Học sinh, sinh viên bị lừa đảo trên mạng: Nỗi đau của phụ huynh, nhà trường

Thời gian gần đây, không ít phụ huynh và các thầy cô giáo lo lắng khi xuất hiện các đối tượng có thủ đoạn dụ dỗ các em học sinh, sinh viên tham gia bán thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng để dùng vào việc lừa đảo chiếm đoạt tiền của bị hại. Ngoài ra, đối tượng còn lừa đảo với hình thức mời làm việc ở nhà trực tuyến lương cao, lừa đảo cuộc gọi của các cơ quan chức năng. Có nhiều cuộc lừa đảo liên quan tới việc cài cắm các ứng dụng hoặc link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen, phát tán hình ảnh nhạy cảm của các bạn trẻ trên mạng...

Lôi kéo học sinh, sinh viên bán tài khoản ngân hàng

Qua công tác điều tra các vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, Phòng Cảnh sát hình sự phát hiện các đối tượng có thủ đoạn dụ dỗ các em học sinh, sinh viên tham gia bán thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng để dùng vào việc lừa đảo chiếm đoạt tiền của bị hại.

Các đối tượng chuyên thu gom các tài khoản ngân hàng bằng thủ đoạn tiếp cận các em đã được cấp căn cước công dân là học sinh THCS, THPT để lôi kéo mở tài khoản ngân hàng, sau đó các đối tượng mua lại tài khoản đó để sử dụng vào mục đích bất hợp pháp. Sau khi thỏa thuận, các đối tượng cung cấp cho các em học sinh máy điện thoại di động có sẵn sim điện thoại để ra ngân hàng làm thủ tục mở tài khoản, đăng ký dịch vụ Internet Banking, SMS Banking, sau đó yêu cầu các em chuyển lại điện thoại, mật khẩu OTP ngân hàng gửi về số điện thoại đăng ký mở tài khoản cho đối tượng. Sau khi thực hiện xong đối tượng trả cho các em học sinh từ 200.000 đồng (đ) đến 500.000đ/tài khoản. Ngoài ra, các đối tượng còn thu gom các thẻ ngân hàng, mã OTP của các em học sinh với giá từ 200.000đ đến 500.000đ/thẻ.

Sau khi có được tài khoản, các đối tượng sẽ trực tiếp thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, chuyển tiền lòng vòng qua các tài khoản ngân hàng nhằm tránh sự phát hiện, điều tra của cơ quan công an hoặc sẽ bán lại cho các tổ chức lừa đảo…

Bằng thủ đoạn này, các đối tượng đã thuê mở và mua được nhiều tài khoản ngân hàng từ học sinh, gây khó khăn cho công tác điều tra truy vết tội phạm và ngăn chặn dòng tiền thiệt hại do hoạt động tội phạm gây ra.

Theo thống kê của Cục An toàn thông tin, trong 6 tháng đầu năm, hình thức lừa đảo trực tuyến tăng mạnh 30% so với cùng kỳ năm 2022. Điều đó cho thấy sự gia tăng nhanh các vụ lừa đảo trên mạng, mà học sinh, sinh viên chiếm tỷ lệ lớn trong số nạn nhân các vụ lừa đảo.

Ngành công an cảnh báo, đây là thủ đoạn phạm tội mới, nhắm tới các học sinh ở độ tuổi chưa có nhận thức đầy đủ về pháp luật, dễ bị dụ dỗ, lôi kéo. Nếu không có biện pháp phòng ngừa từ sớm sẽ rất dễ trở thành mối nguy hại lớn cho xã hội, tạo điều kiện cho hoạt động phạm tội lừa đảo, rửa tiền ... Nhằm nâng cao cảnh giác, không bị dụ dỗ, tiếp tay, lôi kéo tham gia vào các đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cơ quan công an khuyến cáo: Các em học sinh, sinh viên và nhân dân tuyệt đối không vì lợi ích trước mắt mà tham gia bán tài khoản ngân hàng hoặc giúp sức các đối tượng mở tài khoản ngân hàng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Để chủ động phòng ngừa tội phạm, phụ huynh, đặc biệt là các cơ sở giáo dục tuyên truyền đến học sinh, sinh viên cảnh giác trong việc mở, sử dụng, quản lý tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng, giấy tờ tùy thân; tuyệt đối không cho người lạ mượn, chụp, thuê, mua tài khoản ngân hàng nếu không có mục đích chính đáng; Không đăng tải, chia sẻ hình ảnh căn cước công dân, tài khoản ngân hàng lên mạng xã hội; Không cung cấp thông tin căn cước công dân cho những dịch vụ không thiết yếu, không có cam kết bảo đảm an toàn thông tin cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội; Cảnh giác và bảo vệ thông tin cá nhân (bao gồm cả dữ liệu khuôn mặt) của bạn một cách cẩn thận.

