Những kết quả khả quan
Trong các mặt hàng XK tăng cao phải kể đến mức tăng của nhóm hàng nhiên liệu, khoáng sản tăng tới 40,2%. Trong đó nổi bật là than đá, dầu thô, xăng dầu các loại. Đáng lưu ý, kim ngạch nhóm hàng này tăng chủ yếu do giá XK các mặt hàng tăng cao, đặc biệt là than đá có sự tăng trưởng đột phá cả về lượng XK.
Nhóm hàng công nghiệp chế biến cũng tăng cao ở mức 19,1%. Trong đó các nhóm ngành công nghiệp mũi nhọn có quy mô XK lớn, đóng góp vào mức tăng chung của nhóm có sự tăng trưởng cao và ổn định như: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện; Dệt may.
Đại diện Bộ Công Thương khẳng định, XK xơ sợi là điểm sáng trong XK hàng dệt may với mức tăng trưởng mạnh 26,5% so với cùng kỳ năm trước và tăng mạnh ở 2 thị trường lớn nhất là Trung Quốc và Hàn Quốc. Kết quả đạt được này là do thực hiện các FTA giữa ASEAN - Trung Quốc và FTA Việt Nam - Hàn Quốc. Được biết, sợi xuất xứ Việt Nam XK sang Trung Quốc được hưởng thuế suất 0%, trong khi hai đối thủ trực tiếp là Ấn Độ và Pakistan chịu mức 3-5%.
Nhóm hàng nông, lâm, thủy sản cũng được đánh giá là khả quan khi tăng 16,7%, trong đó nổi bật là sự tăng trưởng cao của nhóm rau quả và thủy sản với kim ngạch XK tăng cao hơn 1 tỷ USD so với cùng kỳ. Ngoài ra, phải kể đến sự gia tăng XK trở lại của gạo vào các thị trường truyền thống như Malaysia, Bangladesh, Trung Quốc.
Theo số liệu công bố, các mức tăng trưởng XK cao đều đến từ các thị trường có có FTA với Việt Nam như XK sang ASEAN tăng 27,7% (cùng kỳ năm 2016 giảm 12,6%); Hàn Quốc tăng 28,6% (cùng kỳ năm 2016 giảm 1,3%), Trung Quốc tăng 42,9% (cùng kỳ năm 2016 tăng chỉ 14,3%)…
Giá trị XK có bền vững?
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, yếu tố bền vững trong hoạt động XK tập trung vào 3 nhóm: công nghiệp, nông sản và nhiên liệu khoáng sản. Ông Hải cho biết, trước đây nhóm hàng nhiên liệu khoáng sản chủ yếu là dầu thô nhưng định hướng giảm bớt đẩy mạnh nhóm hàng công nghiệp.
Ông Hải cũng nhìn nhận, dù vui mừng với các kết quả XK đầu năm 2017 nhưng vẫn phải khắc phục nhiều khó khăn như các mặt hàng công nghiệp dệt may da giày điện tử vẫn đang ở trong khâu thấp trong các khâu giá trị chung. “Việt Nam vẫn đang làm gia công; còn những khâu đạt giá trị cao hơn như thiết kế, thương hiệu thì chúng ta chưa làm được” - ông Hải bày tỏ.
Ngoài ra, Việt Nam cũng chưa xây dựng được ngành công nghiệp hỗ trợ đầy đủ để đáp ứng được các ngành công nghiệp khác như công nghiệp ô tô, dệt may, da giày nên phải phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nước ngoài. Những khâu mà chúng ta đang có thế mạnh có giá trị gia tăng thấp, khi thị trường biến động thì chịu nhiều tác động.
Nông sản lại phụ thuộc quá nhiều vào thời tiết. Những năm gần đây yếu tố thời tiết bất lợi xuất hiện liên tục, lượng nước trên các sông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long rất thấp, bên cạnh đó hiệu ứng xâm nhập mặn ảnh hưởng nhiều đến sản xuất nông nghiệp. Đây là nguy cơ gây mất ổn định với sản xuất nông nghiệp, ngoài ra còn chưa kể đến việc các sản phẩm XK mới ở mức thô, chưa chế biến nên giá trị XK không cao.
Trước những vấn đề để giữ vững và nâng cao hơn nữa kim ngạch XK, ông Hải cho biết, Quốc hội đã ban hành Luật Quản lý ngoại thương, đây sẽ là công cụ cho công tác xuất nhập khẩu trong thời gian tới. Ngoài ra, Cục Xuất nhập cảnh cũng hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn, tập trung chỉ đạo bám sát thị trường và tiếp tục đàm phán các hiệp định thương mại tự do.
Hiện Việt Nam có nhiều hiệp định đang ở giai đoạn gấp rút hoàn thiện. Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEF) giữa ASEAN và 6 đối tác đã có FTA với ASEAN. Với RCEF, các nước đang tích cực thúc đẩy đàm phán. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã kết thúc đàm phán và hoàn thành rà soát pháp lý nhưng chưa ký kết. Dự kiến thời gian tới sẽ thúc đẩy để sớm ký kết hiệp định này. Đây có lẽ sẽ là những đòn bẩy để trông chờ kim ngạch XK 6 tháng cuối năm tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng.
Đại diện Bộ Công Thương cũng khẳng định, trong 6 tháng cuối năm, XK sẽ tăng cao đối với một số mặt hàng công nghiệp có kim ngạch XK lớn do bắt đầu vào chu kỳ tăng trưởng như dệt may, giày dép, đồ gỗ (đều bước vào mùa vụ thu đông XK). Dự báo, kim ngạch XK năm 2017 đạt khoảng 200 tỷ USD, tăng trên 13% so với cùng kỳ, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra.