Tuy không đối mặt trực tiếp với tội phạm, song những đóng góp của lực lượng pháp y Công an ngày càng khẳng định vai trò quan trọng không thể thiếu được trong công tác đấu tranh, phòng ngừa, truy tố và xét xử tội phạm.
Chiến công thầm lặng
Thời gian vừa qua, tình hình tội phạm giết người, đặc biệt là giết nhiều người có diễn biến phức tạp, gia tăng về mức độ nghiêm trọng, tính chất dã man, gây hoang mang, bức xúc trong dư luận xã hội.
Trong đó phải kể đến vụ án giết 3 người, cướp tài sản tại tiệm vàng Ngọc Bích (ở phố Sàn, Lục Nam, Bắc Giang). Những giám định của các bác sĩ, giám định viên Viện KHHStừ các dấu vết, mẫu vật thu được ở hiện trường đã giúp ban chuyên án định hướng điều tra, mau chóng tìm ra hung thủ.
Hiện trường khi đó để lại rất nhiều vết máu. Qua thu thập, chắt lọc đã tìm thấy dấu vết máu không phải của chủ nhà. Cùng với việc xác định máu chảy tại hiện trường, hung khí, cơ chế hình thành thương tích…, các giám định viên nhận định đối tượng đã bị thương khi người bị hại chống cự.
Từ đây, hướng điều tra đã rõ ràng. Ban chuyên án thông báo cho tất cả các cơ quan y tế trên địa bàn, nếu có đối tượng nào bị thương vào sơ cứu thì báo ngay cho cơ quan điều tra. Và từ đó đã lần ra tung tích tên sát thủ Lê Văn Luyện…
Trong cuộc truy tìm thủ phạm vụ án đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại bản Phồng (xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An) khiến 4 người bị giết vào ngày 2/7/2015, cùng với các công tác khác, công tác giám định pháp y cũng góp phần quan trọng giúp khám phá thành công vụ án, trấn an dư luận.
Thượng tá Nguyễn Văn Báu, Phó Giám đốc Trung tâm giám định pháp y, Viện KHHS nhớ lại: “Khi nhận được lệnh của lãnh đạo Bộ Công an và Viện KHHS, chúng tôi ngay lập tức có mặt tại Nghệ An, phối hợp cùng với Công an tỉnh Nghệ An và bộ phận hiện trường do đồng chí Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến, Cục trưởng Cục Cảnh sát Hình sự (C45) và Đại tá Phạm Văn Tám, Phó Cục trưởngCục 45 trực tiếp chỉ đạo”.
“Toàn bộ hồ sơ, bản ảnh của vụ án nhanh chóng được tổ công tác tập hợp nghiên cứu.Qua đó, chúng tôi đã có đánh giá tổng thể, nghiên cứu đi sâu vào từng chi tiết, dựng lại toàn bộ hành động, phương thức thủ đoạn của đối tượng, xác định hung khí, phản ánh trung thực diễn biến vụ án…”.
Theo đó, nạn nhânLo Văn Thọ nằm chết ở bãi đất dưới lán nhà trong tư thế nằm nghiêng. Xem xét tỉ mỉ trên cơ thể tử thithấy có nhiều vết chém ở mắt, má, bên phải cổ và vùng sau lưng rất nặng, gây mất máu dẫn tới tử vong.Quan sát trên sàn nhà vương rất nhiều dấu vết máu, chủ yếu là máu bắn và máu nhỏ giọt trên sàn nhà.
 |
| Đại úy, ThS Đỗ Lập Hiếu (Chiến sĩ thi đua cơ sở năm 2015 của Tổng cục Cảnh sát) |
Với sự hình thành các dấu vết máu ở trên sàn nhà, các bác sĩ, giám định viênđánh giá nạn nhân đã có quá trình chạy từ trong lán ra phía đầu nhà (không chạy theo lối lên xuống của cầu thang), rồi nhảy từ trên lán xuống đất trong tình thế rất gấp gáp.
Căn cứ vào cơ chế hình thành thương tích, tổ công tác nhận định trong quá trình nạn nhân cố gắng chạy thoát thân, thủ phạm đã đuổi theo sau lưng và chém với vào lưng nạn nhân, đầu mũi dao lướt theo chiều hướng từ trên xuống dưới. Khi nạn nhân nhảy từ trên sàn nhà xuống đất bị khuỵu ngã, hung thủ cũng nhảy theo và chém cho tới khi nạn nhân tử vong tại chỗ.
