Những câu chuyện từ chốn bình yên
Lần đầu tiên, cách đây 4 năm, L sang Trung Quốc. Bản thân L khi ấy không nghĩ rằng chuyến đi đó đã cắt đứt mọi cơ hội liên lạc với gia đình. Bị bán làm vợ, mỗi ngày chỉ quanh quẩn trong 4 bức tường, sống trong cảnh đòn roi và những lời mắng nhiếc, cuộc sống rơi vào bế tắc, việc nghĩ tới một ngày được gặp mẹ chính là niềm hy vọng duy nhất níu chân L ở lại với cuộc sống này.
May mắn một lần được công an nước bạn và Bộ đội Biên phòng Việt Nam giải cứu, sau đó L được hỗ trợ đưa trở về Việt Nam. Trải qua biết bao biến cố, L không còn nhớ bất kỳ thông tin gì về gia đình, sức khỏe của L cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau khoảng thời gian bị bóc lột. Cùng với sự kiên trì, nỗ lực, thu thập từng mảnh kí ức còn sót lại, NNBY đã kết nối thành công với chính quyền địa phương và tìm thấy gia đình của L.
Sức khỏe của L được cải thiện rõ rệt về mọi mặt sau khoảng thời gian được các nhân viên tại NNBY đồng hành, chăm sóc. Chia tay các thành viên trong NNBY để trở về với gia đình, L không còn tâm trạng hoang mang, lo lắng mà là sự háo hức, vui vẻ vì được trở về nhà cùng mẹ.
Năm 17 tuổi, chị N quen một người bạn trai qua mạng xã hội. Theo lời mời, chị N ra Hà Nội để gặp gỡ người đó và bị lừa bán vào một “động” mại dâm ở Trung Quốc, bị bóc lột tình dục đến khi được giải cứu về nước.
Trở về từ bên kia biên giới, chị N được tạm trú tại NNBY. Sau khi ổn định tâm lý, chị N về quê và kết hôn, nhưng cuộc sống hôn nhân không mấy hạnh phúc. Chị thường xuyên bị bạo lực gia đình, bị chồng chỉ trích, đay nghiến vì quá khứ ở đất khách. Kiệt quệ về sức khoẻ và tinh thần, chị N tìm đến NNBY một lần nữa…
Phản ứng nhanh, linh hoạt trong giải cứu và giúp đỡ nạn nhân
Trên đây là những câu chuyện của chính nhân vật hoặc những dòng nhật ký ghi lại công việc hàng ngày của các cán bộ làm việc tại NNBY. Tất cả đều cho thấy một thực tế, vấn nạn mua bán người đang ngày càng trở thành mối đe dọa cho sự bình yên của xã hội.
Trao đổi với truyền thông, bà Lê Thị Ngọc Bích, nhân viên tham vấn Trung tâm Phụ nữ và phát triển cho biết, 15 năm qua, NNBY đã tiếp nhận, hỗ trợ 430 phụ nữ, trẻ em bị mua bán hoặc nghi bị mua bán trở về.
Đặc biệt, những năm gần đây, NNBY tiếp nhận nhiều ca là phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh được cơ quan công an chuyển giao trong các vụ án mua bán người. Như đầu năm 2021, NNBY đón nhận 4 cháu bé và 2 phụ nữ đang mang thai về tạm trú.
Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, cuộc sống thường ngày dịch chuyển dần sang các nền tảng trực tuyến. Nhiều người có nhu cầu tìm việc hoặc mong muốn di cư đã lên mạng tìm kiếm cơ hội việc làm. Nhiều trẻ em không được giám sát và bảo vệ trong không gian số. Tội phạm buôn người đã lợi dụng công nghệ số để thực hiện hành vi buôn bán người một cách tinh vi hơn.
Tại Việt Nam, nạn nhân của mua bán người không chỉ phụ nữ, trẻ em mà đã xuất hiện mua bán nam giới, trẻ sơ sinh, bào thai, mua bán nội tạng, đẻ thuê… Đặc biệt, các đối tượng lợi dụng mạng xã hội qua zalo, facebook với tên tuổi giả để tán tỉnh, lừa đảo nạn nhân, hứa hẹn tìm việc làm thu nhập cao, lấy chồng nước ngoài. Sau đó, chúng lừa bán nạn nhân ra nước ngoài hoặc bán vào các quán karaoke, mát-xa trá hình...
Theo Đại tá Tô Cao Lanh - Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an: “Tội phạm mua bán người ít khi bị phát hiện và bắt quả tang, bởi nạn nhân đã bị bán sang nước ngoài, khó tố giác tội phạm. Đặc biệt, đa số nạn nhân chỉ quen biết đối tượng mua bán qua mạng xã hội, chúng đã đổi tên, dùng nick giả, hình ảnh giả… nên không nhận diện được đối tượng. Do đó, hành trình phá án càng gặp nhiều khó khăn”.
Giải pháp cho vấn đề này theo bà Park Mi-Hyung - Trưởng Phái đoàn đại diện Tổ chức Di cư quốc tế tại Việt Nam (IOM) cần nắm bắt các thủ đoạn của tội phạm mua bán người, xây dựng và giảm thiểu nguy cơ; nâng cao kiến thức, kỹ năng để không trở thành nạn nhân của bóc lột, lạm dụng qua mạng, xem công nghệ như yếu tố để giúp gia tăng phòng ngừa, truy tố, bảo vệ nạn nhân và hợp tác các bên liên quan trong lĩnh vực phòng chống mua bán người…
Theo ông Đặng Hoa Nam - Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thì sự phối hợp liên ngành giữa các cơ quan tham mưu liên Bộ và các cơ quan liên quan vô cùng quan trọng, giúp tạo ra các cơ chế có sẵn để phản ứng nhanh, linh hoạt trong giải cứu và giúp đỡ nạn nhân.
Bà Hà Thị Nga - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam cho biết, hiện các cấp Hội có gần 2.000 trang fanpage facebook, hơn 11.000 nhóm zalo được thành lập phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, tuyên truyền của các cấp Hội. Các cổng thông tin điện tử, trang mạng xã hội của các cấp Hội được điều hành ngày càng hiệu quả, là diễn đàn quan trọng để lắng nghe tâm tư của hội viên, phụ nữ và là nguồn thông tin chính thống cung cấp kiến thức, kỹ năng toàn diện cho hội viên, phụ nữ và nhân dân, đồng thời tạo hiệu ứng lan toả trong các tầng lớp phụ nữ, cộng đồng xã hội về phòng, chống mua bán người.
Điều này đã được minh chứng qua sự việc năm 2021 Trung tâm Phụ nữ và Phát triển nhận được tin nhắn của một nạn nhân kêu cứu từ nước ngoài. Ngay lập tức, Trung tâm đã phối hợp với Công an để giải cứu nạn nhân thành công. Bên cạnh đó, Trung tâm còn triển khai tuyên truyền cho chị em phụ nữ hiểu về việc sử dụng công nghệ số an toàn, di cư hợp pháp, hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế, tạo sinh kế, kết nối việc làm tại địa phương… từ đó, hạn chế tình trạng mua bán người.