Trải qua quá trình hình thành và phát triển, cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam đã dần khẳng định vị thế trong đời sống kinh tế - xã hội, góp phần nuôi dưỡng tinh thần tự hào dân tộc cho người Việt. Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới càng thêm tạo động lực cho đội ngũ doanh nhân phát triển mạnh mẽ hơn, đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong bối cảnh mới.
Doanh nghiệp, doanh nhân trong phát triển kinh tế - xã hội
Lịch sử đã chứng minh trong bất kỳ giai đoạn nào, đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, vai trò, vị trí của doanh nghiệp, doanh nhân lại càng thêm quan trọng.
Doanh nhân Việt Nam là tầng lớp xã hội có lịch sử lâu đời, với những đóng góp giá trị và đã đóng vai trò trọng yếu trong những giai đoạn phồn thịnh của kinh tế - xã hội Việt Nam. Ngay từ đầu thế kỷ XX, tầng lớp tư sản dân tộc của người Việt đã có vị trí rất quan trọng trong nền kinh tế - xã hội của nước ta.
Ý thức được lý do sâu xa khiến kẻ thù có thể xâm lược nước ta là do chúng ta nước yếu, dân nghèo, các chí sĩ yêu nước chính là những người tiên phong kinh doanh buôn bán, kêu gọi người Việt Nam cùng khởi nghiệp kinh doanh như Lương Văn Can, Hồ Tá Bang, Trần Chánh Chiếu... Bấy giờ, nhiều doanh nhân người Việt đã biết vận dụng khoa học kỹ thuật cải tiến trong sản xuất, kinh doanh, biết ứng dụng công nghệ trong các ngành công nghiệp chế biến mỹ phẩm như Trương Văn Bền với xà bông Cô Ba, Nguyễn Sơn Hà sản xuất sơn… đã mang đến những sản phẩm có giá trị cạnh tranh cao.
Tư sản dân tộc là lực lượng tích cực trong việc kêu gọi, động viên người Việt Nam kinh doanh, phát triển kinh tế; cổ động nhân dân dùng hàng nội hóa nhằm khuyến khích kinh tế dân tộc phát triển. Cụ thể như nhà tư sản Bạch Thái Bưởi không chỉ đi đầu tổ chức vận tải biển, mở xưởng đóng tàu mà còn nổi tiếng với khẩu hiệu “Người Việt Nam đi tàu Việt Nam”. Ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, ủng hộ Chính phủ cách mạng còn non trẻ, phong trào “Tuần lễ Vàng” đã ghi nhận sự tham gia tích cực với vợ chồng nhà tư sản Đỗ Đình Thiện ủng hộ 86 lạng vàng, 200 tấn thóc, 1.000 con bò và 40 nghìn đồng Đông Dương. Gia đình ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ ở Hà Nội đã ủng hộ 500 cây vàng và vận động quyên góp được 4.000 lạng vàng…
 |
Nhiều tư sản dân tộc tham gia hưởng ứng Tuần Lễ vàng ( Ảnh Tư liệu) |
Ngày 13/10/1945, khi nghe tin các nhà công thương nhóm họp, thành lập Công Thương cứu quốc đoàn và gia nhập Mặt trận Việt Minh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư động viên, cổ vũ. Bức thư chưa đầy 200 chữ của Người đã trở thành văn kiện đầu tiên của Đảng và Nhà nước ta xác định vai trò và sứ mệnh của đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân. Trong thư, Bác Hồ chỉ rõ: “Việc nước và việc nhà bao giờ cũng đi đôi với nhau. Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng. Vậy tôi mong giới Công - Thương nỗ lực và khuyên các nhà công nghiệp và thương nghiệp mau mau gia nhập vào "Công-Thương cứu quốc đoàn" cùng đem vốn vào làm những công cuộc ích quốc lợi dân".
Đến tháng 9/2004, Thủ tướng Chính phủ đã Quyết định lấy ngày 13/10 hằng năm là Ngày Doanh nhân Việt Nam nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, tự cường, chủ động, sáng tạo của đội ngũ doanh nhân, động viên phong trào thi đua sản xuất, kinh doanh, nâng cao kỷ luật đạo đức, văn hóa kinh doanh của các doanh nhân, doanh nghiệp.
Doanh nghiệp dân tộc là động lực phát triển nền kinh tế
Theo số liệu thống kê, trong giai đoạn 2004 - 2023, Việt Nam đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về số lượng doanh nghiệp thành lập mới, đạt hơn 1,88 triệu doanh nghiệp. Bước sang năm 2024, xu hướng này tiếp tục được duy trì với hơn 110.000 doanh nghiệp thành lập mới chỉ trong 8 tháng đầu năm, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm trước.
Cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam dần khẳng định vị thế trong xã hội, góp phần nuôi dưỡng tinh thần tự hào dân tộc cho người Việt. Họ luôn thể hiện được tinh thần dân tộc và trách nhiệm xã hội cao cả, đặc biệt trong bối cảnh khó khăn và thách thức, như khi đất nước đối mặt với đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu và thiên tai, bão Yagi,…
Doanh nghiệp dân tộc không chỉ là trụ cột của nền kinh tế mà còn là biểu tượng của tinh thần tự cường và bản sắc văn hóa Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và và chuyển dịch cơ cấu kinh tế mạnh mẽ, việc xây dựng các doanh nghiệp dân tộc đủ tầm vóc để cạnh tranh với những doanh nghiệp trong khu vực và trên thế giới là nhiệm vụ cấp thiết. Những doanh nghiệp này không chỉ góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, dẫn dắt các ngành kinh tế trọng yếu mà còn nâng tầm thương hiệu Việt, thúc đẩy hội nhập và khẳng định vị thế đất nước trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XII, lần đầu tiên, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra khái niệm “doanh nghiệp dân tộc”. Thế nào là doanh nghiệp dân tộc, đường hướng phát triển, lộ trình, sự hỗ trợ của nhà nước về mặt pháp lý còn phải được xác định cụ thể. Tuy chỉ là khái niệm ban đầu nhưng qua đó cũng đã gợi mở ra một trong những đường hướng phát triển của đất nước trong tình hình mới: phát huy triệt để nội lực, xây dựng doanh nghiệp trong nước, trụ cột phát triển kinh tế.
