Thực trạng báo động
Thời gian gần đây xảy ra liên tiếp các vụ việc trẻ vị thành niên mang thai như: nữ sinh lớp 10 đang sinh sống trên địa bàn Hà Nội được mẹ đưa đi khám khi thấy con gái bụng to bất thường, bác sĩ cho biết nữ sinh đang mang thai đôi ở tuần thứ 21. Một học sinh lớp 7 của một trường THCS tại Bắc Giang đã tự sinh con trong nhà tắm của gia đình; nữ sinh lớp 5 ở tỉnh Phú Thọ phát hiện mang thai…
Những vụ việc đau lòng trên một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề quan hệ tình dục tuổi vị thành niên và tình trạng nạo phá thai ở lứa tuổi này. Theo báo cáo của Quỹ dân số Liên Hợp quốc 2022 (UNFPA), Việt Nam thuộc nhóm 20 nước có tỉ lệ nạo phá thai vị thành niên cao nhất thế giới. Cũng theo tổ chức này, chỉ có 20% phụ nữ chưa kết hôn sử dụng biện pháp tránh thai khi quan hệ tình dục; tỉ lệ sử dụng biện pháp tránh thai ở nhóm tuổi nữ 15-19 chỉ đạt 4% và tỉ lệ mang thai ngoài ý muốn của nhóm này lên tới 8,6%.
Hằng năm, tại Việt Nam có khoảng 300.000 ca nạo phá thai, trong đó không ít ca là trẻ vị thành niên. Điều đáng nói là phần lớn trẻ vị thành niên phát hiện mang thai khi thai đã to. Việc phát hiện muộn phần lớn do nguyên nhân trẻ em gái chưa hiểu biết về kiến thức sinh sản. Trẻ em gái nhận được các thông tin về quan hệ tình dục chủ yếu từ mạng xã hội và phim ảnh, từ gia đình và nhà trường là rất ít và kém hiệu quả. Bên cạnh đó, các thông điệp tránh thai đang tập trung nói đến các cặp vợ chồng mà chưa tập trung cho đối tượng chưa lập gia đình, dẫn đến sự miễn cưỡng hoặc khó khăn khi tiếp cận thông tin về tình dục an toàn và các phương pháp tránh thai.
Mẹ ơi, xin đừng ngại!
Rõ ràng việc này không thể giao phó hết cho nhà trường và kiến thức sách vở, mà rất cần sự tham gia của cha mẹ, nhất là các bà mẹ trong gia đình. Nhưng thực tế đã và đang cho thấy đa số các bà mẹ cảm thấy khó khăn khi trao đổi với con gái về chủ đề giới tính và tình dục.
Trước hết cần biết rằng, giáo dục giới tính cho trẻ em gái là việc cha mẹ hướng dẫn con hiểu rõ hơn về bộ phận sinh dục và chức năng của nó; quá trình và sức khỏe sinh sản của con người; cách để quan hệ tình dục an toàn và lành mạnh; và kiểm soát việc sinh con ngoài ý muốn. Cuối cùng là hoạt động quan hệ tình dục của con người; bao gồm cả liên hệ tình cảm và trách nhiệm. Giáo dục giới tính là cần thiết để trang bị cho con kiến thức để tránh bị xâm hại, sức khỏe sinh sản, có đời sống tình dục an toàn khi lớn lên. Cần cho con hiểu tình dục sẽ ảnh hưởng đến hạnh phúc của con khi trưởng thành. Vì vậy, hãy nói với con các vấn đề liên quan về giáo dục giới tính càng sớm càng tốt.
Có nhiều bà mẹ không biết lúc nào là thời điểm thích hợp để trò chuyện với con gái mình về vấn đề tình dục. Theo các chuyên gia về giáo dục giới tính, lời khuyên ở đây là các bà mẹ nên nói chuyện với con gái mình một cách tự nhiên, vào bất cứ lúc nào có thể. “Chìa khóa” của việc này là bắt đầu cuộc hội thoại theo một ngữ cảnh nhất định nào đó và giải thích cho con gái bằng những từ ngữ đơn giản.
Cũng theo các chuyên gia, cần tránh những sai lầm trong giáo dục giới tính cho trẻ em gái như lối tư duy của thế hệ trước thường sử dụng câu nói “Khi nào lớn lên thì sẽ hiểu” để đối phó với những câu hỏi nhạy cảm liên quan đến tình dục của trẻ con. Tuy nhiên, đây là một sai lầm bởi điều này có thể phù hợp trong thời điểm trước những năm 1980, khi kiến thức tình dục của đại bộ phận đều còn ít, sự cách biệt với thế giới Internet, truyền thông... cũng có thể được coi như là một sự bảo vệ. Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay, mức độ cởi mở của xã hội ngày một cao, các chương trình Internet, tivi thúc đẩy sự tò mò, tìm hiểu của trẻ, khiến trẻ trưởng thành sớm hơn trước rất nhiều. Vì thế, sự trì hoãn trò chuyện thẳng thắn với con về tình dục để bảo vệ chúng là không cần thiết.
Nhiều bà mẹ cho rằng dạy giáo dục giới tính cho trẻ từ sớm khiến trẻ coi tình dục là thứ bình thường, dễ sa vào các mối quan hệ yêu đương từ sớm, dẫn đến sớm quan hệ tình dục, nên chờ con đến tuổi dậy mới giáo dục giới tính. Đây cũng là một quan điểm sai lầm. Giáo dục giới tính cần phải bắt đầu từ thời thơ ấu, thời điểm chủ chốt là 5 tuổi. Tuy nhiên, nội dung giáo dục giới tính ở các độ tuổi khác nhau là khác nhau. Điều quan trọng là không có thái độ tránh né, nói dối trẻ.
Trước thực tế nhiều trẻ mang thai ngoài ý muốn khi còn ngồi trên ghế nhà trường, các bác sĩ khuyến cáo, nếu chẳng may rơi vào tình huống mang thai ngoài ý muốn, trẻ cần thông báo với cha mẹ, bạn trai, cô giáo... Phụ huynh cũng chuẩn bị tinh thần vững vàng để ở bên cạnh trẻ, gánh vác thay trẻ vì các em còn quá non nớt và đang còn đi học. Nếu trẻ và gia đình muốn dừng thai kỳ thì trẻ cần phát hiện tuổi thai sớm (1 tháng). Khi đình chỉ, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở uy tín. Còn nếu trẻ trì hoãn việc thông báo này, để tuổi thai qua tuần thứ 12 thì không thể chấm dứt được thai kỳ vì luật quy định không được phá thai trên 12 tuần. Trường hợp thực hiện ở cơ sở chui sẽ đối mặt nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng. Tuy nhiên, theo các bác sĩ, không thể coi con đường phá thai là tránh thai. Chúng ta cần cung cấp những biện pháp tránh thai tuyệt đối an toàn, hướng dẫn dùng đúng các biện pháp này cho trẻ.
