Bà T.K.L (60 tuổi) ở quận Lê Chân (TP Hải Phòng) kể: “Tôi có xem livestream và đặt mua bộ áo dài của một shop chuyên áo dài cho người trung niên trên Hà Nội. Để có đơn hàng thì phải nhắn lại số điện thoại. 15 phút sau có một cháu nam gọi điện đến giới thiệu là nhân viên bên shop và đọc đúng mẫu áo dài tôi đặt. Sau đó thông báo do bên shop đang quá tải nên sẽ gửi mã, tôi đọc mã xác nhận giúp để nhân viên xác nhận đơn hàng cho mình.
Do mắt kém nên tôi nhờ con gái mở tin nhắn đọc hộ và trong tin nhắn ghi “đừng cho ai biết mã này”. Con gái tôi phát hiện có dấu hiệu lừa đảo nên đã gọi điện cho shop thì được cho biết shop không dùng số điện thoại đó để chốt đơn. Con gái tôi cho biết nếu mình đọc mã đó cho đối tượng sẽ bị chiếm quyền truy cập điện thoại, lúc ấy tôi mới nhận ra bản thân quá tin người, mất cảnh giác, chút nữa thì mất tiền oan”.
Trường hợp bà V.T.M (68 tuổi, ở Hưng Yên) cũng vậy. Do bị bệnh về xương khớp lâu năm nay có tuổi bệnh càng nặng. Xem trên Facebook thấy trang quảng cáo bán hàng chuyên trị xương khớp được nhiều người bình luận, khen công dụng tốt nên đã nhắn qua Messenger hỏi thông tin về sản phẩm và bên bán hàng đã xin số điện thoại để tư vấn, kết bạn trên Zalo. Được giới thiệu một lộ trình điều trị sẽ giảm hẳn các vấn đề bà đang gặp phải nên bà M đã đặt mua. Bà M cho biết, sau đó một vài tuần lại được nhân viên bán hàng gọi điện hỏi thăm xem uống đúng theo liệu trình không nên bà thấy cũng yên tâm. Trong một lần con cháu về thăm bà có thuật lại câu chuyện. Con trai bà nhận ra thủ đoạn lừa đảo nên giải thích hiện có chiêu trò bán hàng kém chất lượng với giá cao, đặc biệt là các loại “thần dược” không rõ nguồn gốc, được quảng cáo có khả năng chữa bách bệnh, giúp trẻ hóa, kéo dài tuổi thọ. Không ít người lớn tuổi đã tin theo và bỏ ra số tiền lớn để mua những sản phẩm mà không hề có tác dụng như quảng cáo.
Bà P.H (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) thì cho hay, bà nhận được cuộc điện thoại đối tự xưng là cán bộ điện lực yêu cầu bà phải đóng tiền điện không sẽ bị cắt do chưa nộp tiền. Bà H cho biết các thông tin họ gọi đến rất chính xác từ họ tên, địa chỉ, số nhà, số điện thoại của mình. Do gia đình bà từ trước đến nay đóng tiền điện, nước rất đúng ngày nên bà đã cảnh giác và nói rằng họ là đối tượng lừa đảo thì bị bên kia nói lại rất khó nghe, vô văn hóa.
Ngoài các hình thức lừa đảo nêu trên, người cao tuổi còn thường xuyên gặp phát rất nhiều các hình thức lừa đảo, cụ thể như: Giả danh công an, kiểm sát viên, cán bộ tòa án gọi điện thông báo đến người cao tuổi có liên quan đến các vụ án, yêu cầu chuyển tiền để bảo đảm hoặc giải quyết. Giả danh người thân gặp nạn, các đối tượng giả làm con cháu báo tin tai nạn hoặc gặp sự cố khẩn cấp, yêu cầu chuyển tiền gấp nhằm chiếm đoạt tài sản.
Lừa mua “combo du lịch” giá rẻ; thông báo trúng thưởng, mạo danh các cửa hàng trung tâm thương mại, cửa hàng điện máy thông báo mã mua hàng đã trúng thưởng quà tặng; giả danh nhân viên chăm sóc khách hàng tặng quà, mời khám sức khỏe, phát thuốc miễn phí…
Và đặc biệt, hiện nay các nội dung giả mạo có thể được tạo ra bằng công nghệ AI, từ thông tin, hình ảnh đến video, đang tràn lan trên mạng xã hội, tạo nên những cái gọi là “bẫy boomer” - chiêu trò lừa đảo tinh vi nhắm vào thế hệ “baby boomer” (những người trên 60 tuổi), do người cao tuổi thường có kỹ năng công nghệ thấp, ít kinh nghiệm và dễ bị tổn thương trong môi trường trực tuyến, trong khi đó tài chính lại có sẵn sau một thời gian dài tích cóp nên dễ dàng trở thành mục tiêu để các đối tượng lừa đảo nhắm đến.
Các chuyên gia khuyến cáo, người dùng lớn tuổi cần nâng cao nhận thức về kiểm chứng thông tin và kỹ năng số. Những người dùng lớn tuổi có thể nhận diện các thông tin giả mạo qua những chi tiết kỳ lạ, bất thường, văn bản không gãy gọn hay câu chuyện quá hoàn hảo nhưng không có nguồn gốc rõ ràng.
Tuy nhiên, cách bảo vệ sớm và nhanh nhất chính là hành động của con, cháu trong gia đình. Trước tình hình lừa đảo ngày càng tinh vi, cơ quan công an khuyến cáo, các gia đình có người cao tuổi cần dành thời gian gần gũi, trò chuyện và tuyên truyền, cảnh báo người cao tuổi về các phương thức, thủ đoạn lừa đảo trên mạng. Hướng dẫn người cao tuổi cách sử dụng các thiết bị công nghệ và mạng xã hội một cách an toàn, đồng thời giải thích rõ về các nguy cơ tiềm ẩn. Cần cân nhắc kỹ lưỡng việc để người cao tuổi sử dụng các ứng dụng ngân hàng hoặc liên kết tài khoản ngân hàng để tránh bị lừa đảo.
Khi người cao tuổi nhận được các cuộc gọi hoặc tin nhắn có dấu hiệu lừa đảo, cần thông báo ngay cho con cháu, người thân để được hỗ trợ và giải quyết. Khi phát hiện các trường hợp lừa đảo, cần trình báo ngay với cơ quan công an để được điều tra và xử lý.
