Trong hai năm 2022 - 2023, ngành Hải quan đã sử dụng đồng bộ các biện pháp, phương tiện nghiệp vụ, thu thập thông tin, máy soi, máy phát hiện ma túy kết hợp với sử dụng chó nghiệp vụ… kịp thời phối hợp phát hiện, đấu tranh, bắt giữ, xử lý nhiều vụ buôn bán vận chuyển các chất ma túy trên tất cả các tuyến và liên quan đến nhiều địa bàn như Hải Phòng, TP HCM, Bình Phước, Tây Ninh, Quảng Trị… Tổng khối lượng ma túy các loại đã bắt giữ hàng chục kg, góp phần răn đe, phòng ngừa và bảo đảm an ninh trật tự trong địa bàn hoạt động của cơ quan hải quan.
Ông Nguyễn Thanh Cường, Phó Đội trưởng Đội Quản lý, huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ cho biết, việc sử dụng chó đơn giản, cơ động, nên hoạt động được ở tất cả các vùng, miền thuộc địa bàn kiểm soát hải quan. Chó nghiệp vụ có thể luồn lách vào những chỗ hẹp để kiểm tra, như các hầm hàng của tàu biển, những khe hẹp giữa các hàng hóa để trong container, máy bay, dưới gầm các phương tiện vận tải, nơi người và máy móc không thể vào được.
Bên cạnh đó, chó nghiệp vụ phát hiện ra ma túy qua mùi hơi ma túy bị khuếch tán, chó sẽ có khả năng chủ động tìm kiếm để truy ra nơi cất giấu ma túy mà các máy móc khác và con người không nhận biết được.
Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang phối hợp Bộ Công an và Bộ Quốc phòng tổ chức các khóa đào tạo cho huấn luyện viên và chó nghiệp vụ của ngành Hải quan. Thời gian huấn luyện với huấn luyện viên tuyển mới là 6 tháng và huấn luyện lại (cho các huấn luyện viên có chó bị chết, thải loại) là 4 tháng. Riêng với đào tạo trình độ trung cấp cho huấn luyện viên tại Trường Trung cấp 24 Biên phòng là 24 tháng.
Cho đến nay, toàn ngành Hải quan đã có 115 huấn luyện viên chó nghiệp vụ được bố trí tại 37 cửa khẩu thuộc 21 cục hải quan tỉnh, thành và Cục Điều tra chống buôn lậu. Địa điểm trang bị chó nghiệp vụ là các sân bay quốc tế, cửa khẩu đường bộ, cảng biển quốc tế, bưu điện chuyển phát nhanh quốc tế.
Nói về những khó khăn trong công tác đào tạo, huấn luyện chó nghiệp vụ của ngành Hải quan, ông Cường cho biết, thông thường thời gian huấn luyện khoảng 6 tháng. Song do vòng đời của chó ngắn (thời gian sử dụng khoảng 8 năm), vì vậy ngành Hải quan đã xây dựng chương trình huấn luyện mới với thời gian dự kiến khoảng 3 - 4 tháng.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác đào tạo, huấn luyện chó nghiệp vụ của ngành Hải quan vẫn còn có một số khó khăn, hạn chế, như: Cơ sở vật chất tại một số đơn vị chưa đạt yêu cầu, chưa được xây dựng đồng bộ, cơ bản; trang bị, vật chất bảo đảm cho huấn luyện viên và chó nghiệp vụ còn thiếu nhiều so với thực tế; chưa bảo đảm chế độ đãi ngộ phù hợp với các cán bộ, công chức làm công tác huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ.
Trong thời gian tới, căn cứ vào nhu cầu thực tế và đánh giá nguy cơ hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua từng địa bàn, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục bổ sung lực lượng chó nghiệp vụ cho các đơn vị.
Để nâng cao hiệu quả hơn nữa việc sử dụng chó nghiệp vụ, ngành Hải quan tiếp tục hợp tác với các cơ quan hải quan thành viên thuộc tổ chức hải quan thế giới về lĩnh vực huấn luyện chó nghiệp vụ.
Bên cạnh đó, xây dựng, kiến nghị xây dựng cơ chế chính sách phù hợp, bảo đảm nhằm động viên cán bộ, công chức yên tâm công tác lâu dài trong lĩnh vực quản lý, huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ. Tăng cường phối hợp chia sẻ thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động quản lý, sử dụng chó nghiệp vụ…
Theo Tổng cục Hải quan, hiện nay, tình hình buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma túy diễn biến ngày càng phức tạp, tội phạm hoạt động liều lĩnh với quy mô các vụ án ngày càng lớn, thủ đoạn phương pháp tinh vi quỷ quyệt. Đồng thời, xuất hiện nhiều loại ma túy mới, có những loại không mùi, không màu, khó nhận biết. Thực trạng này đã khiến công tác đấu tranh của hải quan và các lực lượng chức năng gặp thêm nhiều khó khăn, thách thức.
Trong bối cảnh đó, sử dụng chó nghiệp vụ là một biện pháp nghiệp vụ hiệu quả và không gây phát sinh thêm các thủ tục hành chính. Thực tế cho thấy trên thế giới, hầu hết lực lượng chức năng các nước như quân đội, cảnh sát, hải quan, kiểm dịch, kiểm lâm… đã sử dụng chó nghiệp vụ trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, buôn lậu ma túy, vũ khí, chất nổ… rất hiệu quả.
