Dịch bệnh bí ẩn bùng phát ở Congo, nhiều quốc gia lo ngại nguy cơ lây lan

Chưa xác định được nguyên nhân gây nên dịch bệnh

Trường hợp đầu tiên được báo cáo vào ngày 24/10 tại khu vực y tế Panzi ở tỉnh Kwango, phía Tây Nam Congo. Chính quyền Cộng hòa Dân chủ Congo chính thức ban hành cảnh báo từ ngày 1/12. Vừa qua, ông Jean Kaseya thông tin: “Chúng tôi có sự chậm trễ gần 5 - 6 tuần và trong 5 - 6 tuần, rất nhiều điều có thể xảy ra. Việc xét nghiệm đang thực hiện sẽ giúp chúng tôi hiểu rõ được vấn đề”.

Người đứng đầu Viện Y tế công cộng quốc gia Congo Dieudonne Mwamba cho rằng, căn bệnh này xuất hiện vào thời điểm bệnh cúm gia tăng và “thủ phạm” gây bệnh có thể bắt nguồn từ không khí. Các mẫu bệnh phẩm đang được phân tích tại một phòng thí nghiệm quốc gia ở Kinshasa, cách vùng bùng phát dịch bệnh khoảng 500km.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thông tin với NBC News rằng, nhóm chuyên gia gồm các nhà dịch tễ học và bác sĩ lâm sàng đã được cử đến Panzi để hỗ trợ điều tra nguyên nhân gây bệnh. Tại đây, các chuyên gia sẽ cung cấp các loại thuốc thiết yếu và bộ dụng cụ chẩn đoán nhằm phân tích nguyên nhân gây bệnh. WHO nhấn mạnh mọi nỗ lực đang được tiến hành để xác định nguyên nhân gây bệnh, hiểu rõ phương thức lây truyền, đảm bảo phản ứng phù hợp và nhanh nhất có thể.

“Chúng tôi đang nỗ lực để xác định nguyên nhân gây bệnh, hiểu rõ các con đường lây truyền và đảm bảo triển khai các hoạt động ứng phó thích hợp nhanh nhất có thể”, Tiến sĩ Matshidiso Moeti, Giám đốc khu vực châu Phi của WHO cho biết trong một tuyên bố hôm 6/12.

Các phân tích ban đầu cho thấy căn bệnh bí ẩn đang lây lan ở Congo có thể là bệnh sốt rét. Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus ngày 10/12 xác nhận: “Trong số 12 mẫu ban đầu được thu thập, 10 mẫu có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh sốt rét, mặc dù có khả năng liên quan đến nhiều hơn một loại bệnh”.

Các triệu chứng của bệnh bao gồm sốt, đau đầu, ho, khó thở và thiếu máu, rất giống các bệnh đường hô hấp thông thường. Tuy nhiên, việc xác định nguyên nhân chính xác vẫn cần chờ các kết quả xét nghiệm từ phòng thí nghiệm tại Thủ đô Kinshasa.

Giám đốc CDC châu Phi, ông Jean Kaseya cũng nhận định đợt bùng phát này làm rõ những thách thức trong việc phát hiện bệnh tật tại Congo - quốc gia rộng lớn nhưng có nhiều đợt bùng phát dịch bệnh chết người xảy ra đồng thời.

Bà Anne Rimoin, một nhà dịch tễ học tại Đại học California, người đã từng có kinh nghiệm làm việc tại Congo cho biết, quốc gia này hiện không có đủ cơ sở hạ tầng để chăm sóc sức khỏe và việc xác định đồng thời kiểm soát được căn bệnh là rất khó khăn bởi trong một nhóm dân số thường mang sẵn nhiều mầm bệnh tiềm ẩn. “Nó có thể là bất cứ thứ gì. Có thể là cúm, có thể là Ebola, có thể là Marburg, có thể là viêm màng não, có thể là bệnh sởi. Vào thời điểm này, chúng ta thực sự không biết đây là loại dịch bệnh gì. Tôi nghĩ rằng điều thực sự quan trọng là phải nhận thức được những gì đang xảy ra và không nên hoảng sợ cho đến khi chúng ta có thêm thông tin”, bà Anne Rimoin cho biết.

