Nhà đầu tư lo ngại thiếu điện
Ông Hong Sun - Chủ tịch Hiệp hội DN Hàn Quốc tại Việt Nam (Kocham) cho biết, các DN Hàn Quốc mong muốn đầu tư vào Việt Nam, đặc biệt các DN công nghệ cao như bán dẫn nhưng hiện tượng thiếu điện của Việt Nam là một trong những yếu tố lớn khiến họ chần chừ trong việc đưa ra quyết định đầu tư.
Khẳng định, việc thông qua QHĐ VIII cho thấy cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc khử carbon, ông Denzel Eades - Phó Chủ tịch Hiệp hội DN Anh quốc tại Việt Nam (BritCham) cho rằng, để phù hợp với mục tiêu chung về tính bền vững, Việt Nam cần triển khai nhanh chóng QHĐ VIII, đặc biệt liên quan đến phát triển khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), năng lượng mặt trời và gió cùng với việc xây dựng các quy định pháp lý cho phép việc thực hiện, ví dụ như các quy định liên quan đến Hợp đồng mua bán điện trực tiếp (“DPPA”).
“Để hỗ trợ thêm cho sáng kiến này, chúng tôi khuyến nghị triển khai phối hợp Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) phù hợp với QHĐ VIII và bảo đảm tính sẵn sàng của các dự án thí điểm cụ thể, đặc biệt là về năng lượng gió ngoài khơi” - đại diện BritCham đề xuất.
Ông Joseph Uddo - Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) khuyến nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh các thỏa thuận mua bán điện (PPA) theo tiêu chuẩn quốc tế để tạo điều kiện cho các tổ chức đa phương và Tổ chức Tài chính Phát triển cho vay các dự án lớn về chuyển đổi năng lượng và lĩnh vực năng lượng tái tạo (NLTT).
“Các nhà đầu tư (NĐT) hiện tại cần các quy định hợp lý hơn để có thể cung cấp NLTT, vì nhiều NĐT mới và các dự án mở rộng cần có khả năng tiếp cận NLTT để xem xét đầu tư” - ông Joseph Uddo chia sẻ.
Theo đại diện AmCham, những vấn đề then chốt bao gồm việc triển khai QHĐ VIII, xây dựng Nghị định về phát triển điện mặt trời trên mái nhà, tiếp cận NLTT trong các khu công nghiệp và hướng dẫn cơ chế DPPA. “Chúng tôi rất vui và được khích lệ bởi những tín hiệu cho thấy DPPA có thể được triển khai vào ngày 1/7 năm nay. Các thành viên của Amcham cùng với các NĐT và khách hàng luôn sẵn sàng hỗ trợ triển khai sớm nhất chương trình đáng mong đợi từ lâu này” - Chủ tịch Amcham hào hứng.
Sớm hoàn thiện khung pháp lý
Khẳng định sẽ hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng “thực tế” để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 mà không làm cản trở tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, ông Muto Shiro, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam (JCCI) cũng khuyến nghị Việt Nam cần bảo đảm tiến độ triển khai QHĐ VIII.
Cùng với đó, cần sớm xây dựng khung pháp lý và các hướng dẫn thực hiện cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án phát triển điện lực, bao gồm quy định liên quan đến việc sử dụng vùng biển cho các dự án nhà máy điện gió ngoài khơi quy mô lớn, nới lỏng điều kiện cho DPPA trong các dự án NLTT và xem xét cơ chế định giá hiện tại đối với sản xuất điện sinh khối/điện rác.
Đặc biệt bảo đảm môi trường hấp dẫn “có khả năng huy động vốn” để thu hút vốn đầu tư dài hạn vào phát triển cơ sở hạ tầng, cụ thể là bằng việc sửa đổi Luật Đầu tư và Luật PPP để nâng cao khả năng huy động vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng.
Sẽ sớm thông qua kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII
Trước kiến nghị của NĐT về vấn đề cung ứng điện, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết: Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 05/CT- TTg liên quan đến cân đối điện, bảo đảm không thiếu điện trong mọi tình huống. “Bộ Công Thương đang nỗ lực cùng ngành điện để thực hiện nhiệm vụ này. Chúng tôi có thể khẳng định và cam kết, việc thiếu điện sẽ không xảy ra trong năm 2024 và những năm tiếp theo” - Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định và cho biết, không chỉ cấp điện ổn định mà còn nâng cao chất lượng nguồn điện.
Để bảo đảm nguồn điện ổn định, theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, Thủ tướng Chính phủ cũng quan tâm phát triển đường dây 500kV mạch 3 để kéo điện ra miền Bắc và đồng bộ hệ thống truyền tải. Điều này thể hiện sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Thủ tướng Chính phủ, nỗ lực bảo đảm không thiếu điện.
Về ý kiến khuyến nghị của các Hiệp hội DN nước ngoài liên quan đến QHĐ VIII, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Bộ Công Thương đã hoàn thiện kế hoạch thực hiện, dự kiến Chính phủ sẽ thông qua kế hoạch thực hiện QHĐ VIII trong tuần này. Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng thực hiện các giải pháp về mặt công nghệ để phát triển hài hoà các nguồn năng lượng mới, NLTT, tăng khả năng tích hợp NLTT vào hệ thống điện để bảo đảm phát điện ổn định…
Liên quan đến Hợp đồng mua bán điện (PPA), Hiệp hội DN Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho rằng PPA hiện tại vẫn còn nhiều bất cập, gây bối rối cho nhà phát triển và nhà khai thác, cũng như kém khả thi đối với dự án quốc tế lớn. Đặc biệt, đang thiếu sự thống nhất giữa tiêu chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn quốc tế để bảo đảm chất lượng cho các mục đích tài chính và bảo hiểm… EuroCham cũng cho rằng cần thiết lập các quy định để có thể cung cấp năng lượng từ các dự án NLTT trực tiếp đến người dùng cuối (chứ không phải qua EVN và lưới điện), với việc bao tiêu trực tiếp dưới hình thức DPPA giữa nhà phát điện và người tiêu dùng cuối cùng.
EuroCham cho rằng sửa đổi PPA giữa EVN và các nhà sản xuất năng lượng sạch để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế nhằm tận dụng tối đa lợi ích giảm chi phí của các quy trình đấu giá theo kế hoạch, từ đó đưa ra các điều khoản chính và khoản chấp nhận thanh toán đầy đủ nhằm giải quyết mối quan ngại của các bên cho vay quốc tế.
EuroCham cũng khuyến nghị cho phép người tiêu dùng điện tiếp cận năng lượng sạch bằng cách triển khai DPPA trong các chương trình thí điểm và bằng cách giảm bớt các rào cản pháp lý đối với các nhà máy năng lượng sạch sau công tơ.
