Hỗ trợ hoạt động tư pháp hiệu quả hơn
Theo Báo cáo tổng kết của các bộ, ngành, địa phương liên quan và Báo cáo tổng kết của Chính phủ, hoạt động của Thừa phát lại (TPL) đã góp phần thực hiện tốt hơn những quy định liên quan của Hiến pháp 2013, góp phần bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong đời sống dân sự, trong quan hệ với cơ quan nhà nước và trong các hoạt động tố tụng; góp phần tạo môi trường pháp lý lành mạnh, đảm bảo các giao dịch dân sự, kinh tế đúng pháp luật, từ đó góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.
Đặc biệt, việc thí điểm TPL không những không cản trở mà còn hỗ trợ, giúp cho hoạt động tư pháp đúng pháp luật, hiệu quả hơn; đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm, sự đóng góp của người dân, xã hội đối với hoạt động bổ trợ tư pháp, giảm tải công việc cho các cơ quan nhà nước, bớt gánh nặng cho ngân sách.
Quá trình thực hiện thí điểm TPL đã cung cấp nhiều dữ kiện, căn cứ mang tính khoa học và thực tiễn có giá trị để làm sáng tỏ nhiều vấn đề trong việc xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp, nhất là trong lĩnh vực thi hành án dân sự, góp phần thực hiện tốt chủ trương của Đảng về xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp, tiến tới góp phần thực hiện thành công chủ trương về tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức.
Trong quá trình tổng kết việc thí điểm, Báo cáo tổng kết của các bộ, ngành, địa phương liên quan đều đánh giá chế định này là cần thiết, đáp ứng nhu cầu của nhân dân, cơ quan, tổ chức và đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội cho triển khai chính thức.
Bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động của TPL trong thời gian qua cũng bộc lộ một số tồn tại, hạn chế cần khắc phục, song “nếu chế định TPL được thực hiện chính thức với việc hoàn thiện thêm một bước về thể chế, có thời gian, lộ trình phù hợp thì chắc chắn sẽ khắc phục được những tồn tại, hạn chế” - Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường khẳng định khi thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày Báo cáo tổng kết việc triển khai tiếp tục thực hiện thí điểm chế định TPL trước Quốc hội.
Thí điểm Thừa phát lại đã thành công bước đầu
Theo đề nghị của Chính phủ, để góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động thi hành án của TPL, Nghị quyết của Quốc hội cần quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của TPL trong hoạt động thi hành án (THA), trong đó có quyền “áp dụng biện pháp bảo đảm cưỡng chế THA theo quy định của pháp luật về THA dân sự...”.
Nhưng Đại biểu Cù Thị Hậu (Hưng Yên) lo ngại năng lực tổ chức THA vì phải sử dụng nhiều lực lượng, đối tượng có thể chống đối quyết liệt, phức tạp, không dễ để tổ chức THA… thì việc giao cho TPL “áp dụng biện pháp bảo đảm cưỡng chế THA” có khả thi. Tuy nhiên, Bộ trưởng Hà Hùng Cường giải thích: “Chuyển dịch được nhận thức của cả người dân và cả các cơ quan chức năng về việc hỗ trợ của các cơ quan nhà nước trong bảo vệ quyền lợi hợp pháp thì sẽ không băn khoăn việc TPL tổ chức THA”.
Cơ bản tán thành với đánh giá của Chính phủ về kết quả thực hiện thí điểm TPL. Ủy ban Tư pháp cho rằng, hoạt động TPL với sự phát triển nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng hoạt động của các văn phòng TPL đã xác định được vị trí của mình trong đời sống xã hội, tạo lập một loại hình dịch vụ pháp lý mới để người dân lựa chọn.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện khẳng định: “Điều đó cho thấy chủ trương và nội dung thí điểm đã thành công bước đầu, nhất là trong điều kiện các loại hình dịch vụ TPL cung cấp có tính chất khá mới so với hệ thống pháp luật hiện hành”.
Qua kết quả tổng kết, về cơ bản các vấn đề về lý luận đã rõ, kết quả hoạt động của các tổ chức TPL thời gian qua là cơ sở thực tiễn quan trọng để xem xét cho phép mô hình tổ chức này được chính thức hoạt động. Do vậy, “đa số ý kiến Ủy ban Tư pháp tán thành đề nghị của Chính phủ về việc trình Quốc hội ban hành nghị quyết ghi nhận kết quả đạt được và cho kết thúc việc thí điểm để chính thức thực hiện chế định TPL” – ông Hiện nhấn mạnh.
Tuy nhiên, đa số đại biểu Quốc hội đề nghị cần có “lộ trình hợp lý và phù hợp với điều kiện, nhu cầu của từng địa phương, không làm đại trà, tránh lãng phí” như ý kiến của Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình).
Đến nay chế định TPL đang được thí điểm tại 13 địa phương với 53 văn phòng TPL được thành lập, có 134 TPL, 295 thư ký nghiệp vụ đang hành nghề tại các Văn phòng. Tính đến ngày 30/9/2015, các văn phòng TPL đã tống đạt được gần 940 ngàn văn bản của tòa án và cơ quan thi hành án dân sự, lập gần 43 ngàn vi bằng, xác minh điều kiện thi hành án 885 việc, trực tiếp tổ chức thi hành án 378 vụ việc, đạt tổng doanh thu gần 136 tỷ đồng.
