Xu hướng tất yếu của làng mốt thế giới
Theo một thống kê của Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc, thời trang là ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều tài nguyên nước đứng thứ 2 so với các ngành khác trên thế giới. Đồng thời, lượng khí thải nhà kính thải ra môi trường từ ngành này nhiều hơn lượng phát thải từ ngành máy bay và tàu thủy cộng lại, xấp xỉ với lượng khí thải carbon của toàn bộ châu Âu. Cụ thể, cứ mỗi kg vải được sản xuất sẽ có 23kg khí nhà kính được thải ra môi trường.
Trong một nghiên cứu khác, các nhà khoa học ước tính rằng, để may một chiếc áo T-shirt bằng vật liệu cotton, trung bình người trồng bông sử dụng 150ml hóa chất độc hại. Cotton cũng là một trong những chất liệu phổ biến nhất thế giới, trong đó quy trình truyền thống sản xuất ra cotton tiêu đến 25% lượng thuốc bảo vệ thực vật của toàn thế giới. Còn các sản phẩm dệt may phổ thông khác, loại sợi chủ yếu làm từ nylon hay polyester, cũng là các loại sợi tổng hợp từ các chất hóa dầu độc hại.
Đáng nói, một số lượng lớn các vật liệu cung ứng trong thời trang, quần áo, giày dép và phụ kiện cũ hỏng đều bị chôn vùi trong các bãi rác. Thông thường những vật dụng này sẽ không dễ hoặc không thể phân hủy.
Từ nhiều năm nay, ngành thời trang trên thế giới đã dần dần “thức tỉnh” với những tác động tiêu cực của ngành công nghiệp này với môi trường. Do đó, xu hướng tất yếu hiện nay là tìm đến những chất liệu thân thiện với môi trường. Đơn cử là các chất liệu không lạm dụng các chất hóa học và phẩm màu độc hại, có nguồn gốc tự nhiên hoặc được tái chế từ các nguồn nguyên liệu khác.
Có thể nói, thời trang giờ đây không chỉ là một ngành nghề sáng tạo nghệ thuật của con người mà còn phải đáp ứng được những yêu cầu cấp thiết của môi trường và khí hậu. Từ đó, những khái niệm như “thời trang bền vững”, “thời trang sinh thái” ra đời.
Nhiều nhãn hàng trên thế giới đã lựa chọn đi theo con đường thời trang bền vững có thể kể tới các nhà mốt danh tiếng như Gucci, Prada, Versace... và ở các phân khúc khác như Adidas, Levi’s, Nudie Jeans, SAYE, Viktor & Rolf, Tribe Alive… Đầy ấn tượng là chiến dịch bảo vệ môi trường của Adidas từ năm 2015 đến nay, theo đó có hơn 15 triệu đôi giày adidas được sản xuất từ chất liệu Parley Ocean Plastic – một loại nhựa tái chế từ hàng tấn rác thải biển như lưới đánh cá, chai nhựa, túi nylon,… Còn đáng kể đến là từ năm 2010, thương hiệu Levi’s đã công bố bãi bỏ phương pháp sản xuất vải jeans theo cách truyền thống mà thay bằng công nghệ laser hoàn toàn mới để chế tác và làm bạc màu cho chất liệu jeans giúp giảm thiểu tối đa lượng chất thải hóa học trong sản xuất jeans.
Mặt khác, thời trang tái chế cũng là một xu hướng nổi bật. Những ví dụ tiêu biểu là bộ sưu tập mới của Coach do Marine Serre và Stuart Vevers thiết kế bao gồm các mẫu áo khoác, váy và áo được chế tác nên từ mảnh vải vụn. Nhà thiết kế (NTK) Muiccia Prada hợp tác cùng Raf Simons để tạo nên chiếc váy Prada lộng lẫy làm từ 100% nylon tái chế.
Bên cạnh việc ứng dụng các chất liệu tái chế để sản xuất sản phẩm mới, Patagonia còn chủ trương kêu gọi các khách hàng của mình tận dụng lại các sản phẩm cũ. Cơ chế “mua đi bán lại” giữa khách hàng và thương hiệu cũng được tái sử dụng bởi nhiều nhãn hàng lớn khác. Ví như trong năm nay, hai nhãn hàng cao cấp chuyên phân phối lại quần áo cũ là RealReal và Vestiaire Collective đã huy động được hàng trăm triệu USD vốn đầu tư.
Xu hướng da giả “thuần chay” cũng đang được đón nhận bởi các hãng thời trang xa xỉ. Điển hình là mẫu túi Victora nổi tiếng của Hermes được làm từ sợi nấm và rễ nấm. NTK Stella McCartney cũng hợp tác với Bolt Threads để ra mắt sản phẩm may mặc bằng da nấm đầu tiên của mình. Trong nhiều năm qua, da giả làm từ nhựa là lựa chọn duy nhất nếu các NTK không muốn dùng đến các loại da động vật. Tuy nhiên, bởi sự thiếu thân thiện với môi trường, các nhà nghiên cứu đã tiếp tục tìm kiếm các chất liệu giả da mới làm từ thực vật như nấm, rượu vang, xoài, xương rồng, dứa, táo,...
