Cưỡng chế càng ít, người phải THA càng lợi

Nếu không tự nguyện thi hành án (THA) trong một thời gian do luật định, người phải THA sẽ phải chịu biện pháp cưỡng chế thi hành. Và khi đã bị áp dụng biện pháp này thì đương sự phải chịu thêm nhiều khoản chi phí như chi phí cưỡng chế thi hành án, lãi suất chậm THA... Vì thế, để hạn chế đến mức thấp nhất chi phí cho người phải THA, cơ quan THA luôn đề cao công tác vận động, thuyết phục họ tự nguyện thi hành.

Nhiều vụ không cưỡng chế, không thể thi hành

Luật THADS quy định, Nhà nước khuyến khích đương sự tự nguyện thi hành án; thời hạn mà luật cho phép đương sự tự nguyện THA là 15 ngày, kể từ ngày người phải THA nhận được hoặc được thông báo hợp lệ quyết định THA;  người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành thì bị cưỡng chế.

Mặc dù Luật chỉ giới hạn thời gian tự nguyện THA là 15 ngày song trên thực tế, thời gian này luôn bị kéo dài hơn bởi nhiều nguyên nhân. Và một trong những nguyên nhân đó là để cơ quan THA có điều kiện gặp gỡ, tiếp xúc, vận động người phải THA tự nguyện thi hành.

Tuy nhiên, vận động thuyết phục không phải lúc nào cũng là biện pháp hiệu quả, đặc biệt là các trường hợp đương sự cố tình chây ỳ, trốn tránh, cản trở việc THA. Nếu không dứt điểm bằng biện pháp cưỡng chế thì bản án không thể thi hành mà còn gây những bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng đến sự nghiêm minh của pháp luật.

Thực tế cho thấy, có rất nhiều trường hợp người dân không chịu THA không phải vì không đồng tình với quyết định của cơ quan THA mà sâu xa hơn là vì không đồng ý với quyết định/bản án của Tòa án. Họ luôn lấy lý do còn đang khiếu nại, đang chờ Tòa xem lại bản án để trì hoãn việc thi hành. Tuy nhiên, về nguyên tắc, bản án có hiệu lực, không có kháng nghị, không bị hoãn bởi cơ quan có thẩm quyền thì đương nhiên phải được đưa ra thi hành.

”Nhiều bản án nếu không cưỡng chế thì không bao giờ có thể thi hành”, đó là kết luận của nhiều cơ quan THA khi nói về cưỡng chế THA. Các cơ quan THA cho biết, rất nhiều vụ việc, người THA sẵn sàng manh động, chống trả quyết liệt nếu bị cưỡng chế. Nhưng nếu cơ quan THA chùn tay sẽ tạo điều kiện dung túng cho đương sự.

Tuy nhiên, khi cưỡng chế, phải chuẩn bị các phương án an toàn, có tính đến những tình huống xấu nhất, phối hợp tốt với chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng. Trong quá trình cưỡng chế, vẫn luôn phải thuyết phục, vận động đương sự tự nguyện thi hành.

Không thể thiếu vai trò của Ban chỉ đạo THA

Từ nhiều năm nay, mô hình Ban chỉ đạo THADS (do Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND) làm Trưởng ban đang phát huy vai trò tích cực trong công tác THA, nhất là trong những vụ việc phức tạp phải tiến hành cưỡng chế. Theo thống kê của Bộ Tư pháp, đến nay, 63/63 Ban chỉ đạo THADS cấp tỉnh và tuyệt đại đa số Ban chỉ đạo THADS cấp huyện đã được củng cố, kiện toàn.

Vai trò của Ban chỉ đạo THADS được đánh giá ”ngày càng khẳng định rõ nét hơn, đóng góp nhiều hơn và kết quả THADS”. Bộ Tư pháp cũng cho biết: những vụ việc cưỡng chế lớn, phức tạp đều được các cơ quan THADS xây dựng kế hoạch cụ thể và báo cáo xin ý kiến Ban chỉ đạo cùng cấp trước khi tổ chức cưỡng chế.

Công tác chỉ đạo cưỡng chế luôn được ủy ban nhân dân các cấp quan tâm, bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan THA với các ban, ngành có liên quan; lực lượng công an đã tham gia tích cực vào việc bảo vệ cưỡng chế thi hành án. Hầu hết các vụ việc tổ chức cưỡng chế bảo đảm đúng trình tự, thủ tục và thành công. Năm 2012, cả nước không có vụ việc cưỡng chế nào để xảy ra hậu quả nghiêm trọng.

Tuy nhiên, do THA là công việc phức tạp, nhiều vụ việc nhạy cảm, trong khi đối tượng THA nhiều người do ý thức chấp hành pháp luật kém nên thực tế số vụ cưỡng chế ở một số địa phương vẫn tiếp tục tăng. Để hạn chế thấp nhất số vụ việc phải cưỡng chế bên cạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân tự nguyện THA còn đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ của chấp hành viên, cán bộ THA.

Cần phát huy tối đa vai trò của Ban chỉ đạo THADS. Và quan trọng gốc rễ của vấn đề là các bản án được tuyên phải đảm bảo tính khách quan, công bằng để người dân phải ”tâm phục khẩu phục”.

Hương Bằng