Từng được coi là tương lai của du lịch, chương trình sản xuất chiếc máy bay lớn nhất thế giới Airbus A380 đã thất bại. Nhưng đối với người chế tạo máy bay, nó vẫn đáng để nỗ lực.
Ông Tim Clark, Chủ tịch của Emirates Airlines, đã có ý định đến Hamburg (Đức) trong tuần này để tham dự một sự kiện lịch sử - lần giao máy bay Airbus A380 cuối cùng. Đây là chiếc máy bay thứ 251 và là chiếc cuối cùng được chế tạo.
Tổng cộng 123 chiếc đã được hãng hàng không của Dubai đặt hàng. Nếu không có tất cả các đơn đặt hàng này, chương trình sản xuất A380 đã bị đóng cửa từ nhiều năm trước. Thay vào đó, việc sản xuất được thông báo (năm 2019) sẽ kết thúc vào năm 2021.
Nhưng với ông Clark, 72 tuổi, một huyền thoại trong ngành chế tạo máy bay, mọi chuyện không hề dễ dàng với chiếc máy bay yêu thích. Không ai tin vào A380 một cách kiên định như ông ấy. Ông đã sớm tính toán rằng chiếc máy bay lớn nhất thế giới với sức chứa lên đến 615 hành khách trong phiên bản Emirates, được thiết kế riêng cho mô hình kinh doanh kết nối toàn thế giới - qua Dubai.
Một chiếc máy bay phản lực jumbo Airbus A380 của Emirates tại Triển lãm Hàng không Dubai tháng 11/2021. Ảnh: AP
Ban đầu, ông thậm chí còn đi xa đến mức đưa ra các mô hình cabin, được chế tạo bằng chi phí của hãng hàng không, để cho A380 có thể lắp đặt hai vòi hoa sen ở phía trước của boong trên.
Mãi sau này, Airbus và các nhà sản xuất động cơ của họ mới bác bỏ ý định phát triển một phiên bản cải tiến với động cơ hiệu quả hơn. Chính bốn động cơ mạnh mẽ này đã khiến A380 trở nên không kinh tế đối với hầu hết các nhà khai thác từ lâu.
Không có kế hoạch tổ chức lễ kỷ niệm
Chủ tịch của Emirates Airlines đã không thể ăn mừng việc giao chiếc A380 cuối cùng với sự phô trương mà ông mong đợi. Airbus bác bỏ ý tưởng tổ chức lễ kỷ niệm kết thúc chương trình, cũng như do tình hình đại dịch ở Đức khiến sự kiện không thể được tổ chức.
"Tôi đã nói với Giám đốc điều hành của Airbus, Guillaume Faury: "Thứ này (A380) đã có sự sống và từng là đôi chân thực sự cho chúng tôi. Đây không phải là một đám tang, chỉ là chia tay chiếc cuối cùng trong số những chiếc máy bay tuyệt vời", ông Clark nói với DW. "Và chúng ta sẽ lái A380 như một loại máy bay rất mạnh cho đến giữa những năm 2030, vì vậy chúng tôi có 14 đến 15 năm trước khi cho chúng nghỉ hưu".
Nhưng giờ đây, chiếc A380 cuối cùng sẽ được chuyển giao từ nhà máy Airbus ở Hamburg-Finkenwerder đến Dubai. Điều này sẽ cung cấp cho Emirates tổng cộng 118 chiếc A380 sẵn sàng phục vụ, khoảng một nửa trong số đó hiện đang được cất giữ để chờ thời điểm tốt hơn cho ngành hàng không thương mại.
Có vẻ như đại dịch là ống hút cuối cùng cho những chiếc máy bay khổng lồ. Bên cạnh sự kết thúc của A380, chương trình Boeing 747 cũng sẽ ngừng sản xuất vào năm 2022 sau hơn nửa thế kỷ.
Máy bay khổng lồ có trở lại?
Vào mùa thu năm 2021, số lượng hành khách tăng nhanh đến mức một số hãng hàng không đã nhanh chóng triển khai đội bay A380 của họ. Những chiếc máy bay này sau đó đã có thể giải quyết các vấn đề về năng lực trong ngắn hạn.
Nó đã cho máy bay khổng lồ một cuộc sống mới. Chẳng hạn, British Airways đã bay 4 trong số hàng chục chiếc A380 của hãng kể từ tháng 11. Singapore Airlines, đã tham gia vào buổi ra mắt thế giới của gã khổng lồ vào năm 2007, cũng đưa một số hãng hàng không lớn nhất của hãng trở lại hoạt động trên tuyến London-Sydney, trong số các điểm đến khác.