Bà Viêng Thị Dương(mẹ anh Thọ) chết ở bờ suối cách chỗ con trai tử vong khoảng vài trăm mét, trong tư thế nằm sấp, tay ôm lấy vết chém trên cổ. Qua dấu vết, trang phục, tư thế tử thi cho thấy bà Dương chết ngay tại chỗ (có thể trong lúc đang tắm gội hoặc rửa tay chân), hoàn toàn không có sự chống đỡ.
Thượng tá Báu cho hay, cả 4 nạn nhân đều bị những vết thương nặng, đều có những đặc điểm thể hiện là loại hung khí có lưỡi sắc, trọng lượng tương đối nặng, cán dài.
Với các dấu vết trên hiện trường và các thuơng tích ở 4 nạn nhân, tổ công tác đánh giá nhiều khả năng vụ án mạng do một đối tượng là người có sức khỏe, sử dụng một loại hung khí sắc, nặng gây ra với lực tác động rất mạnh. Đặc biệt, với các vết thương chí mạng, sự chém giết điên cuồng không từ cả người già, phụ nữ, trẻ con, cho thấy hung thủ nhiều khả năng là người quen biết với gia đình nạn nhân và có thể có mâu thuẫn từ trước.
“Một điều rất quan trọng là trong thời gian chúng tôi tiến hành giám định, nghiên cứu hồ sơ vụ án, các đồng chí điều tra viên, đặc biệt là Đại tá Phạm Văn Tám, Phó Cục trưởng Cục 45 luôn có sự liên hệ, trao đổi chặt chẽ, hỏi chúng tôi rất chi tiết về đánh giá hung khí loại gì, to hay nhỏ, nặng thế nào, hung thủ cao hay thấp, thuận tay phải hay tay trái, có bị thương không...
Chúng tôi rất vui khi thấy rằng những đánh giá ngay tại hiện trường của chúng tôi đã rất kịp thời, có giá trị giúp các điều tra viên lựa chọn được hướng đi đúng đắn, kịp thời lần theo dấu vết và kết quả là đã nhanh chóng bắt được thủ phạm, tìm được con dao gây án; quá trình thẩm vấn xét hỏi thủ phạm sau này đã cho thấy những đánh giá của chúng tôi là phù hợp”, thượng tá Báu chia sẻ.
Mới đây, vụ giết 4 bà cháu, cướp tài sản tại Uông Bí, Quảng Ninh lại một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng không thể thiếu được của lực lượng pháp y Công an trong công tác điều tra, phá án.
Ngay sau khi nhận được thông tin về vụ thảm án, lãnh đạo Bộ Công an đã chỉ đạo Cục C45 và các đơn vị nghiệp vụ khẩn trương xuống địa bàn. Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến cùng tổ công tác của Cục C45, phối hợp với các cán bộ khoa học Viện KHHS và Công an tỉnh Quảng Ninh đã nhanh chóng có mặt tại hiện trường vụ thảm án.
Đại úy, ThS Đỗ Lập Hiếu (Chiến sĩ thi đua cơ sở năm 2015 của Tổng cục Cảnh sát) nhớ lại, sau khi hiện trường được phong tỏa, đích thân tướng Tiến đã mời các bác sĩ, giám định viên của Viện KHHS vào trước, tiến hành khám nghiệm nơi diễn ra vụ án và truy xét theo các dấu tích.
Quá trình này, các chuyên gia kỹ thuật hình sự đã xác định vết máu để lại trên sàn, trong nhà tắm, trong bếp; xác định tư thế của các tử thi; truy tìm được hung khí gây án tại hiện trường… Qua đó, các anh đã đưa ra những chứng lý khoa học có giá trị về nguyên nhân chết, cơ chế hình thành dấu vết thương tích trên cơ thể nạn nhân, hung khí và thời gian gây án, giúp định hướng kịp thời cho CQĐT.
Tại hiện trường vụ án có lẫn lộn một số chày giã cua và một con tiện cầu thang gỗ. Qua khám nghiệm tử thi, xác định dấu vết tổn thương trên cơ thể bà Hát và cháu Huyền, xác định được hung khí gây ra cái chết của các nạn nhân này chính là con tiện gỗ (loại trừ được chày giã cua). Kết quả giám định sau đó cũng cho thấy, dấu vết máu trên con tiện được thu giữ chính là máu của các nạn nhân.