Sự “thức tỉnh” của ngành thời trang Việt Nam
Mặc dù đi chậm hơn thế giới một vài năm nhưng ngành thời trang Việt Nam đã bắt kịp xu hướng bền vững từ khoảng năm 2016. Nhiều gương mặt trẻ tiêu biểu trong giới thiết kế đã tập trung vào các dòng sản phẩm bền vững như NTK Vũ Thảo, NTK Trần Hùng, NTK Tom Trandt - Trần Minh Đạo (thương hiệu Môi Điên), NTK Võ Công Khanh, NTK Uyên Trần…
 |
Một số thương hiệu thời trang xanh được fashionista Châu Bùi kể ra. |
Cụ thể, với NTK Vũ Thảo, nhà sáng lập thương hiệu Kilomet109, quá trình sản xuất sản phẩm thời trang của cô không chỉ gắn liền mật thiết với các nghề thủ công truyền thống như dệt lụa, dệt bông, dệt lanh, nhuộm chàm, nhuộm mặc nưa, mài đá, thêu thùa… mà còn nổi bật ở việc các nguyên liệu thô được tự trồng trong thiên nhiên, không sử dụng nhiều hóa chất.
NTK Uyên Trần thì lại được biết đến với việc nghiên cứu và tạo ra loại vải làm từ vỏ tôm, bã cà phê. Theo đó, cô chia sẻ: “Hàng năm có tới 8 triệu tấn vỏ hải sản thải, 7 triệu tấn bã cà phê thải ra từ ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống toàn cầu. Tôi đã phát triển một phương pháp thay thế bằng cách sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào - chất thải thực phẩm để tạo nên loại vật liệu sinh học thân thiện với môi trường, thay thế cho da động vật và da nhân tạo”.
Còn với NTK Trần Hùng khi phát triển bộ sưu tập thời trang thứ 5 của mình là “Revival – Hồi sinh”, anh đã nhận thức rằng “Chính bản thân phải nỗ lực phát triển một thương hiệu thời trang bền vững và gần gũi với môi trường”. Do đó, toàn bộ sản phẩm trong bộ sưu tập của anh đã được “hồi sinh” từ những thứ rác thải, vải vụn, da thừa,… để truyền tải 5 ý tưởng chính: rác thải văn phòng, rác thải đại dương, khói bụi ô nhiễm, rác nhựa và bọc nylon.
Không chỉ các NTK mà những KOLs, fashionista, người nổi tiếng khác cũng quan tâm, tham gia vào xu hướng thời trang bền vững và nhiệt tình lan tỏa những thông điệp tích cực đến người hâm mộ. Ví như Helly Tống, Châu Bùi, Giang Ơi, Đỗ Việt Anh, Suboi, Trần Quang Đại... Điển hình, trên trang cá nhân của Châu Bùi, nữ fashionista này đã chia sẻ chi tiết về những thương hiệu thời trang xanh mà hiện nay cô đang theo dõi và lý do tại sao cô lựa chọn những thương hiệu đó.
Cụ thể, nếu như thương hiệu Boo nổi bật với dự án xanh bền vững “Boovironment” thì thương hiệu The 31 gây ấn tượng với việc sử dụng vải organic linen với sản phẩm. Bên cạnh đó, thương hiệu Leinné có chương trình “Refinity Community” để tái sinh và tái chế quần áo cũ; thương hiệu Môi Điên không sử dụng hóa chất để nhuộm màu mà hoàn toàn từ những công thức tự nhiên; thương hiệu Timtay áp dụng vải linen thân thiện với môi trường từ sợi lanh, sợi bông, tơ tằm nguyên chất cho hơn 90% sản phẩm của họ.
Có thể thấy, thời trang bền vững đang thực sự thay đổi “diện mạo” của ngành may mặc toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Xu hướng này được tạo ra với mục đích kéo dài thời hạn sử dụng của sản phẩm và hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực của thời trang đối với hệ sinh thái. Những chất liệu tiêu biểu của thời trang bền vững có thể kể đến như: Vải sợi tự nhiên dễ phân hủy, vải hữu cơ (làm từ sợi tự nhiên không sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ), chất liệu thủ công (làm bằng tay như đan len, sợi...). Tính “bền vững” không chỉ dừng ở yếu tố bảo vệ môi trường mà là khi một thương hiệu có thể cân bằng được các yếu tố bảo vệ môi trường, con người và những giá trị nhất định cho cộng đồng.
Song, không phải tín đồ thời trang nào hay NTK, nhãn hàng nào cũng có thể theo đuổi xu hướng này. Vì muốn xây dựng thương hiệu đi theo xu hướng thời trang bền vững, nhãn hàng cần có những kế hoạch, tính toán kỹ lưỡng, bao gồm những chi phí bảo vệ môi trường nhằm hạn chế tối đa lượng hóa chất độc hại sẽ thải ra trong quá trình sản xuất; việc đầu tư vào phát triển những kỹ thuật sản xuất hiện đại nhằm tránh lãng phí tài nguyên tự nhiên; trả lương và phúc lợi cho công nhân lao động, nông dân giúp tạo ra chất liệu xanh, sạch để phục vụ nhu cầu sản xuất…
