Với sự phối hợp của Cục Biến đổi khí hậu, Bộ TN&MT và Sở TN&MT TP HCM, từ tháng 2/2019 đến tháng 9/2020, JICA triển khai “Khảo sát thu thập dữ liệu xây dựng Hệ thống Đo lường, báo cáo và kiểm chứng (MRV) cho lĩnh vực đường sắt đô thị ở Việt Nam” với đối tượng khảo sát là tuyến đường sắt đô thị số 1 và số 2 tại Hà Nội và tuyến đường sắt đô thị số 1 tại TP HCM. Đây là các tuyến đường sắt đô thị sử dụng nguồn vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản.
Khảo sát được thiết kế nhằm ước tính lượng phát thải khí nhà kính (KNK) có thể giảm được tại ba tuyến đường sắt đô thị, từ đó cung cấp cơ sở khoa học để thúc đẩy sử dụng các phương tiện giao thông có mức phát thải thấp bao gồm đường sắt đô thị ở các khu vực đô thị như Hà Nội và TP HCM.
Theo dữ liệu kiểm kê KNK năm 2013 của TP HCM do JICA hỗ trợ thành phố xây dựng , lượng phát thải của thành phố chiếm tới 16% tổng lượng phát thải KNK quốc gia trong khi dân số của thành phố chỉ chiếm 9% tổng dân số toàn quốc. Trong đó, chỉ riêng lĩnh vực giao thông vận tải có lượng phát thải chiếm 45% tổng lượng phát thải của thành phố.
Đường sắt đô thị được coi là giải pháp phương tiện giao thông phát thải thấp với lượng khí thải CO2 thấp hơn so với xe máy hoặc ô tô. Trong tương lai khi các hệ thống đường sắt đô thị được phát triển để đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách đang tăng lên nhanh chóng, các khu vực đô thị như Hà Nội và TP HCM sẽ đóng góp đáng kể vào mục tiêu quốc gia về giảm phát thải KNK mà chính phủ đã cam kết trong Báo cáo đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) được trình lên Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về Biến đổi Khí hậu năm 2015.
Phát triển hệ thống đường sắt đô thị không chỉ là lựa chọn tiềm năng để giảm thiểu phát thải KNK mà còn là một giải pháp hiệu quả cho vấn đề tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm không khí, đặc biệt là ở các nước châu Á khi ùn tắc giao thông ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người dân và mức độ ô nhiễm không khí ngày càng tăng với tốc độ đáng báo động như hiện nay.
Theo kết quả phỏng vấn các hộ dân tại Hà Nội và TP HCM do khảo sát này tiến hành, phần lớn những người được hỏi (81% đang sống dọc theo Tuyến số 1 ở TP HCM và 66% đang sống dọc theo Tuyến số 1 ở Hà Nội) cho biết, họ sẵn sàng sử dụng hệ thống giao thông đường sắt đô thị trong tương lai.
“Khi số lượng người tham gia giao thông chuyển từ sử dụng phương tiện cá nhân sang hệ thống đường sắt đô thị, không khí và chất lượng sống đô thị cũng sẽ được cải thiện. Chúng tôi hy vọng rằng cuộc khảo sát sẽ nâng cao nhận thức của người dân Hà Nội và TP HCM về vai trò của các dự án đường sắt đô thị không chỉ trong việc cải thiện giao thông nội đô mà còn góp phần vào các nỗ lực chống biến đổi khí hậu trên toàn cầu”- Ông Murooka Naomichi, Phó Trưởng Đại diện của Văn phòng JICA Việt Nam nhận định.
Giáo sư Atsushi Fukuda (Đại học Nihon), một chuyên gia nổi tiếng về phát triển và đánh giá tác động môi trường của hệ thống đường sắt đô thị, đồng thời là cố vấn của cuộc khảo sát cũng cho rằng, các tuyến đường sắt đô thị sẽ trở thành một phần quan trọng trong mạng lưới giao thông công cộng nhằm cải thiện giao thông đô thị và kết nối các siêu đô thị như Hà Nội và TP HCM với các khu vực lân cận.
Được biết, đây cũng là một trong những hoạt động ưu tiên trong Kế hoạch hành động về ứng phó với biến đổi khí hậu của TP HCM giai đoạn 2021-2025