Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng giá trị các hiệp định ký kết về ODA và vốn vay ưu đãi có chiều hướng giảm từ năm 2013 đến nay. Sau khi Việt Nam trở thành nước có mức thu nhập trung bình, các nhà tài trợ song phương như Thụy Điển, Anh, Bỉ... đã thay đổi chính sách theo hướng giảm dần hoặc chấm dứt viện trợ cho Việt Nam… Tổng mức giải ngân vốn ODA và vốn vay ưu đãi trong 6 tháng đầu năm nay xấp xỉ so với cùng kỳ năm ngoái và chưa có đột phá (đạt khoảng 1.850 triệu đô la Mỹ).
Qua thảo luận, các thành viên Ban Chỉ đạo nhận định, nguyên nhân gây chậm trễ về tiến độ thực hiện giải ngân là do vướng mắc về thể chế, pháp lý, quy chuẩn, tiêu chuẩn chuyên ngành; do các thay đổi trong quá trình thực hiện dự án; sự khác biệt về quy trình, thủ tục giữa Việt Nam và các nhà tài trợ; vốn đối ứng không được bố trí đầy đủ và kịp thời cũng như những khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng…
Trong đó, vướng mắc lớn nhất hiện nay đang ảnh hưởng nhiều đến tiến độ giải ngân vốn ODA và vay ưu đãi khác là việc không cho phép giải ngân vượt kế hoạch được giao theo Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2016 của Quốc hội.
Vì vậy, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh yêu cầu, từ nay đến cuối năm, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tìm giải pháp triển khai ngay Thông tư hướng dẫn thi thành Nghị định 16, trong đó nêu rõ chương trình, dự án nào ưu tiên được cấp phát và chương trình dự án nào phải vay lại. Thủ tục hành chính triển khai dự án phải được giảm bớt nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả. Các Ban quản lý dự án vốn ODA và vốn vay ưu đãi cần trao đổi kinh nghiệm, đặc biệt là với những dự án có tiến triển tốt trong lĩnh vực năng lượng, giao thông vận tải để tìm ra những bài học nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong các dự án khác.
Đối với vấn đề giải ngân vượt quá dự toán, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Tài chính có báo cáo trình Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện theo hướng giải ngân kế hoạch vốn theo tiến độ cấp vốn như cam kết của nhà tài trợ.