Một cư dân tại khu vực tên Claude Niongo - người có vợ và con gái 7 tuổi của anh đã tử vong vì căn bệnh này cho biết: “Chúng tôi không biết nguyên nhân, nhưng tôi chỉ thấy sốt cao, nôn mửa... và cuối cùng là dẫn tới chết người. Bây giờ, chính quyền đang nói chuyện với chúng tôi về một dịch bệnh nhưng trong khi đó vẫn đang có vấn đề về việc chăm sóc (người bệnh) và mọi người đang chết dần”.

Hiện tình hình tại Congo còn đặt ra nhiều lo ngại về khả năng bùng phát dịch bệnh trên diện rộng. Vị trí địa lý và hệ sinh thái phức tạp của khu vực càng làm tăng nguy cơ lây lan nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời. Trong khi đó, sự chậm trễ trong việc xác định nguyên nhân cũng như đưa ra các biện pháp điều trị phù hợp có thể khiến khủng hoảng trở nên nghiêm trọng hơn.

Phát biểu với các phóng viên tại Kinshasa, Bộ trưởng Bộ Y tế Congo Samuel Roger Kamba thông báo: “Chúng tôi đang trong tình trạng báo động cao nhất và chúng tôi coi đây là mức độ dịch bệnh mà chúng tôi cần theo dõi”.

Bộ Y tế Congo cảnh báo thi thể của bất kỳ nạn nhân có triệu chứng tương tự cần được xử lý với sự tham gia của cơ quan y tế. Ngành chức năng cũng khuyên người dân địa phương tránh tụ tập đông người và tuân thủ các quy tắc vệ sinh cơ bản, bao gồm rửa tay bằng xà phòng.

Nhiều quốc gia lo ngại

Dịch bệnh bí ẩn bùng phát tại Congo đã khiến nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước châu Á như Thái Lan, Nhật Bản và Hong Kong (Trung Quốc), phải đưa ra các biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn nguy cơ lây lan.

Tại Thái Lan, chính quyền yêu cầu theo dõi chặt chẽ lộ trình di chuyển của hành khách, đặc biệt tại các sân bay và cửa khẩu biên giới, nơi được coi là tuyến đầu trong việc kiểm soát dịch bệnh. Các cơ quan y tế địa phương đã nhận lệnh phải cập nhật thường xuyên tình hình và giám sát sát sao mọi thông tin liên quan đến dịch bệnh từ Congo.

Trong khi đó, Hong Kong (Trung Quốc) đã tăng cường kiểm tra sức khỏe tại sân bay đối với hành khách đến từ các trung tâm trung chuyển của châu Phi, đặc biệt là Johannesburg (Nam Phi) và Addis Ababa (Ethiopia). Trung tâm Bảo vệ Sức khỏe Hong Kong cho biết, hành khách từ các khu vực này sẽ được kiểm tra thân nhiệt và đánh giá y tế. Nếu phát hiện các triệu chứng nghi ngờ, họ sẽ được đưa đến bệnh viện để kiểm tra chi tiết.

Trung tâm Bảo vệ Sức khỏe Hong Kong cũng khuyến cáo người dân hạn chế đến các khu vực có dịch, giữ vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc với người bệnh. Những người trở về từ Congo hoặc khu vực trung chuyển cần thông báo lịch sử đi lại nếu thấy sức khỏe bất thường. Hong Kong đã liên lạc với WHO và các cơ quan y tế quốc tế để theo dõi sát sao tình hình. Đây là một phần trong nỗ lực bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ dịch bệnh bí ẩn và đảm bảo an toàn y tế.

Còn tại Nhật Bản, Bộ Ngoại giao nước này đã ra khuyến cáo người dân hạn chế đi du lịch tới các khu vực bị ảnh hưởng trừ khi thật sự cần thiết. Các biện pháp này nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh nguy cơ bùng phát dịch bệnh mới vẫn đang được đánh giá.

Những động thái này cho thấy các quốc gia đang hết sức thận trọng trong việc ngăn chặn nguy cơ lây lan của dịch bệnh bí ẩn này, đặc biệt sau những bài học từ đại dịch COVID-19.