Lo ngại môi trường đầu tư không còn hấp dẫn
Phát biểu tại Hội thảo đánh giá tác động của thuế suất tối thiểu toàn cầu (GMT) với thu hút đầu tư tại Việt Nam do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) tổ chức sáng 20/3, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, Việt Nam mở cửa thu hút vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) từ năm 1987. Một trong những giải pháp quan trọng để Việt Nam thu hút đầu tư đó là các biện pháp ưu đãi hỗ trợ đầu tư, trong đó ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là một trong những biện pháp quan trọng.
"Khi GMT được áp dụng, chúng ta hiểu rằng tất cả những ưu đãi trước đây và hiện nay mà Việt Nam dành cho các DN, ví dụ như: miễn thuế, thuế suất ưu đãi dưới 15% không còn tác dụng. Điều này ảnh hưởng đáng kể đến chính sách, phương tiện, công cụ thu hút vốn ĐTNN không còn hấp dẫn như ban đầu" - bà Ngọc cho biết.
Vấn đề đặt ra, nếu Việt Nam không thu thêm thuế thì các DN thuộc đối tượng áp dụng GMT sẽ phải bổ sung tại các nước khác. Do vậy, việc Việt Nam cần điều chỉnh chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư thế nào phải tương thích với GMT, cũng như gây ít tác động nhất đến các DN đang đầu tư, cũng như là công cụ để thu hút nguồn lực đầu tư mới.
“Vấn đề quan trọng là bàn xem giải pháp để áp dụng quy chế về thuế suất GMT nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu thu hút đầu tư, đồng thời khẳng định quyền đánh thuế để có thể có dư địa đầu tư ngược lại cho phần hạ tầng hỗ trợ cho nhà đầu tư để nâng cao năng lực cạnh tranh…” - Thứ trưởng nhấn mạnh.
Theo ông Đỗ Văn Sử, Phó Cục trưởng Cục ĐTNN (Bộ KH&ĐT) các chính sách ưu đãi về thuế TNDN của Việt Nam được đánh giá là hấp dẫn so với các nước trong khu vực.
Cụ thể, tuy mức thuế suất phổ thông là 20%, cao hơn mức GMT 15%; song trong một số trường hợp, các mức thuế suất ưu đãi 10%, 15% và 17% được áp dụng tùy theo lĩnh vực, ngành nghề, quy mô và địa bàn đầu tư.
Đáng lưu ý, một số nhà đầu tư được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt có các mức 5%, 7% và 9%. Cùng với ưu đãi về thuế suất, pháp luật hiện hành có quy định về việc miễn thuế, giảm 50% thuế suất trong thời gian được miễn, giảm.
“Việc áp dụng GMT không chỉ làm giảm tính cạnh tranh trong thu hút ĐTNN mà còn làm ảnh hưởng đến mục tiêu thu hút ĐTNN; gia tăng áp lực hành chính trong quá trình đầu tư…” - đại diện Cục ĐTNN đánh giá.
Tìm chính sách thay thế
Khẳng định việc áp dụng GMT sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của DN, song theo ông Nakajima Takeo - Trưởng đại diện JETRO Hà Nội, khi quyết định đầu tư, DN sẽ tham khảo nhiều yếu tố khác nhau.
"Theo khảo sát của chúng tôi, sức hấp dẫn của môi trường đầu tư tại Việt Nam thì yếu tố tiềm năng tăng trưởng đứng ở vị trí thứ nhất. Thứ hai là quy mô của thị trường Việt Nam. Và chỉ có khoảng 24% DN được khảo sát cho biết mức độ hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam đến từ các chính sách ưu đãi thuế" - ông Nakajima Takeo thông tin.
