. Bởi thực tế, lực lượng chức năng giải tỏa xong sẽ bàn giao mốc giới cho chính quyền địa phương quản lý.

Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, tình trạng tái lấn chiếm lại diễn ra do chính quyền địa phương chưa quản lý chặt chẽ, lực lượng thực hiện nhiệm vụ quá mỏng, các công an viên ở địa phương phải kiêm nhiệm nhiều việc… Bên cạnh đó, động lực tham gia bảo vệ hành lang giao thông, sự phối hợp giữa các cấp, các ngành mới chỉ mang tính chất tức thời, chưa thực sự chặt chẽ và thiếu tính đồng bộ. 

Chính vì vậy, việc đề cao trách nhiệm, sự chủ động của chính quyền địa phương trong chỉ đạo lực lượng chức năng giám sát, nhắc nhở, ngăn chặn các tổ chức, cá nhân có biểu hiện vi phạm HLATGT có vai trò rất quan trọng.

Thực tế cho thấy có những mô hình xử lý khá hiệu quả như: chính quyền địa phương thành lập các tổ công tác thường xuyên kiểm tra, xử lý các điểm mới phát sinh vi phạm và duy trì các vị trí đã giải tỏa. Những vị trí đã cưỡng chế, giải tỏa tổ chức cắm mốc rõ ràng, đặt biển báo hiệu; bàn giao trách nhiệm quản lý cho từng đơn vị. Nếu đơn vị, cá nhân nào để xảy ra tình trạng tái lấn chiếm sẽ bị kiểm điểm, hạ bậc thi đua hoặc kỷ luật.