Vụ bê bối thành phố Bell
Bell là một thành phố nhỏ, diện tích chỉ có 6,84 km2, dân số khoảng 38 ngàn người, thuộc loại nghèo nhất Hạt Los Angeles. Thu nhập trung bình của người dân thành phố Bell 28 ngàn USD/năm, khoảng 17% dân cư sống dưới mức nghèo, phần đông không học qua bậc trung học.
Trong loạt bài điều tra đăng trên báo Los Angeles Times tháng 7/2010, hai phóng viên Jeff Gottlieb và Ruben Vives đã tố cáo quan chức thành phố ăn chia công quỹ trong khi dân nghèo è cổ gánh sưu cao thuế nặng. Loạt bài điều tra của Los Angeles Times đã khiến cơ quan điều tra vào cuộc, sau đó một loạt quan chức phải rời chức vụ, 8 người bị bắt, bị buộc tội.
Hai nhân vật trung tâm của vụ tham nhũng là quản lý thành phố Robert Rizzo và phụ tá của ông ta, Angela Spaccia. Những người còn lại gồm cựu thị trưởng thành phố Oscar Hernandez, cựu phó thị trưởng Teresa Jacobo và các cựu thành viên hội đồng thành phố.
Rizzo trở thành quản lý thành phố Bell từ năm 1994 (quản lý thành phố được xem như giám đốc điều hành (CEO), do Hội đồng thành phố bổ nhiệm hay thuê mướn để thực hiện chính sách của thành phố) vào thời điểm thành phố này bị suy thoái kinh tế nặng nề. Với tài quản lý, Bell đã khiến bộ mặt thành phố trở nên khởi sắc. Từ năm 2005 trở đi, lợi dụng việc thành phố quyết định áp dụng cơ chế quản lý riêng, không theo luật của bang California, Rizzo đã thực hiện việc trả lương và bổng lộc “khủng” cho mình và các lãnh đạo thành phố.
Với Rizzo, khi bắt đầu làm quản lý thành phố, lương của ông ta chỉ 72 ngàn USD/năm. Năm 2004, Rizzo nâng lương cho mình lên 300 ngàn USD/năm rồi lên 442 ngàn USD/năm một năm sau. Theo Los Angeles Times, năm 2010, khi bị bắt buộc nghỉ hưu, Rizzo nhận 1,5 triệu USD/năm, trong đó riêng lương là hơn 784 ngàn USD/năm, gần gấp đôi lương của Tổng thống Obama.
Các khoản thu nhập ngoài lương, Rizzo tự trả thêm cho mình. Ông ta còn tự viết các hợp đồng tuyển dụng bí mật để trả cho mình 8 triệu USD khi về hưu và được nhận lương hưu 650 ngàn USD/năm cho đến suốt đời.
Đến cống rãnh cũng bị đánh thuế
Ngoài ra Rizzo còn dùng 93 ngàn USD công quỹ để trả hai món nợ cá nhân. Thu nhập cao nhưng “ngại” đóng thuế, Rizzo nghĩ ra các mánh khóe để giảm bớt tiền phải nộp thuế. Vào thời điểm đó, Rizzo sống trong một ngôi nhà đắt tiền gần biển ở Huntington, Beach, làm chủ một trại nuôi ngựa đua ở Seattle, bang Washington.
| |
| Robert Rizzo |
Lương của một số quan chức thành phố Bell cũng cao hơn nhiều so các đồng sự hay quan chức cấp cao ở những nơi khác khác. Lương của phụ tá chính của Rizzo là 375 ngàn USD, cảnh sát trưởng 474 ngàn USD…
Bốn trong số 5 thành viên của Hội đồng thành phố nhận lương gần 100 ngàn USD/ năm dù làm việc bán thời gian và Hội đồng thành phố chỉ họp mỗi tháng 2 lần(tại các thành phố tương tự, thành viên hội đồng thành phố chỉ được trả lương khoảng 4,5 ngàn USD/ năm). Chỉ riêng trong năm 2009, thành phố Bell chi 5,8 tỷ USD cho thị trưởng, thành viên Hội đồng thành phố và sáu quản lý thành phố hàng đầu.
Để có tiền trả lương cao cho mình, thành phố Bell đã tăng nhiều thứ thuế và các loại phí. Khó thể tưởng tượng thuế nhà ở thành phố Bell cao hơn ở Beverly Hills (một thành phố cũng ở Hạt Los Angeles, nơi tập trung nhiều ngôi sao điện ảnh Hollywood và người giàu có). Thuế cống rãnh, thuế môn bài cũng rất cao.