Ông Nakajima Takeo cho rằng, các chính sách ưu đãi thuế rất tốt nhưng vận dụng như thế nào cũng là điều rất quan trọng. Cần phải đẩy nhanh tốc độ, thuận tiện trong việc thực hiện ưu đãi là các yếu tố mà các DN thực sự quan tâm…
Ông Hong Sun - Chủ tịch Hiệp hội DN Hàn Quốc tại Việt Nam (Kocham) cho biết, Chính phủ Hàn Quốc đã ban hành Luật sửa đổi liên quan đến Thuế quốc tế bao gồm quy định về GMT dự định áp dụng chính thức từ 01/01/2024.
“Việt Nam đang áp dụng ưu đãi về Thuế TNDN như miễn/giảm thuế nhằm thu hút đầu tư. Nếu căn cứ vào các thay đổi gần đây về Quy định Luật của Chính phủ Hàn Quốc cũng như những chính sách ưu đãi về thuế TNDN hiện đang được Chính phủ Việt Nam áp dụng, thì từ năm 2024, các DN lớn của Hàn Quốc đang đầu tư tại Việt Nam sẽ phải nộp phần thuế được giảm ở Việt Nam về Hàn Quốc do các quy định về GMT…” - ông Hong Sun thông tin.
“Điều này có nghĩa các nỗ lực mà Chính phủ Việt Nam đang thực hiện nhằm thu hút ĐTNN, đặc biệt là Hàn Quốc sẽ bị vô hiệu hóa…” - Chủ tịch Kocham khẳng định, đồng thời cho rằng Chính phủ Việt Nam cần giảm thiểu tối đa các tác động của GMT, cũng như cần thay đổi đối với chế độ ưu đãi đối với thuế TNDN hiện tại. Qua đó duy trì năng lực cạnh tranh, duy trì thu hút ĐTNN mà Chính phủ Việt Nam đã đề ra vào thời gian đầu…
Từ góc độ DN, bà Đào Thị Thu Huyền - Phó Tổng giám đốc Canon Việt Nam cho biết, sản lượng của Canon Việt Nam đang chiếm trên 50% tổng sản lượng của Canon trên thế giới. Do vậy việc áp dụng GMT ảnh hưởng lớn đến các quyết định đầu tư cũng như giao sản lượng sản xuất của Canon ở những quốc gia có chi phí và lợi ích cao hơn. Hơn nữa, theo bà Huyền, điều này cũng ảnh hưởng đến khoảng 130 nhà cung cấp của Canon đang hoạt động tại Việt Nam.
"Chính phủ Việt Nam nên duy trì các chính sách ưu đãi đầu tư như hiện tại song cần bổ sung thêm những hỗ trợ về chi phí cho các DN chịu tác động bởi GMT để các DN có thể duy trì tính cạnh tranh…" - đại diện Canon kiến nghị.
Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc ghi nhận và cho biết các ý kiến góp ý sẽ tiếp tục được cân nhắc trên cơ sở đánh giá toàn diện vấn đề.
 |
Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc chủ trì Hội thảo. |
GMT là loại thuế đánh vào các DN lớn, công ty đa quốc gia có doanh thu lớn, nhưng lại đầu tư vào những nước có mức thuế suất thấp nhằm trốn thuế, tiềm ẩn nguy hại về cạnh tranh không lành mạnh.
Để ngăn chặn việc này mà không mất đi tính cạnh tranh toàn cầu, các nước đã thống nhất đưa GMT vào các DN đầu tư lớn bằng cách đặt ra giới hạn về đóng thuế tại nước sở tại hoặc chính quốc, tạo sự công bằng, tránh trốn thuế.
Các nước đã thống nhất GMT là mức thuế áp dụng cho các DN đa quốc gia có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu Euro và có mức lợi nhuận trên 10% doanh thu; sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15% trên mức lợi nhuận.
Ngày 15/12/2022 Liên minh Châu Âu (EU) đã thông qua kế hoạch áp thuế suất tối thiểu 15%. Ngày 23/12/2022, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Đạo luật Điều chỉnh Thuế quốc tế, áp dụng mức TNDN tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024.
