Ngày 1/7, tại Hà Nội, Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) phối hợp với Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) chính thức công bố Chỉ số Công khai ngân sách quốc gia (OBI) của Việt Nam và Chỉ số công khai ngân sách bộ, cơ quan Trung ương (MOBI) năm 2019.
Điểm số công khai minh bạch ngân sách của Việt Nam tăng mạnh
Khảo sát công khai ngân sách (OBI) 2019 được đánh giá trên 3 trụ cột: Minh bạch, sự tham gia và giám sát ngân sách.
Ở trụ cột công khai ngân sách, Việt Nam đạt 38 điểm trên tổng điểm 100, tăng 23 điểm so với kỳ đánh giá 2017. Điều đó đã giúp Việt Nam tăng 14 bậc và xếp thứ 77 trên 117 nước tham gia công khai minh bạch ngân sách.
Ở trụ cột về sự tham gia trong khảo sát công khai ngân sách, Việt Nam đạt 11/100 điểm, tăng 4 điểm so với kỳ khảo sát năm 2017. Tuy nhiên, kết quả này cho thấy, sự tham gia của người dân vào tiến trình phê chuẩn ngân sách của Quốc hội trong quy trình ngân sách còn hạn chế. Bên cạnh đó, người dân cũng ít hoặc không được tham gia vào việc lập, thực hiện dự toán và kiểm toán ngân sách.
Ở trụ cột về giám sát ngân sách, Việt Nam là một trong số 30 nước có xếp hạng đầy đủ về vai trò giám sát của Quốc hội và Kiểm toán nhà nước trong giám sát ngân sách nhà nước. Cụ thể, điểm về vai trò giám sát của Quốc hội đạt 72/100 điểm và Kiểm toán Nhà nước đạt 78/100 điểm.
Theo bà Ngô Minh Hương, Giám đốc Trung tâm Phát triển và Hội nhập, việc công khai ngân sách phân bổ cho các chính sách và chương trình sẽ giúp việc thực thi chính sách tốt hơn, người dân có thể giám sát việc sử dụng tiền thuế mà họ đóng, từ đó tăng niềm tin của người dân với Nhà nước.
Bộ Tư pháp đứng thứ tư
 |
Tại chương trình, chỉ số công khai ngân sách bộ, cơ quan Trung ương (MOBI) cũng được công bố. Theo đó, mức độ công khai ngân sách của các bộ, cơ quan Trung ương đã có sự cải thiện so với năm 2018, cụ thể điểm số trung bình đạt 21,2 điểm, tăng 10,2 điểm so với năm 2018. Trong số 44 bộ, cơ quan Trung ương tham gia khảo sát có một đơn vị đạt mức công khai tương đối, 8 đơn vị ở mức công khai chưa đầy đủ thông tin về ngân sách. Bên cạnh đó, có 31 trên tổng số 44 bộ, cơ quan Trung ương có điểm khảo sát kỳ MOBI 2019, chiếm tỉ lệ 70,45%, cao hơn 24,5% so với kỳ khảo sát năm 2018.
Đáng chú ý, trong 31 bộ, cơ quan trung ương có điểm số khảo sát, Ngân hàng nhà nước đứng đầu với số điểm 73,17. Đây là đơn vị đạt điểm cao nhất về tính đầy đủ và tính thuận tiện của 5 trên 6 loại tài liệu được công khai; đó là dự toán năm 2020, báo cáo tình hình thực hiện dự toán quý 1, 6 tháng, 9 tháng năm 2019 và quyết toán năm 2018.
Tiếp đến là Đài Truyền hình Việt Nam (49,56 điểm), Bộ KH&CN (46, 07 điểm), Bộ Tư pháp đứng thứ tư với 41,82 điểm.
Với số điểm này, Bộ Tư pháp còn có thứ hạng cao hơn Bộ Tài chính (40,63 điểm), Ủy ban Dân tộc (33,29 điểm), Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Bộ GTVT, Ủy ban sông Mê Kông…
Đáng chú ú có 3 bộ đứng cuối bảng với số điểm cực thấp (đều 2,44 điểm) là Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao và Bộ Thông tin và truyền thông.
Theo TS Nguyễn Đức Thành, Cố vấn trưởng VEPR, kết quả của 2 cuộc khảo sát (năm 2018 và 2019) về mức độ công khai ngân sách các cơ quan cấp bộ và cơ quan Trung ương trong việc tuân thủ Luật Ngân sách 2015 cho thấy, dù mức độ cam kết đã được cải thiện, nhưng trên thực tế các cơ quan này vẫn chưa tuân thủ đầy đủ các nội dung trong Luật Ngân sách. So với các địa phương thì các cơ quan trung ương có cập độ minh bạch kém hơn.
Do vậy, trong thời gian tới, để tăng cường công khai minh bạch ngân sách, Chính phủ và các bộ, cơ quan Trung ương cần có những cam kết cải thiện bền vững với lộ trình dài và thực chất hơn./.