Thành phố nghèo kiết nhưng xài tiền hoang phí, mờ ám, chẳng hạn chi 4,8 triệu USD mua đất của thị trưởng Oscar Hernandez rồi bỏ không, hoặc chi 10,4 triệu USD cho chủ thầu xây nhà mà chủ thầu không ai khác hơn là Giám đốc quy hoạch thành phố. Ước tính Rizzo, Spaccio và 5 thành viên của Hội đồng thành phố Bell đã ăn cắp của thành phố gần 11 triệu USD.
12 năm tù cho quan chức tự trả lương khủng cho mình.
Tòa thượng thẩm Los Angeles mở hai phiên xử Rizzo trong tháng 4/2014.
Ngày 15/4, Tòa xử Rizzo về tội trốn thuế thu nhập. Rizzo đã nhận tội thành lập công ty rồi khai công ty bị bị lỗ để thuế thu nhập của ông ta được giảm xuống. Ông ta cũng khai gian đã thuê chứ không phải là chủ của trại nuôi ngựa đua ở Seattle. Tòa kêu án Rizzo 33 tháng tù và buộc bồi hoàn công quỹ khoảng 256 ngàn USD.
Ngày 16/4 Tòa tiếp tục xử Rizzo về tội tham nhũng. Trước đó, vào tháng 10/2013, Rizzo đã tuyên bố “không tranh cãi”, có nghĩa là không nhận tội cũng không tranh cãi, bác bỏ các tội bị buộc.
Tuy nhiên “không tranh cãi” có hiệu lực như tuyên bố nhận tội, là một phần trong thỏa thuận giữa công tố viên và bị can để bị can được hưởng mức án nhẹ hơn. Rizzo bị buộc 69 tội tham nhũng , 46 tội biển thủ công quỹ, 10 tội làm giả hồ sơ công, 6 tội khai man trước tòa và sáu tội xung đột quyền lợi (được hiểu như cá nhân hay một tổ chức lợi dụng khả năng nghề nghiệp hay chức vụ để trục lợi cho cá nhân hay tổ chức ấy). Rizzo bị kêu án 12 năm tù trong nhà giam của bang California và buộc phải trả lại 8,8 triệu USD tiền ăn cắp công quỹ.
Cho đến nay Thành phố Bell còn phải khắc phục hậu quả của vụ tham nhũng đã làm cho thành phố gần phá sản. Quản lý thành phố mới mạnh tay cắt giảm chi tiêu như một trong những biện pháp cân bằng ngân sách. Năm 2011, Arne Croce nhận chức quản lý thành phố Bell với lương bắt đầu chỉ 3,2 ngàn USD/ tuần, không được trợ cấp y tế và hưu bổng.
Thống đốc bang California Jerry Brown đã sửa đổi luật để tránh lập lại sai trái như đã xảy ra ở Bell. Ông ký ban hành Luật yêu cầu quan chức thành phố công bố các cuộc họp đồng thời hay nối tiếp nhau và những người tham dự các cuộc họp đó sẽ được trả thế nào. Mục đích của luật là để ngăn chuyện lạm dụng công quỹ bằng cách công khai số quan chức được trả lương.
Angela Spaccia, phó của Rizzo, khai Rizzo là kẻ chủ mưu, sắp xếp mọi việc còn bà ta chuẩn bị hồ sơ để bòn rút công quỹ và che giấu hành vi phạm pháp đó theo lệnh của Rizzo. Spaccia nhận lương 564 ngàn USD/năm vào lúc bị bắt.Tòa kêu án Spaccia 11 năm và 8 tháng tù vào ngày 11/4/2014.
Năm cựu thành viên Hội đồng thành phố Bell, gồm cựu Thị trưởng Oscar Fernandez, Teresa Jacobo, George Mirabal, Victor Bellow và George Cole, đã tuyên bố “không tranh cãi” hai tội ăn cắp công quỹ vào ngày 9/4/2014. Từ tháng 6 tới đây tòa sẽ xử án từng người, mức án từ tù treo cho tới 4 năm tù và bị buộc hoàn trả số tiền ăn cắp công quỹ, ước tính khoảng 1 triệu USD. Năm 2013, một bồi thẩm đoàn đã buộc tội 5 cựu thành viên thành phố Bell, mỗi người hơn kém nhau vài tội, tuy nhiên đã gặp bế tắc, không đạt đến quyết định cho một số tội. Việc các bị can tuyên bố “không tranh cãi” để thỏa thuận với công tố viên mức án đã giải quyết được vấn đề.