Ngày 17/11/2022, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, là cơ sở, căn cứ chính trị quan trọng trong việc định hướng những tư duy mới, chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp mới nhằm tạo động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần thực hiện mục tiêu đã đề ra tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Nghị quyết số 29-NQ/TW là nghị quyết riêng đầu tiên của Đảng về công nghiệp hóa, hiện đại hóa kể từ Đổi mới 1986 nên được nhiều người kỳ vọng. Trong Nghị quyết mới ban hành, vai trò của doanh nghiệp, doanh nhân được đặt ra như một trụ cột chính: (Để) thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, … doanh nghiệp trong nước, bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, là “động lực chính, chủ đạo”; vai trò “xung kích, đi đầu” của đội ngũ trí thức và doanh nhân Việt Nam được phát huy.
Cách tiếp cận về vai trò của doanh nghiệp và doanh nhân như vậy trong tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá là cầu thị và thực tế sau rất nhiều kinh nghiệm xây dựng nền kinh tế thị trường ở nước ta. Kể cả trong Nghị quyết 10-NQ/TW năm 2017, khu vực kinh tế tư nhân cũng chỉ được xác định để trở thành “một động lực quan trọng” trong nền kinh tế. Nghị quyết 29-NQ/TW đã khẳng định một lần nữa vai trò của doanh nghiệp dân tộc.
Ngày 10/10/2023, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 41-NQ/TW về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới tiếp tục khẳng định và đề cao vai trò, vị trí của doanh nghiệp dân tộc trong thời kỳ mới, nêu rõ yêu cầu cần phải “có chính sách đột phá để hình thành, phát triển doanh nghiệp dân tộc, doanh nghiệp quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt một số ngành, lĩnh vực then chốt, trọng yếu”.
 Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp mặt đại diện doanh nghiệp nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2024). Ảnh: Dương Giang/TTXVN |
Nghị quyết 41 xác định rõ yêu cầu quan trọng là "tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh của đội ngũ doanh nhân Việt Nam, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, an toàn, bình đẳng để doanh nghiệp phát triển và cống hiến là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và đội ngũ doanh nhân gắn với quá trình hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa".
Đặc biệt, Nghị quyết 41 nêu rõ yêu cầu "có chính sách đột phá để hình thành, phát triển doanh nghiệp dân tộc, doanh nghiệp quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt một số ngành, lĩnh vực then chốt, trọng yếu". Thực tế cho thấy, chúng ta cần xây dựng những doanh nghiệp nội địa lớn mạnh, làm chủ công nghệ, đồng thời đảm nhận cả nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, việc phát triển doanh nghiệp cần được thực hiện theo một lộ trình phù hợp và bền vững.
Với sự đồng hành và ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân trên cả nước, Nghị quyết 41/NQ-TW hứa hẹn thúc đẩy sự lớn mạnh của đội ngũ doanh nhân, góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Phạm Tấn Công:
"Đảng khẳng định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng"
 |
Ông Phạm Tấn Công |
Nghị quyết số 41-NQ/TW đã khẳng định đội ngũ doanh nhân là “một trong những lực lượng nòng cốt” trong phát triển nền kinh tế độc lập, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Với tinh thần luôn dấn thân, dám đương đầu với khó khăn, linh hoạt trong mọi tình huống, cộng đồng doanh nhân Việt Nam đã và đang góp phần định hình vị trí mới cho Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Nghị quyết 41-NQ/TW về xây dựng và phát triển đội ngũ doanh nhân thời kỳ mới là bước phát triển mới về quan điểm, khẳng định đội ngũ doanh nhân có vị trí, vai trò quan trọng, là lực lượng nòng cốt trong thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, phát triển nhanh, bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.
Thời gian qua, Việt Nam đã xuất hiện nhiều doanh nghiệp “sếu đầu đàn” quy mô lớn, giữ vai trò nòng cốt và tiên phong trong việc dẫn dắt sự phát triển của các ngành, lĩnh vực cũng như nền kinh tế. Những doanh nghiệp như Viettel, PVN, Vingroup, FPT, THACO, Hòa Phát, TH, Vinamilk, Masan,… không chỉ thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế mà còn góp phần quan trọng vào việc nâng cao Thương hiệu quốc gia trên trường quốc tế. Năm 2023, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 46% GDP, tạo ra khoảng 30% nguồn thu ngân sách nhà nước, thu hút 85% lực lượng lao động, tỷ lệ đóng góp thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm khoảng 34%. Một lực lượng doanh nghiệp tư nhân lớn, tích lũy đủ năng lực về quy mô vốn, trình độ công nghệ và quản trị doanh nghiệp, có thương hiệu vươn ra thị trường khu vực và thế giới.
Hồng Thúy- Thu Hằng- Mỵ Châu - Quỳnh Chi
(Còn tiếp)