Bên cạnh đó, giám định viên cũng xác định cháu Hưng tử vong do vật sắc nhọn, một lưỡi gây ra. Kiểm tra cỡ dao, loại dao ở góc nhà …, các giám định viên khẳng định không phải những con dao này gây nên cái chết của nạn nhân, mà là con dao khác có hình thái riêng đặc biệt hơn. Từ đó giúp định hướng điều tra, truy tìm theo hướng con dao gây án đã được hung thủ mang ra khỏi hiện trường.
Tiến hành khám xét khẩn cấp nhà của nghi can Doãn Trung Dũng, CQĐT thu được 1 bộ quần áo đang giặt trong máy giặt, đôi giày ướt vứt ngoài vườn, đôi tất ướt trong thùng rác, một số dao trong bếp và1 con dao trên nóc bể nước (đều không có dấu vết máu khi nhìn bằng mắt thường).
Lúc này, căn cứ vào hình thái dao và cơ chế hình thành thương tích, các giám định viên đã đưa ra nhận định con dao trên bể nước có thể gây ra các vết thương trên người nạn nhân.
 |
| Tiệm vàng Ngọc Bích, nơi xảy ra vụ thảm sát kinh hoàng |
Con daotrên bể nước ngay lập tức được tiến hành giám định trước. Quả nhiên, có vết máu của tử thi từ con dao nghi vấn này. Đây là chứng cứ vật chất quan trọng giúp CQĐT có căn cứ, cơ sở để buộc tội nghi phạm.
Như vậy, nhận định chính xác của giám định viên đã giúp rút ngắn thời gian giám định cũng như thời gian phá án.Cũng cần nói thêm, con dao hung khí không phải con dao thông thường. Khi bị bắt giữ, hung thủ khai đã thuê rèn riêng con dao này theo ý muốn của mình để phòng thân và để… ra oai.
Đáng chú ý, ngay từ kết quả khám nghiệm pháp y sơ bộ, các giám định viên đã nhận định được thời gian chết của các nạn nhân. Nhận định này không chỉ có giá trị đối chiếu xem lời khai của hung thủ có đúng diễn biến vụ án hay không, mà còn giúp CQĐT xác định khả năng gây án do một người thực hiện hay còn có tòng phạm. Theo đó, các nạn nhân bị giết vào 2 khoảng thời gian khác nhau.
Chân tướng “yêu râu xanh” bị bại lộ
Ngoài khám nghiệm tử thi, mổ xác, thời gian gần đây, Trung tâm giám định pháp y, Viện KHHS còn nhận được một số trưng cầu giám định, yêu cầu xác định về khả năng sinh lý tình dục của các đối tượng nghi có hành vi hiếp dâm.
Lý do là các đối tượng nghi vấn chối tội, khai báo bản thân không còn hoặc yếu khả năng sinh lý, không thể thực hiện được hành vi hiếp dâm. Thực tế này đã gây không ít khó khăn cho CQĐT trong việc làm sáng tỏ vụ án. Nhờ công tác giám định hình sự, thủ đoạn của những kẻ phạm tội hiếp dâm đã lần lượt bị “bóc mẽ”.
Theo tố cáo của anh Đỗ B (Hà Nội): Chiều 28/5/2012, khi đi làm về, vợ chồng anh phát hiện cô con gái 8 tuổi tên L có thái độ khác thường, kêu đau ở bộ phận sinh dục khi đi vệ sinh. Gặng hỏi mãi, cháu mới nói bị ông Đỗ T (sinh năm 1932), là hàng xóm “làm đau”.
Quá trình điều tra, ông Đỗ T kiên quyết không thừa nhận có hành vi xâm hại tình dục đối với cháu L, đồng thời khai bản thân đã cao tuổi, không có nhu cầu tình dục từ lâu và “cậu nhỏ” của ông không còn khả năng sinh hoạt tình dục khoảng 10 năm nay. Trước tình hình trên, Cơ quan CSĐT đã trưng cầu Viện KHHS tiến hành giám định khả năng sinh lý tình dục của ông T.
 |
| Con suối nơi chị Yến địu con trên lưng nằm gục chết |
Cũng thời gian đó, Viện KHHS lại tiếp tục nhận được trưng cầu giám định tương tự của Công một huyện ở tỉnh Nam Định đối với đối tượng Nguyễn D (SN 1987).
Nội dung vụ việc cụ thể như sau: Hồi 23h ngày 16/8/2012, chị Trần Thị H (SN 1962) ngủ ở nhà một mình. Nguyễn D, là hàng xóm của chị H, sau khi uống rượu say đã nảy sinh ý đồ hiếp dâm chị H. Chị H phản kháng, D bị hàng xóm cạnh nhà chị H phát hiện nên bỏ chạy.