Tại Qatar Airways, vận may bất ngờ đến với A380. Có thời điểm, công ty đã vận hành 10 chiếc trong đội bay A380 của mình. Nhưng vào tháng 5, Giám đốc điều hành Qatar Airways Akbar Al Baker đã công khai tuyên bố: "Nhìn lại, đó là sai lầm lớn nhất khi mua những chiếc A380".
Ông tiếp tục: “Chúng tôi đã hạ cánh chiếc A380 và không bao giờ muốn bay nó nữa, vì nó là một chiếc máy bay rất kém hiệu quả trong việc đốt cháy nhiên liệu và phát thải, và tôi không nghĩ rằng sẽ có thị trường cho nó trong tương lai gần”.
Ông nói: “Tôi biết hành khách yêu thích nó, đây là một chiếc máy bay rất yên tĩnh và thông minh, nhưng tác hại của nó đối với môi trường nên được ưu tiên chứ không phải sự thoải mái".
Nhưng sau khi tình trạng khan hiếm máy bay tăng lên do các vấn đề với những chiếc Airbus A350 hiện đại hơn, "Thật không may, chúng tôi không có giải pháp thay thế nào khác ngoài việc bay lại A380", Giám đốc điều hành Qatar Airways thông báo vào cuối tháng 9.
Kể từ tháng 11, năm trong số những gã khổng lồ màu xám của Qatar đã lên bầu trời một lần nữa.
Tiền có bỏ sông bỏ biển?
Tổng cộng, chương trình A380 ước tính trị giá 30 tỷ € (33,9 tỷ USD). Và phần lớn số tiền đó đến từ những người nộp thuế ở Châu Âu. Nhưng tại sao nó lại thất bại - ít nhất là về mặt kinh tế?
John Leahy, một nhân viên kinh doanh máy bay huyền thoại của Airbus hiện đã nghỉ hưu, cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Chúng tôi đã bị che mắt bởi các nhà sản xuất động cơ.
Các nhà sản xuất cho biết họ sẽ đưa ra các hệ thống động cơ cải tiến. Tuy nhiên, những động cơ đó đã được phát triển một cách bí mật và được triển khai đầu tiên trên chiếc 737 Dreamliner nhỏ hơn và hiệu quả hơn của đối thủ Boeing.
Ngoài những yếu tố đó, vấn đề chính là sự chậm trễ trong thời gian dài đưa A380 ra thị trường. Sự chậm trễ này là do các đối tác của Airbus ở Đức và Pháp không cùng một nền tảng. Vào thời điểm đó, họ làm việc trên các hệ thống công nghệ thông tin khác nhau và không tương thích".
Một chiếc Airbus A380 tại Sân bay Frankfurt. Ảnh: Picture Alliance
Khi A380 được đi vào hoạt động năm 2008, thời điểm đó thật không may. Đại dịch SARS kéo theo cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu dẫn đến sự sụt giảm nhu cầu về máy bay lớn. Thị trường tại thời điểm đó yêu cầu các loại máy bay nhỏ hơn, hiệu quả hơn, có khả năng bay thẳng các tuyến đường dài tiết kiệm, ngay cả từ các sân bay thứ cấp.
Những chiếc Boeing 787 và Airbus A350 nhỏ hơn đã trở thành chiếc máy bay cung cấp các chuyến bay thẳng giữa các thành phố như Düsseldorf và Tokyo, hoặc Munich và Bogota. Hành khách vui mừng khi tránh các sân bay trung tâm lớn, và Airbus thất bại với phương tiện vận chuyển khổng lồ của mình.
Các chuyên gia trong ngành và Airbus vẫn chắc chắn một điều: "Mặc dù đây là một thất bại kinh tế, nỗ lực chế tạo A380 không hoàn toàn vô ích. Nó đem đến một bài học cho Airbus trong kinh doanh".
John Leahy, nhân viên kinh doanh cao cấp nhất của công ty tại thời điểm đó cho biết: “Tất cả những thất bại xung quanh A380 đã khiến A350 chắc chắn trở thành chương trình máy bay tốt nhất mà chúng tôi từng có.
Nhà sản xuất cuối cùng đã có thể thoát khỏi "nhiều vương quốc nhỏ" ở các nước đối tác. Nhưng "chi 25 hoặc 30 tỷ euro cho A380 chỉ để có được nền giáo dục đó có vẻ như là một cách rất kém hiệu quả", ông Leahy nhận xét.