Nếu nghi ngờ thông tin tài khoản cá nhân lộ, lọt, phải liên hệ với ngân hàng để chủ động khóa tài khoản ngân hàng ngay, hạn chế rủi ro phát sinh. Nếu bị mất giấy tờ tùy thân, thẻ ngân hàng, người dân cần trình báo cho cơ quan chức năng để làm lại giấy tờ, thông báo cho ngân hàng để khóa thẻ. Đây là căn cứ để chứng minh chủ sở hữu của giấy tờ tùy thân, thẻ ngân hàng không liên quan đến các giao dịch trong thời gian bị mất. Khi phát hiện bất kỳ hoạt động mua, bán tài khoản ngân hàng nào, công dân cần báo ngay lập tức với cơ quan Công an để điều tra làm rõ, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Phát tán hình ảnh nhạy cảm

Sự phát triển của internet hiện nay đạt đến mức độ mà khoảng cách giữa không gian thực tế và không gian ảo gần như không còn. Bên cạnh tác động tích cực, không gian mạng đang ngày càng bộc lộ những hạn chế, tác động tiêu cực đến đời sống cả vật chất và tinh thần đối với người trẻ. Các cơ quan chức năng nhiều lần cảnh báo nhưng hằng ngày, hằng giờ vẫn có những vụ việc như lừa đảo diễn ra với những tình huống cũ hoặc phát sinh mới.

Trong số các chiêu trò lừa đảo, số người bị mắc bẫy gửi tiền qua mạng là rất cao. Mặc dù rất nhiều phương tiện truyền thông đã cảnh báo, song số người bị lừa, đặc biệt là sinh viên vẫn không có dấu hiệu dừng lại.

Chị Nguyễn Thu Ngân, sinh viên trường Đại học Văn hóa chia sẻ nỗi buồn khi bị mất 65 triệu đồng khi bị lừa trên mạng. Đầu năm, tranh thủ thời gian rảnh rỗi, chị lên mạng tìm công việc online để kiếm thêm thu nhập, giảm gánh nặng gia đình. Chị thấy có công ty muốn tìm người đọc truyện online với thù lao 200 nghìn đồng/ giờ, trả theo ngày. Nghĩ công việc này không khó, chị đã đăng ký làm việc.

Một hai ngày đầu, chị đọc 2-3 giờ/ ngày và được “công ty” trả lương đủ 400-600 nghìn đồng vào tài khoản. Sang ngày thứ 3, “công ty” yêu cầu chị vào đường link có nhóm cộng tác viên làm một số công việc khác, lương sẽ cao hơn. Chị Ngân muốn thêm thu nhập đã tham gia. Họ yêu cầu chị “đầu tư” tiền để mua sách online rồi chính “công ty” sẽ mua lại giá cao hơn giá gốc là 20%. Chị đã chuyển khoản “đầu tư” hết 65 triệu đồng - số tiền mà gia đình chị gửi cho chị đóng tiền học phí, tiền học tiếng Anh, tiền thuê nhà trọ, sinh hoạt phí… Chị vừa chuyển khoản xong thì cũng là lúc chị không thể liên lạc được với “công ty”. Biết mình bị lừa, chị choáng váng và ra trình báo cơ quan công an cũng như cảnh tỉnh với các bạn của mình.

Ông Nguyễn Nhất Linh, Phó trưởng Ban Tuyên giáo (T.Ư Đoàn TNCS HCM) cho biết: “Thống kê cho thấy, các nguy cơ cơ bản ảnh hưởng tới người trẻ gồm: bị đánh cắp danh tính cá nhân (bị vướng vào các rắc rối với pháp luật dù mình không hề vi phạm); bị bắt nạt trực tuyến (xuất hiện ngày càng nhiều, ảnh hưởng tới tâm lý, thậm chí gây trầm cảm); quấy rối tình dục trên không gian mạng; một số tệ nạn khác như buôn bán người, nghiện game, lừa đảo trực tuyến, xem hoặc tiếp cận với các nội dung trái phép, tiếp xúc với tin giả”.

Chị Hoàng Thái (34 tuổi), mẹ của một học sinh nữ lớp 8 lo lắng và bức xúc: “Dạo này, thấy con tôi có dấu hiệu chểnh mảng học hành và biểu hiện sợ hãi. Tìm hiểu nguyên nhân tôi mới biết, con tham gia vào nhóm sưu tập thời trang tuổi teen. Nếu ai chụp ảnh bán khỏa thân thì được tặng 10 bộ váy, còn nếu chụp khỏa thân thì được tặng 30 bộ váy. Con gái tôi đã gửi họ tấm ảnh bán khỏa thân. Sau đó, hình ảnh ấy bị phát tán đi một số trang mạng, trang web “đen”. Tôi đau đớn và thương con khi biết con gái mình bị dụ dỗ, lừa đảo trực tuyến. Điều này làm ảnh hưởng hình ảnh, nhân phẩm và gây ra cú sốc tinh thần cho con gái và của cả gia đình tôi. Tôi đã trình báo công an để tìm ra tội phạm, ngăn chặn những hành vi xấu đối với những học sinh, sinh viên”.

Diễn viên Thu Quỳnh - Phó bí thư Chi đoàn Nhà hát Tuổi trẻ nhắn nhủ tới các bạn trẻ: “Hãy cùng chống lại những tiêu cực trên mạng xã hội. Quan trọng là không để tinh thần bị ảnh hưởng. Thay vì lên mạng để tranh cãi khiến câu chuyện đi quá xa, chúng ta hãy nhờ đến cơ quan chức năng để tìm kiếm sự bảo vệ, hỗ trợ kịp thời”.

Bà Đinh Như Hoa - Cục An toàn Thông tin, Bộ TT-TT cho rằng hiện nay, khi sử dụng mạng internet, quan trọng nhất là phải trang bị để có được các kiến thức, kỹ năng kinh nghiệm nhằm nhận thức rủi ro, đưa ra hành động để bảo vệ mình trên mạng. Cục An toàn thông tin đã đúc kết một số nguyên tắc tham gia môi trường mạng an toàn, gọi là nguyên tắc 4T gồm: tuân thủ, tử tế, thận trọng, thông minh.