Cả nước thiếu 62.877 giáo viên, thừa cục bộ 5.091 giáo viên
Tại Phiên họp thứ 25 đang diễn ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội (QH) về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông (SGK)”. Thừa, thiếu giáo viên cục bộ là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm. Theo Báo cáo kết quả giám sát, đến cuối năm học 2021 - 2022, tổng số giáo viên phổ thông trong cả nước là 857.993 người (tăng 6.199 người so với đầu năm học 2018 - 2019).
Trong giai đoạn 2022 - 2026, Bộ Chính trị đã đồng ý bổ sung 65.980 biên chế giáo viên; trong đó, bổ sung ngay 14.835 giáo viên phổ thông trong năm học 2022 - 2023. Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đã được bồi dưỡng, tập huấn theo đúng kế hoạch. Trong giai đoạn 2016 - 2022 đã có 30.127 giáo viên cốt cán (1 giáo viên cốt cán/trường; đạt 105,3% so với mục tiêu đề ra) và 3.815 cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán (đạt 106% so với mục tiêu đề ra) hoàn thành chương trình bồi dưỡng thường xuyên; 319.158 giáo viên và 22.869 cán bộ quản lý cơ sở giáo dục hoàn thành chương trình bồi dưỡng đại trà.
Tuy nhiên, tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ và thiếu giáo viên dạy các môn học mới diễn ra phổ biến. Cả nước còn thiếu 62.877 giáo viên phổ thông; thừa cục bộ 5.091 giáo viên. Từ nay đến năm học 2024 - 2025, cấp tiểu học thiếu 6.621 giáo viên tin học và 5.780 giáo viên ngoại ngữ; cấp trung học cơ sở thiếu 6.631 giáo viên môn Lịch sử và Địa lý, thừa cục bộ 375 giáo viên; thiếu 2.366 giáo viên môn khoa học tự nhiên, thừa cục bộ 4.627 giáo viên; thiếu 4.321 giáo viên môn nghệ thuật, thừa cục bộ 885 giáo viên.
Cơ cấu đội ngũ giáo viên chưa cân đối giữa các môn học trong cùng một cấp học, giữa các vùng miền; chưa đồng bộ giữa cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông, nhất là đối với một số môn học mới. Việc tuyển dụng giáo viên phổ thông gặp khó khăn, vướng mắc, nhất là giáo viên âm nhạc, nghệ thuật đạt chuẩn. Năm học 2021 - 2022, cả nước có 16.265 giáo viên nghỉ việc, chuyển việc ra khỏi ngành Giáo dục.
Để khắc phục tình trạng nêu trên, Đoàn giám sát của UBTVQH kiến nghị thực hiện tốt việc phân bổ, quản lý và sử dụng biên chế giáo viên theo Quyết định 72-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Đồng thời, tập trung giải quyết dứt điểm việc tuyển dụng đủ giáo viên theo biên chế được phân bổ. Chỉ đạo tháo gỡ những vướng mắc trong tuyển dụng giáo viên dạy các môn học mới. Nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách điều động, luân chuyển giáo viên để giải quyết tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ.
Cần đổi mới quy trình tuyển dụng giáo viên
Phát biểu về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua theo dõi thực tế cho thấy, hạn chế trong giải quyết tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ có nguyên nhân từ việc quy trình tuyển dụng giáo viên kéo dài do quy định, do một số trình tự, thủ tục phải thực hiện. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khó khăn trong bổ sung nguồn giáo viên. Vì vậy, ông Hoàng Thanh Tùng đề nghị đánh giá thêm để đề ra những giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới quy trình tuyển dụng giáo viên theo hướng khoa học hơn, bảo đảm chặt chẽ nhưng có thể rút ngắn được thời gian.
Trong khi đó, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ cho rằng, tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ không chỉ ở cấp địa phương mà ngay trong từng trường cũng có tình trạng cơ cấu không phù hợp, thiếu môn này nhưng lại thừa môn kia. “Không thể lấy giáo viên dạy tự nhiên sang dạy xã hội, cũng không thể lấy giáo viên dạy Văn sang dạy Toán được”, Chủ tịch QH nói và gợi mở về giải pháp điều động tạm thời giáo viên từ trường này bổ sung cho trường kia theo chế độ biệt phái để giải quyết tạm thời khó khăn. Chủ tịch QH cũng đề nghị nghiên cứu để giải quyết căn bản vấn đề thừa, thiếu giáo viên cục bộ bằng nhiều phương thức và cách thức khác nhau, vừa bảo đảm cơ cấu và bảo đảm về chất lượng...
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Triệu Văn Cường cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần khẩn trương hoàn thiện các quy định để xây dựng các định mức theo hướng, không cào bằng mà có sự khác nhau giữa vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bằng. Về phía các địa phương, cần đẩy mạnh sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông gắn với nâng cao chất lượng giáo dục, hình thành trường phổ thông nhiều cấp. Rà soát, sắp xếp, điều chỉnh lại mô hình lớp học một cách hợp lý, thu gọn các điểm trường trên nguyên tắc thuận lợi cho người dân và phù hợp với điều kiện thực tế của vùng, miền, địa phương.
Thứ trưởng Triệu Văn Cường nhấn mạnh về giải pháp chuyển đổi mô hình các cơ sở giáo dục mầm non, trung học phổ thông từ công lập ra ngoài công lập ở những nơi có thể xã hội hóa được. Ngoài ra, cần chủ động linh hoạt trong việc bố trí, sử dụng chỉ tiêu biên chế tự chủ; khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên khi thay đổi quy mô học sinh giữa các năm học; thực hiện một số giải pháp để tạo nguồn bổ sung giáo viên, như làm tốt công tác quy hoạch, điều chuyển, điều động và nghiên cứu để trình cấp thẩm quyền phê duyệt các chính sách thay đổi...