Qua điều tra được biết, chị H đã có chồng nhưng chưa có con, nhà ở sát với nhà Nguyễn D. Về phía D, anh này là con thứ 3 trong nhà, gia cảnh nghèo khó nên học đến lớp 3, D đã phải nghỉ học để đi làm thuê kiếm tiền phụ giúp gia đình. D là người khỏe mạnh, ít nói, chăm chỉ nên chị H vẫn thường nhờ D làm giúp những việc nặng cần sức vóc của người đàn ông.
Tại CQĐT, Nguyễn D kiên quyết không thừa nhận hành vi hiếp dâm và cho rằng chị H đã vu oan cho mình. D một mực khẳng định không có khả năng sinh lý từ nhỏ nên không thể thực hiện “chuyện đó” với chị H.
Thượng tá Trần Ngọc Sơn (Phó giám đốc Trung tâm giám định pháp y, Viện KHHS), người trực tiếp thực hiện giám định cả hai vụ việc trên cho biết, giám định khả năng sinh lý tình dục là một yêu cầu mới đối với giám định pháp y trên người sống, xuất phát từ thực tiễn.
Thực chất của yêu cầu giám định này là việc xác định người bị nghi vấn có còn hay đã giảm khả năng sinh lý tình dục tới mức không còn khả năng thực hiện được hành vi.
Việc giám định khả năng đàn ông của ông Đỗ T và anh Nguyễn D được tiến hành toàn diện trên các mặt như: Đánh giá về mặt thể chất; khám xét xác định tình trạng sức khỏe, bệnh tật, xem xét các nguyên nhân dẫn đến tình trạng yếu hay giảm sinh lý tình dục nếu có (như do tuổi tác, do bệnh mạn tính, do sử dụng rượu bia, thuốc lá, do tâm lý, do phẫu thuật, do chấn thương, sử dụng thuốc...); tiến hành các xét nghiệm nội tiết tố nam cần thiết và tiến hành một số biện pháp nghiệp vụ, chuyên khoa nam học để đánh giá sự đáp ứng của đối tượng giám định.
“Tóm lại phải khám về mặt hình thể giải phẫu xem đó có phải là người hoàn thiện hay không, bộ phận sinh dục có bình thường hay không. Quá trình khám “cậu nhỏ”, nếu bộ phận này còn có phản ứng hay không cũng sẽ biết ngay”, Thượng tá Sơn cho hay.
Tiến hành giám định đối với ông T cho thấy, về thể chất, ông T là người hoàn toàn bình thường, khỏe mạnh, có vợ và 5 con, không có dị dạng cơ thể cũng như bộ phận sinh dục. Kết quả xét nghiệm nội tiết tố nam và siêu âm ổ bụng, tinh hoàn cũng cho các chỉ số trong giới hạn sinh lý bình thường.
Đặc biệt, khi giám định viên kiểm tra cơ quan sinh dục, mặc dù đã 70 tuổi nhưng “cậu nhỏ” của ông T đáp ứng kích thích rất nhanh. Cơ quan giám định kết luận khả năng sinh lý tình dục của ông Đỗ T tuy có giảm do tuổi tác nhưng vẫn còn, nhất là khi có kích thích.
Đối với anh Nguyễn D, mặc dù chỉ số xét nghiệm Testosterone giảm hơn mức bình thường nhưng “cậu nhỏ” vẫn đáp ứng tốt khi kích thích. Như vậy không phải Nguyễn D từ bé đã không có khả năng sinh lý tình dục đến mức không thể thực hiện “chuyện đó” với chị H như lời khai của anh ta.
 |
| Căn nhà nơi xảy ra vụ thảm sát 4 bà cháu tại Uông Bí, Quảng Ninh |
Sau khi có kết luận giám định của Trung tâm Giám định pháp y, Viện KHHS, ông Đỗ T và anh Nguyễn D đã phải cúi đầu khai nhận hành vi phạm tội của mình trước CQĐT.
Từ những trường hợp nêu trên cho thấy, sẽ ngày càng xuất hiện thêm nhiều các yêu cầu giám định hình sự mới, đòi hỏi công tác giám định phải không ngừng được nâng cao, các giám định viên phải thường xuyên trau dồi, cập nhật các kiến thức và thông tin mới, sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu giám định nảy sinh từ thực tiễn đời sống đang không ngừng biến đổi.
(Còn nữa)
