Theo Cục hộ tịch, Quốc tịch, chứng thực sau thời gian thi hành Thông tư số 15/2015/TT-BTP ngày 16/11/2015 của Bộ Tư pháp quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật hộ tịch và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật hộ tịch đã bộc lộ một số bất cập. Trong đó, Thông tư số 15 chưa có quy định cụ thể về việc xác minh khi giải quyết thủ tục đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài; cấp Giấy xác nhận TTHN cho người yêu cầu đã có vợ/chồng nhưng vợ/chồng của người đó đã chết mà chưa thực hiện đăng ký khai tử, giá trị, thời hạn của Giấy xác nhận TTHN; cấp lại Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân.
Xuất phát từ các lý do trên, để kịp thời giải quyết yêu cầu chính đáng, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hộ tịch, Bộ Tư pháp đang xây dựng thông tư thay thế Thông tư số 15/2015/TT-BTP.
Trong đó, để bảo đảm chặt chẽ khi cấp Giấy xác nhận TTHN cho công dân Việt Nam kết hôn với người nước ngoài tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài ở nước ngoài, dự thảo Thông tư quy định trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc kiểm tra về nhân thân, TTHN của người có yêu cầu cấp giấy xác nhận TTHN. Trường hợp có nghi vấn về tình trạng hôn nhân, điều kiện kết hôn thì UBND cấp xã có văn bản báo cáo kèm theo bản chụp bộ hồ sơ và nêu rõ các vấn đề vướng mắc cần xin ý kiến gửi Sở Tư pháp. Sở Tư pháp có thể mời các bên nam, nữ đến trụ sở để làm rõ sự tự nguyện, mục đích kết hôn, sự hiểu biết của công dân Việt Nam về hoàn cảnh gia đình, hoàn cảnh cá nhân của người nước ngoài.
Bên cạnh đó, nhằm tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong thực tế, dự thảo Thông tư hướng dẫn cụ thể một số vấn đề liên quan đến giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Cụ thể, trường hợp Giấy xác nhận TTHN nhằm mục đích kết hôn đã hết hạn sử dụng thì người yêu cầu phải nộp lại Giấy xác nhận TTHN đã được cấp trước đây.
Trường hợp người yêu cầu không nộp lại được Giấy xác nhận TTHN đã được cấp trước đây thì trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận hồ sơ, cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm trao đổi với nơi dự định đăng ký kết hôn trước đây để xác minh. Trường hợp không thể xác minh do không ghi rõ nơi dự định kết hôn trước đây hoặc dự định kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài ở nước ngoài hoặc kết quả xác minh không đúng theo yêu cầu thì cơ quan đăng ký hộ tịch cho người có yêu cầu lập văn bản cam đoan theo quy định tại Điều 4 Thông tư này.
Dự thảo cũng quy định, Giấy xác nhận TTHN phải ghi rõ mục đích sử dụng, thời hạn sử dụng. Giấy xác nhận TTHN có giá trị 06 tháng kể từ ngày cấp; trường hợp TTHN của cá nhân có thay đổi thì Giấy xác nhận TTHN chỉ có giá trị đến trước thời điểm thay đổi tình trạng hôn nhân.
Trường hợp Giấy xác nhận TTHN được cấp vào mục đích khác không phải đăng ký kết hôn thì phải ghi rõ mục đích sử dụng và ghi rõ Giấy xác nhận TTHN không có giá trị khi sử dụng vào mục đích kết hôn; số lượng Giấy xác nhận TTHN được cấp theo yêu cầu.
Đặc biệt, dự thảo quy định trường hợp người yêu cầu cấp Giấy xác nhận TTHN để sử dụng vào mục đích khác khi chưa đủ tuổi kết hôn thì cơ quan đăng ký hộ tịch tiếp nhận, giải quyết theo quy định. Trường hợp đề nghị cấp Giấy xác nhận TTHN để kết hôn với người cùng giới tính hoặc kết hôn với người nước ngoài tại Cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam hoặc kết hôn nhưng vi phạm trình tự, thủ tục, điều kiện kết hôn theo quy định của pháp luật Việt Nam thì cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối.
